کاروانسرای شاه‌عباسی سمنان جان تازه می‌گیرد/ فرآیند آزادسازی؛ از بلاتکلیفی تا احیا

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، محمدجواد کولیوند روز شنبه در نشست شورای اداری شهرستان سمنان که همزمان با افتتاح و آغاز عملیات اجرایی 110 طرح عمرانی و اقتصادی در پارک علم و فناوری دانشگاه این شهر برگزار شد، افزود: کاروانسرای شاه‌عباسی یک فرصت بزرگ فرهنگی و گردشگری برای سمنان است و باید با هم‌افزایی میان دستگاه‌ها به بهره‌برداری کامل برسد.

کاروانسرای شاه عباسی سمنان، یکی از بناهای تاریخی با ارزش استان سمنان است که در دوره صفویه و به دستور شاه عباس صفوی ساخته شد.این بنا بخشی از شبکه گسترده‌ای شامل 999 کاروانسرا بود که برای تسهیل حرکت قافله‌های تجاری و مذهبی در مسیر جاده ابریشم احداث شدند.این کاروانسرا با معماری چهار ایوانی و دیوارهای محکم، نمادی از عظمت معماری اسلامی و اقتدار هنرمندان قدیمی است که تا امروز پابرجا مانده است. این اثر در دهه 50 با شماره ثبت 1059 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

فرآیند آزادسازی؛ از بلاتکلیفی تا احیا

فرایند آزادسازی کاروانسرای تاریخی شاه عباسی سمنان، به عنوان یک بنای 400 ساله که در سال 1352 به ثبت ملی رسید، مسیری طولانی داشته است.کاروانسرای شاه عباسی سمنان پس از دوره صفویه، تا نیمه دوران قاجار نیز مورد استفاده قرار می گرفت و در زمان مظفرالدین شاه بازسازی شد.

این بنا که یکی از کاروانسراهای ساخته شده در دوره صفوی است، برای 40 سال، از دهه 1360 تا خرداد 1399، به عنوان زندان مرکزی سمنان مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن در دست دستگاه‌های مختلفی بدون بهره‌برداری مناسب باقی ماند. این وضعیت به سه دهه بلاتکلیفی انجامید و باعث نگرانی مردم و متخصصان میراث فرهنگی شد.

یکی از نقاط عطف مهم فرایند آزادسازی این بنای ارزشمند تاریخی، سفر شهید آیت‌الله رئیسی به استان سمنان در سال 1399 بود. در این سفر، که در تاریخ 2 بهمن 1399 انجام شد، رئیس وقت قوه قضاییه از کاروانسرای شاه عباسی بازدید کرد. در این بازدید، دستور صریحی برای تبدیل این مکان تاریخی به یک مرکز فرهنگی و گردشگری صادر شد.

همچنین در این سفر، تحویل کاروانسرا به شهرداری سمنان نیز مطرح شد . این دستور، آغازگر فرآیندی شد که در سال‌های بعد آزادسازی کامل این بنای تاریخی دربند را رقم زد.پس از آن، فرایند آزادسازی ادامه یافت.

در واقع روند آزادسازی کاروانسرا به صورت جدی از آبان 1400 و این بار در سفر شهید رئیسی به در قامت رئیس قوه مجریه به استان سمنان آغاز شد. در جریان سفر رئیس‌جمهور وقت به سمنان، وزیر میراث فرهنگی دستور داد: «دیوار مزاحم را بردارید، مردم نفس می‌کشند». اگرچه این دستور علنی بود، اما به دلیل اختلافات میان نهادها، دیوارها و تصرف‌ها همچنان پابرجا ماند.

اما فرایند پرفراز و نشیب آزادسازی کاروانسرای سمنان نقاط عطف متعددی نیز اشت.در شهریور 1401 کلید کاروانسرا به طور نمادین به اداره کل میراث فرهنگی تحویل داده شد و نخستین دیوار در اطراف آن نیز تخریب شد. اما ساختمان‌های جدید‌الاحداث شمالی اطراف آن شامل دادگاه انقلاب و اداره زندان‌ها همچنان در محل باقی ماندند.

آذر 1401نیز تفاهمنامه‌ای به عنوان مبنای انتقال این کاروانسرا مطرح شد، اما به صورت عمومی منتشر نشد تا نگرانی‌ها درباره ادامه فرایند آزادسازی آن افزایش یابد.در فروردین 1402 و در جریان سفر رئیس قوه قضاییه به سمنان، تأکید دوباره‌ای بر آزادسازی این کاروانسرا صورت و در مهر 1403 با ورود مستقیم محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه، روند آزادسازی سرعت گرفت. در واقع دستور صریح وی به رئیس کل دادگستری استان، زمینه را برای انتقال مالکیت فراهم کرد.

این فرایند ادامه یافت تا در  تیر 1404 فرماندار سمنان از آغاز اجرای ماده 69 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت برای آزادسازی خبر داد و مرداد 1404 آخرین ساختمان مزاحم (ساختمان سابق دادگاه انقلاب) تخریب و محوطه کاملاً پاکسازی شد.در سفر معاون قوه قضائیه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به استان سمنان، سند مالکیت این بنای ارزشمند تاریخی که به نام اداره کل میراث فرهنگی صادر شده  بود، به مدیرکل این دستگاه اهدا شده و کاروانسرا به طور رسمی به این اداره کل تحویل داده شد.

استاندار سمنان همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به معضل کمبود منابع آبی در شهرستان عنوان کرد: با توجه به تخصیص 300 هکتار زمین برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در سمنان، مسئله تأمین آب پایدار برای این شهرستان از اهمیت بالایی برخوردار است و بر همین اساس سند جامع آب تدوین شده که باید به‌طور جدی دنبال شود.

وی همچنین به بدهی‌های برخی دستگاه‌ها به بخش‌های اجرایی اشاره کرد و اظهار داشت: این بدهی‌ها باید در بودجه سال آینده دستگاه‌ها لحاظ شود و به‌ویژه بدهی به شهرداری‌ها به صورت قانونی پرداخت گردد تا روند اجرای پروژه‌ها دچار اخلال نشود.

استاندار سمنان یکی دیگر از موضوعات مهم را وضعیت فرودگاه سمنان برشمرد و خاطرنشان کرد: نامه‌ای به وزیر راه و شهرسازی ارسال شده تا این فرودگاه به عنوان معین فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) تعیین شود و تحقق این موضوع مشروط به فعال شدن کامل ظرفیت‌های فرودگاه سمنان است که در صورت اجرا، کاهش قابل توجه هزینه‌ها را در پی خواهد داشت.

وی در بخش دیگری از سخنان خود راه‌اندازی دبیرخانه آیین هزار مناره سمنان و چاپ کتاب‌های زبان سمنانی را اقدامی مؤثر در مسیر ترویج فرهنگ بومی دانست و تصریح کرد: این اقدامات می‌تواند زمینه‌ای برای احیای هویت فرهنگی و معرفی ظرفیت‌های محلی استان سمنان باشد.

کولیوند همچنین درباره پروژه‌های نیمه‌تمام استان گفت: دانشگاه فرهنگیان با مساحت 33 هکتار، طرح جی‌نف، مسائل مربوط به مسکن مهر در شهرهای مختلف و دو پروژه مهم تالار بزرگ شهر سمنان و موزه بزرگ استان نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و نشست‌های ساماندهی ویژه برای تکمیل و بهره‌برداری هستند.

وی با اشاره به رویکرد خدمت‌محور مدیران تأکید کرد: خدمت به مردم باید معامله با خدا تلقی شود و مدیری که در این مسیر ناتوان باشد، در عمل بازنده خواهد بود. اخلاق‌مداری نیز به ویژه در هفته وحدت و در آستانه میلاد پیامبر اکرم(ص) باید در فضای استان بیش از گذشته ترویج یابد.

استاندار سمنان یادآور شد: مدیران دستگاه‌های اجرایی باید با نظارت، رسیدگی و سرکشی مستمر بر مجموعه‌های خود، اعتماد مردم را تقویت کنند و در مسیر وفاق و همدلی مقدس با خدمت صادقانه به شهروندان، سرمایه اجتماعی را افزایش دهند.

به گزارش تسنیم، آزادسازی کاروانسرای شاه عباسی سمنان، تنها یک رویداد اداری یا عمرانی نیست، بلکه نمادی از تحول نگرش به میراث فرهنگی و اهمیت آن در هویت‌سازی و توسعه پایدار است.این موفقیت نشان می‌دهد که با عزم جدی نهادها و همکاری بین‌دستگاهی، می‌توان موانع پیچیده را پشت سر گذاشت و گنجینه‌های تاریخی را برای نسل‌های آینده احیا کرد.

اکنون چشم‌انداز روشنی برای تبدیل این بنای 400 ساله به یک قطب زنده فرهنگی و گردشگری وجود دارد که می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی استان سمنان ایفا کند. این اثر که روزی زندان بود، امروز به نماد امید و آینده‌ای بهتر تبدیل شده است.تحقق این آزادسازی نیازمند همکاری همه دستگاه‌ها و اطلاع‌رسانی شفاف به مردم بوده است .

انتهای پیام/363/