تناقض فقر و تجملگرایی طبقه نزدیک به حکومت در ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تنگنای فقر و تامین معیشت در ترکیه، زندگی را برای بخش قابل توجهی از جمعیت 90 میلیون نفری این کشور دشوار کرده است. چرا که از مواد غذایی و کالاهاس اساسی گرفته تا مسکن، پوشاک و حمل و نقل، تورم در ترکیه ماه به ماه بالاتر می‌رود.

اما درست در این شرایط سخت و بحرانی، خرید برخی اقلام لوکس و تجملی در این کشور، از 12 میلیارد دلار فراتر رفته و کارشناسان معتقدند که این موضوع، دلایل اجتماعی و فرهنگی شایان تاملی دارد.

سه روزنامه چاپ آنکارا یعنی نفس، دنیاگازته و قرار، بر اساس آمار و ارقامی که به شکل رسمی توسط «موسسه آمار ترکیه» (TÜİK) منتشر شده، درباره تناقضی به نام همزمانی بحران اقتصادی و افزایش تجمل گرایی قلم زده و به این اشاره کرده‌اند که پولی که برای خرید چند قلم وسایل لوکس پرداخت می‌شود، می‌تواند سالانه بیش از 1 میلیون دانشجو را بورسیه کند! 

بوگرا از اقتصاددانان ترکیه بر این باور است: «مصرف به مشهودترین حوزه شکاف طبقاتی در ترکیه تبدیل شده و ما با رقابت محصولات لوکس به عنوان شاخص‌های طبقاتی روبرو هستیم».

اما بولنت دنیز متخصص حقوق مصرف‌کننده، معتقد است که یک جنگ تجاری – رسانه ای بزرگ در جریان است و «مصرف کالاهای لوکس از طریق تبلیغات و تأثیرات اینفلوئنسرها به عنوان یک ضرورت به مردم ارائه می‌شود و این تاکتیک، به معنی دستکاری رفتار مصرف‌کننده و فقدان مصرف آگاهانه است».

کدام اقلام در بورس هستند؟

ارقام و اطلاعات موسسه ملی آمار ترکیه حاکی از آن است که در سال 2024 میلادی، 12 میلیارد دلار کالای لوکس معادل 480 میلیارد لیره ترکیه وارد شده که شامل این موارد است:
9 میلیارد دلار برای جواهرات و سنگ‌های قیمتی.
2 میلیارد دلار برای لوازم آرایشی.
350 میلیون دلار برای ساعت‌های لوکس.
250 میلیون دلار برای عطرهای برند.
220 میلیون دلار برای عینک آفتابی برند. 

این حجم از واردات تنها در این اقلام، نسبت به سال قبل از آن با افزایش 11 درصدی روبرو بوده است. رسانه‌ها می‌گویند: علاقه به برندهای لوکس در ترکیه، با وجود بحران اقتصادی، هر ساله در حال افزایش است. به ویژه نسل‌ جوان، استفاده از کالاهای برند را نشانه‌ای از جایگاه اجتماعی می‌داند.

تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که در 10 سال گذشته، اغلب کشورهای اسکاندیناوی، تمایلی به خرید کالاهای لوکس نداشته‌اند اما در کشورهای ثروتمند خلیج فارس بیشترین علاقه را به این موضوع دارند.

خریدارانی در طبقه متوسط 

فاطمه کارادنیز از جامعه‌شناسان ترکیه درباره پدیده خرید اشیای لوکس می‌گوید: «این وضعیت به ویژه در میان افراد با درآمد متوسط دیده می‌شود. بی‌ثباتی اقتصادی و اضطراب در مورد آینده می‌تواند مردم را به سمت مصرف‌گرایی آشکارتر سوق دهد. در محیطی سرشار از عدم قطعیت، افراد احساس می‌کنند که باید با دارایی‌های مادی خود امنیت داشته باشند و میزان دسترسی و پیروزی خود را ثابت کنند. یک کیف پول یا ساعت لوکس نه تنها به عنوان یک وسیله تزئینی، بلکه به عنوان یک سپر روانی نیز عمل می‌کند. مصرف لوکس در ترکیه، نوعی تلاش برای ایجاد هویت است. مردم، جایگاه خود را از طریق برندهایی که استفاده می‌کنند تعریف می‌کنند و در رسانه‌های اجتماعی قابل مشاهده می‌شوند. در واقع، این تلاشی برای کسب جایگاه اجتماعی است که فراتر از مصرف است».

کارادنیز معتقد است که علاوه بر شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی، کل شبکه‌های تلویزیونی دولتی و خصوصی نیز مردم را به سمت خرید وسایل لوکس سوق می‌دهند و این نشانه‌ای از تحمیل سبک زندگی است که البته بخش عظیمی از جامعه امکان خرید آن را ندارند و در نتیجه سرخوردگی عمومی نیز به وجود می‌آید.

در نتیجه خرید کالاهای لوکس در ترکیه، چه از نظر اقتصادی و چه از نظر جامعه‌شناسی، پدیده‌ای چندلایه است. به عنوان مثال، بازار لوازم آرایشی در ترکیه به طور متوسط سالانه 10 درصد رشد می‌کند. آن هم در شرایطی که تنها 10 درصد از محصولات عرضه شده در ترکیه تولید داخل هستند، بقیه وارداتی هستند. این امر کسری حساب جاری را افزایش می‌دهد و نابرابری درآمد را عمیق‌تر می‌کند. در این میان، دولت نیز با کسب مالیات‌ها و عوارض گمرکی سنگین، سود قابل توجهی به جیب می‌زند. 

فدریکا لواتو از افراد خبره در بازار کالاهای لوکس به مجله اکونومیست گفته که «ترکیه در حال تبدیل شدن به یک قطب جدید و مهم برای برندهای لوکس و گرانفیمت است. ارزیابی پتانسیل ترکیه برای تبدیل شدن به یک قطب منطقه‌ای در بازار کالاهای لوکس، به وضوح قابل مشاهده است».

سیاستمداران هم، دستی بر آتش دارند

تعدد شبکه‌های تلویزیونی در ترکیه باعث شده که زندگی سیاستمداران همواره زیر ذره بین باشد. به همین خاطر، هر چند وقت یک بار، اخبار عجیبی در مورد وسایل و اشیای گرانقیمت سیاستمداران ترکیه منتشر می‌شود که البته هیچیک از این خبرها، تکذیب نمی‌شود! چرا که بخش قابل توجهی از سیاستمداران، مارک و برند لباس و اشیای زینتی را نیز بخشی از مناسبات قدرت و سیاست می‌دانند.

اغلب سیاستمداران ترکیه، حتی سران بسیاری از احزابی که در پارلمان ترکیه نیز صاحب کرسی نیستند، علاقمند به استفاده از خودروهای مشکی گرانقیمت از برندهای آئودی، مرسدس بنز و بی.ام.دبلیو هستند و برای پوشش، وسایل زینتی و صرف غذا نیز برندهای مشهور و رستورانهای تجملی را ترجیح می دهند.

اقلام نمادین مانند ساعت و کیف، به ویژه، به دلیل تصویرشان از جایگاه و قدرت، توجه مردم و رقبا را به سوی خود جلب می‌کنند. به عنوان مثال، بهادر ینی‌شهرلی‌اوغلو از سران حزب عدالت و توسعه و از نمایندگان پارلمان، در طول دو روز، دو ساعت متفاوت لوکس و تجملی در دست داشت که قیمت هر کدام از آنها 2 میلیون لیره ارزش داشت.

به عبارتی دو ساعت مچی این نماینده، معادل حقوق ماهیانه 50 معلم در نظام آموزشی ترکیه است! اما او در پاسخ به منتقدین گفت: «من آن را از طریق سخت‌کوشی و روش‌های قانونی به دست آورده‌ام و نیازی به پنهان کردن ندارم».

قبلاً خود اردوغان نیز یک ساعت مچی فرانک مولر به ارزش 43 هزار دلار بر دست می‌بست که بعدها آن را کنار گذاشت. او حالا ساعتی بر دست دارد که روی صفحه آن، لوگوی نهاد ریاست جمهوری ترکیه دیده می‌شود.

همچنین خانم شبنم بورسالی نماینده حزب عدالت و توسعه، در فضای مجازی پستی در مورد شام خرچنگ در موناکو به همراه یک ساعت رولکس چهل هزار دلاری به اشتراک گذاشت که انتقادات فراوانی به دنبال آورد.

روزنامه نفس نیز از این موضوع خبر داده که اغلب سیاستمداران زن در ترکیه، عادت دارند از کیف‌های لوکس برند استفاده کنند که قیمت آنها بین 50 هزار تا 300 هزار لیره است. این در حالی است که میلیون‌ها شهروند در ترکیه، با دریافتی ماهانه 23 هزار لیره، به سختی روزگار خود را سپری می‌کنند. 

به باور تحلیلگران، «طبقه متوسط نئومحافظه‌کار» که در 20 سال گذشته در ترکیه ظهور کرده، مصرف لوکس را مشروعیت بخشیده و پذیرفته است. این طبقه، لوکس بودن را به عنوان نشانه‌ای از تلاش‌های خود به نمایش می‌گذارد. خلاصه آن که خرید وسایل لوکس و تجملی در ترکیه فقط یک تجربه خرید نیست، بلکه یک روایت، یک نمایش و قلمرویی از تناقض است.

این موضوع، بسیاری از چهره‌های دینی و سران طریقت‌های عرفانی ترکیه را نیز درگیر کرده است. به عنوان مثال، چندی پیش دختر جبه لی احمد، در خیابان‌های استانبول، با خودرویی مشاهده شد که در رده خودروهای بسیار لوکس و گرانقیمت اروپایی است.

همچنین انتقادات مداوم از رئیس سازمان مهم تشکیلات دینی ترکیه درباره اصرار او بر استفاده از یک خودروی بسیار گرانقیمت آلمانی، چنان واکنش‌های اجتماعی گسترده‌ای به دنبال داشت که اردوغان جرات نکرد دوران مسئولیت او را برای چهار سال دیگر تمدید کند.

در پایان باید گفت: شکاف طبقاتی و نابرابر در جامعه ترکیه، یکی از موضوعات مهمی است که ذهن بسیاری از تحلیلگران را به خود مشغول کرده و پژوهشگران ترکیه بر این باورند که لوکس گرایی، یک رویه آسیب زای اغراق آمیز است که جامعه را با مشکلات بیشتری روبرو خواهد کرد.

انتهای پیام/