معمای بزرگ سد نرماب گلستان/ وعده‌های آبکی مسئولان/ آیا سد مهرماه آبگیری می‌شود؟
با وجود وعده‌های مسئولان گلستان مبنی بر آبگیری سدنرماب در مهرماه، نماینده مردم شرق استان معتقد است که این هدف در موعد مقرر محقق نخواهد شد. سیدنجیب حسینی تاکید داردکه جابجایی کامل روستاییان و تکمیل شبکه‌های آبرسانی از پیش‌شرط‌های اصلی آبگیری آن است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، سد نرماب به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های آبی شرق استان گلستان، سال‌هاست در کانون توجه مسئولان، کارشناسان و مردم منطقه قرار دارد. این پروژه که از ابتدا با هدف تأمین آب کشاورزی و شرب طراحی شده، امیدهای فراوانی را برای احیای اراضی پایین‌دست و رفع بخشی از عطش دیرینه شرق استان زنده کرده است. اما در کنار همه امیدها، چالش‌ها و دغدغه‌های جدی نیز بر سر راه اجرای آن وجود دارد؛ دغدغه‌هایی که اگر به‌طور دقیق و اصولی مدیریت نشود، می‌تواند آینده این پروژه استراتژیک را با تأخیر یا حتی بحران روبه‌رو کند.
یکی از مهم‌ترین مسائل، زمان‌بندی آبگیری سد نرماب است. در حالی که برخی از مسئولان ارشد استان وعده داده‌اند این آبگیری از مهرماه امسال آغاز خواهد شد، کارشناسان و نمایندگان مردم معتقدند چنین وعده‌ای با واقعیت‌های میدانی و فنی همخوانی ندارد. انتقال کامل روستای جنگلده بالا، به‌عنوان اصلی‌ترین پیش‌شرط آبگیری کاسه سد، هنوز به سرانجام نرسیده و جابجایی یک روستا نه تنها به اسکان و ساخت‌وسازهای جدید نیازمند است بلکه با مسائل اجتماعی، حقوقی و معیشتی گسترده‌ای گره خورده که حل آن به زمان، سرمایه و برنامه‌ریزی دقیق احتیاج دارد. از این رو، برخی کارشناسان بر این باورند که اعلام زمان مشخص برای آبگیری در مهرماه، بیشتر یک وعده خوش‌بینانه است تا واقعیتی اجرایی.
مسئله دیگر به زیرساخت‌های مکمل پروژه بازمی‌گردد. سد تنها زمانی می‌تواند نقش واقعی خود را ایفا کند که شبکه‌های آبرسانی و زهکشی مرتبط با آن تکمیل شده باشند. بدون این شبکه‌ها، آب ذخیره‌شده در پشت سد عملاً به کار کشاورزان و مردم نخواهد آمد و حتی می‌تواند مشکلات جدیدی به وجود بیاورد. تجربه سدهای دیگر در کشور نشان داده که آبگیری زودهنگام بدون آماده بودن زیرساخت‌ها، نه تنها منافع اقتصادی و اجتماعی به همراه ندارد بلکه به ایجاد نارضایتی و اتلاف منابع منجر می‌شود.
با این حال، نمی‌توان نقش حیاتی سد نرماب را در توسعه منطقه نادیده گرفت. شرق گلستان سال‌هاست با کمبود منابع آب، خشکسالی‌های پیاپی و افت کیفیت خاک مواجه است. این سد می‌تواند با تأمین آب پایدار برای 25 تا 30 هزار هکتار از اراضی کشاورزی، جان تازه‌ای به اقتصاد منطقه بدمد و در عین حال بخش مهمی از نیازهای شرب ساکنان شهرها و روستاهای پایین‌دست را تأمین کند. به همین دلیل است که نگاه‌ها به آینده این پروژه همواره با دوگانه‌ای از امید و نگرانی همراه بوده است؛ امید به شکوفایی کشاورزی و ارتقای کیفیت زندگی، و نگرانی از تعجیل یا بی‌توجهی به حقوق مردم و مسائل زیست‌محیطی.
از سوی دیگر، بعد اجتماعی این پروژه اهمیت مضاعفی دارد. جابجایی اجباری یک روستا، اگر بدون مشارکت و رضایت مردم انجام شود، می‌تواند پیامدهای سنگینی در پی داشته باشد. نمایندگان مردم تأکید دارند که انتقال ساکنان جنگلده بالا باید با رعایت عدالت، جبران منصفانه خسارت‌ها و تأمین زیرساخت‌های زندگی جدید صورت گیرد. در غیر این صورت، پروژه‌ای که قرار است مایه توسعه باشد، می‌تواند به منبعی از نارضایتی و اعتراض تبدیل شود.
بنابراین، آینده سد نرماب بیش از آنکه به وعده‌های زمان‌بندی وابسته باشد، به کیفیت مدیریت چالش‌ها و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی، قضایی و دولتی بستگی دارد. اگر سرمایه‌گذاری کافی برای تکمیل شبکه‌های جانبی انجام شود، اگر حقوق و منافع روستاییان قربانی شتاب‌زدگی نشود و اگر کارشناسی دقیق در همه مراحل رعایت شود، این سد می‌تواند به یکی از نقاط عطف توسعه پایدار گلستان بدل شود. در غیر این صورت، بیم آن می‌رود که وعده‌های بزرگ، به تجربه‌های تلخ گذشته شباهت پیدا کند.
در چنین شرایطی، گفت‌وگوی تفصیلی با حسینی به‌عنوان یکی از نمایندگان مردم و منتقد روند فعلی پروژه، تصویری روشن‌تر از ابعاد مختلف ماجرا به دست می‌دهد؛ از نقد وعده آبگیری زودهنگام تا تأکید بر ضرورت آماده‌سازی زیرساخت‌ها و رعایت حقوق مردم. او معتقد است سد نرماب تنها زمانی می‌تواند به سود کشاورزان و مردم منطقه عمل کند که همه پیش‌شرط‌های فنی، اجتماعی و قانونی آن مهیا باشد وگرنه، هرگونه تعجیل تنها به مشکلات جدید دامن خواهد زد.
در همین باره خبرگزاری تسنیم در گرگان گفت‌وگویی درباره آخرین وضعیت سد نرماب، زمان آبگیری و چالش‌های آن با سید نجیب حسینی، نماینده مردم این منطقه در مجلس شورای اسلامی داشته است که در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: برخی از مسئولان ارشد استان اعلام کرده‌اند که فرایند آبگیری سد نرماب در مهرماه سال جاری آغاز خواهد شد. نظر شما درباره این وعده چیست؟
حسینی: ابتدا باید بگویم که هرگونه آبگیری کاسه سد نرماب مستلزم جابجایی کامل روستای جنگلده بالاست. این انتقال یک فرایند پیچیده و زمان‌بر است و به هیچ وجه انتظار ندارم که تا مهرماه امسال این کار انجام شود. به همین دلیل، معتقدم که آبگیری سد نرماب در مهرماه فعلاً عملی نیست. البته باید توجه داشت که ظرفیت نهایی سد نرماب استفاده کامل چند سال زمان خواهد برد. اما اگر بخواهیم صرفاً از یک سوم ظرفیت این سد بهره ببریم، امکان دارد با انتقال روستای جنگلده بالا این امر عملی شود.
تسنیم: بنابراین شما معتقدید که آبگیری سد نرماب از مهرماه امسال امکانپذیر نیست!
حسینی: همان‌طور که گفتم، هرگونه آبگیری در کاسه سد، نیازمند انتقال روستاییان و آماده شدن زیرساخت‌های لازم است که به نظر من، این موضوع تا مهرماه سال جاری محقق نخواهد شد. من شخصاً اصراری به آبگیری سد در این موعد ندارم، هرچند مخالفتی هم با آبگیری سد ندارم، اما تاکید دارم که باید ایمنی و حقوق روستاییان به طور کامل تأمین شود. اگر این موارد رعایت نشود، مشکلات و تبعات جبران‌ناپذیری پیش خواهد آمد که نه به نفع مردم منطقه است و نه به نفع توسعه پایدار استان.
تسنیم: با توجه به این شرایط در حال حاضر آبگیری سد نرماب برای مردم و کشاورزان منطقه منفعت دارد؟
حسینی: پاسخ به این سوال نیازمند بررسی چند پیش‌شرط مهم است. نخست، برای اینکه آبگیری سد مفید باشد، لازم است که شبکه‌های آبرسانی و شبکه‌های زهکشی در منطقه به طور کامل و اصولی تکمیل شده باشند. متأسفانه، در شرایط فعلی هیچ کدام از این زیرساخت‌ها به اندازه کافی آماده نیستند. بنابراین، آبگیری سد بدون وجود این امکانات به طور کامل نمی‌تواند به نفع مردم و کشاورزان منطقه باشد و شاید حتی مشکلاتی را هم ایجاد کند. البته در مواقع اضطراری، مثلاً در زمان خشکسالی شدید، اگر پشت سد نرماب آب ذخیره شده بود، می‌شد آن را در اختیار کشاورزان پایین دست قرار داد و این می‌توانست کمک قابل توجهی به آن‌ها باشد.
تسنیم: مسئولان استان تأکید دارند که راهبرد اصلی احداث سد نرماب، تأمین آب شرب برای مردم شرق استان گلستان است. شما با این دیدگاه موافقید؟
حسینی: از ابتدا هدف اصلی ساخت سد نرماب تأمین آب کشاورزی منطقه بوده است. برنامه‌ریزی شده بود که آب مورد نیاز حدود 25 تا 30 هزار هکتار از اراضی پایین‌دست از طریق این سد تأمین شود. اولویت اصلی، آب کشاورزی است، اما این به این معنا نیست که از تأمین آب شرب غافل شویم. به هر حال، بر اساس قوانین بالادستی و مباحث حاکمیتی، نباید کاربری آب شرب نادیده گرفته شود. باید بخشی از ظرفیت سد به آب شرب اختصاص یابد و این موضوع کاملاً روشن و پذیرفته شده است.
تسنیم: برخی کارشناسان معتقدند آبگیری زودهنگام سد نرماب می‌تواند کاربری آب شرب آن را به خطر بیاندازد. نظر شما چیست؟
حسینی: من اطلاعات تخصصی و فنی لازم برای اظهار نظر دقیق درباره این موضوع را ندارم. این مسائل باید توسط کارشناسان فنی و مهندسی که با جزئیات پروژه آشنا هستند، بررسی و تحلیل شود. اما به عنوان نماینده مردم، معتقدم باید با احتیاط کامل و رعایت تمامی جوانب فنی، آبگیری سد انجام شود تا هیچ آسیبی به منافع عمومی وارد نشود.
تسنیم: به عنوان نماینده مردم منطقه، نظر شما درباره روند اجرایی سد نرماب و چالش‌های موجود چیست؟
حسینی: سد نرماب پروژه‌ای بسیار مهم و استراتژیک برای توسعه منطقه و تأمین آب کشاورزی است، اما متأسفانه مشکلات و چالش‌های زیادی بر سر راه آن وجود دارد. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، انتقال روستاییان ساکن در منطقه است که باید با رعایت کامل حقوق و معیشت آن‌ها انجام شود. این انتقال باید با رعایت عدالت و مشارکت مردم انجام شود تا نگرانی‌ها و مشکلات اجتماعی به حداقل برسد. همچنین، تکمیل زیرساخت‌های لازم از جمله شبکه آبرسانی و زهکشی، مسائل فنی و حقوقی پروژه باید به دقت پیگیری شود.
تسنیم: برای رفع مشکلات موجود چه اقداماتی باید انجام شود؟
حسینی: ابتدا باید هماهنگی کامل بین دستگاه‌های مختلف دولتی، قضایی و اجرایی برقرار شود تا حقوق مردم و کشاورزان به طور کامل رعایت شود. برنامه‌ریزی دقیق و جامع برای جابجایی روستاییان انجام و تسهیلات و حمایت‌های لازم برای آن‌ها فراهم شود. همچنین، تأمین سرمایه لازم برای تکمیل شبکه‌های آبرسانی و زهکشی ضروری است. ضمن اینکه باید تعامل سازنده با مردم منطقه برقرار شود تا آن‌ها از روند پیشرفت پروژه مطلع و در جریان قرار گیرند. بدون این اقدامات، پروژه به سرانجام مطلوب نخواهد رسید.
تسنیم: چشم‌انداز شما برای آینده سد نرماب چیست؟
حسینی: امیدوارم با همکاری و همدلی همه بخش‌ها، سد نرماب به موقع به بهره‌برداری کامل برسد و بتواند نقش مهم خود را در تأمین آب کشاورزی و شرب منطقه ایفا کند. البته این نیازمند صرف زمان، سرمایه‌گذاری و حل دقیق مسائل حقوقی و اجتماعی است. هدف ما این است که پروژه با رعایت کامل حقوق مردم پیش برود و شاهد احیای کشاورزی و رونق اقتصادی در منطقه باشیم. به مردم و کشاورزان منطقه قول می‌دهم که تمام تلاش خود را برای حفظ حقوق و منافع آن‌ها انجام دهم و روند پروژه را به دقت پیگیری کنم. تاکید دارم که پروژه باید به گونه‌ای پیش رود که هیچکدام از منافع اجتماعی و زیست‌محیطی آسیب نبیند. همگی باید صبور باشیم و با همکاری متقابل، زمینه‌ساز توسعه پایدار منطقه و بهبود معیشت مردم شویم.
انتهای پیام/
