یادداشت | ۳۱ مرداد؛ وداع با پیامبر رحمت و آغاز جاودانگی رسالت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، قرآن کریم در وصف پیامبر اسلام می‌فرماید: «وَما أرسَلناکَ إِلّا رَحمَةً لِلعالَمین». این تعبیر، عصاره شخصیت رسول خداست. رسالت او محدود به قومی خاص یا نسلی خاص نبود، بلکه پیام او برای «جهان» بود. رحمت پیامبر تنها در رفتار مهربانانه با یتیمان، مستمندان یا حتی دشمنان جلوه نداشت، بلکه در نظام اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی او نیز جاری بود. جامعه مدینه با رهبری او به الگویی از همزیستی، عدالت و عطوفت بدل شد. در واقع، او اثبات کرد که حکومت و دیانت می‌توانند در اوج رحمت و مهربانی اداره شوند، بی‌آنکه اقتدار دینی و سیاسی آسیب ببیند.

آموزگار بی‌بدیل اخلاق

رسول خدا(ص) خود تصریح کردند: «إنّما بُعِثتُ لأُتمّم مکارم الأخلاق». این جمله کوتاه اما عمیق، رسالت پیامبر را از دیگر رهبران دینی و اجتماعی متمایز می‌سازد. ایشان نه تنها آموزه‌های اخلاقی را تبلیغ کرد بلکه در عمل مجسمه اخلاق بود. تواضع بی‌پایانش تا آنجا که بر زمین می‌نشست و با فقرا هم‌غذا می‌شد، بخشندگی و گذشتش در برابر دشمنان، وفاداری‌اش به عهد و پیمان، دلسوزی برای امت و پایبندی به عدالت، همگی نمونه‌هایی از تجلی این رسالت‌اند.

در روزگاری که جهان امروز گرفتار بحران‌های اخلاقی و فاصله گرفتن از ارزش‌های انسانی است، بازگشت به آموزه‌های اخلاقی پیامبر اسلام می‌تواند نسخه‌ای کارآمد برای درمان بسیاری از ناهنجاری‌ها باشد.

عقلانیت، تدبیر و تمدن‌سازی

پیامبر اسلام تنها یک رهبر دینی؛ بلکه او معمار یک تمدن بود. در جامعه‌ای که آکنده از تعصبات قبیله‌ای، بی‌سوادی و خشونت‌های بی‌پایان بود، پیامبر(ص) موفق شد طی کمتر از ربع قرن، جامعه‌ای نوین بر پایه ایمان، عقلانیت و عدالت بسازد.

پیمان مدینه، که حقوق مسلمانان و غیرمسلمانان را در کنار هم به رسمیت شناخت، نمونه‌ای از نگاه خردمندانه و آینده‌نگر او بود. تنظیم روابط اقتصادی، مدیریت جنگ‌ها با کمترین تلفات و تأکید بر دانش‌اندوزی، همه نشان می‌دهد که رسالت او تنها در بُعد معنوی خلاصه نمی‌شد، بلکه تمدنی نوین را بنیان نهاد.

پیوند ناگسستنی شعر، فرهنگ و ایمان

یکی از جلوه‌های برجسته شخصیت پیامبر(ص) ارتباط او با فرهنگ و ادب زمانه بود. قرآن کریم، کلام وحیانی که بر ایشان نازل شد، سرشار از زیبایی‌های زبانی و بلاغت است و خود پیامبر نیز با حساسیت ویژه‌ای نسبت به زبان، کلام و فرهنگ سخن می‌گفت. همین توجه به فرهنگ، راه را برای شکوفایی تمدن اسلامی در حوزه‌های شعر، فلسفه، هنر و علوم انسانی هموار کرد. از این منظر، پیامبر اسلام نه تنها یک رهبر دینی که یک فرهنگ‌ساز بزرگ بود.

پیامبر وحدت و همبستگی

شاید یکی از بزرگ‌ترین معجزات اجتماعی پیامبر اسلام(ص) ایجاد وحدت میان اقوام و قبایل متفرق بود. عربستان پیش از اسلام، صحنه درگیری‌های قبیله‌ای بی‌پایان بود. پیامبر با محوریت ایمان و برادری، جامعه‌ای واحد پدید آورد که هویت مشترک اسلامی را فراتر از هر قومیت و قبیله‌ای قرار می‌داد. این دستاورد امروز نیز برای جهان اسلام یک درس بزرگ است؛ در روزگاری که تفرقه و اختلاف، امت اسلامی را تهدید می‌کند، بازگشت به میراث وحدت‌بخش پیامبر(ص) ضرورتی حیاتی است.

میراث جاودان؛ قرآن و سنت

اگرچه رحلت پیامبر در 28 صفر سال 11 هجری، پایانی بر حضور جسمانی او بود، اما میراث عظیمی از خود به یادگار گذاشت. قرآن کریم، کتاب آسمانی که چراغ هدایت است، و سنت نبوی که تجلی عملی آن آیات است، همچنان ستون‌های اصلی تمدن اسلامی محسوب می‌شوند. این میراث نه تنها مسلمانان بلکه تمام بشریت را از سرچشمه معرفت و اخلاق سیراب می‌کند.

رحلت پیامبر اکرم(ص) تنها یک واقعه تاریخی نیست؛ یک نقطه عطف تمدنی است. بشریت در این روز از حضور جسمانی پیامبری محروم شد که تجسم رحمت و اخلاق بود، اما در عوض، رسالتی جاودانه باقی ماند که هر نسل می‌تواند در پرتو آن، راه سعادت را بیابد.

31 مرداد، فرصتی است برای بازخوانی سیره پیامبر؛ برای اندیشیدن به آنچه او درباره اخلاق، عدالت، عقلانیت، فرهنگ و وحدت به یادگار گذاشت. امروز، بیش از هر زمان دیگری، جهان به پیام پیامبر رحمت نیاز دارد؛ پیامی که می‌تواند انسان معاصر را از ورطه‌های جنگ، خشونت و بی‌اخلاقی نجات دهد و به سوی جامعه‌ای سرشار از عدالت، همبستگی و آرامش رهنمون سازد.

یادداشت از: معین مرتضوی

انتهای پیام/167