جهاد سبز در دل کویر؛ مشارکت مردمی برای بیابان‌زدایی در خراسان جنوبی
همراهی مردمی، مسیری تازه برای مقابله با بیابان‌زایی در خراسان جنوبی در پیش گرفته است؛ مسیری که کارشناسان آن را الگویی برای توسعه پایدار در مناطق خشک کشور می‌دانند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، استان خراسان جنوبی که 86 درصد از اراضی آن بیابانی و نیمه‌بیابانی است، سالانه میلیاردها تومان خسارت ناشی از فرسایش بادی متحمل می‌شود. اما امروز این استان با اجرای هزاران سازه آبخیزداری، تثبیت صدها هزار هکتار پوشش گیاهی و همراهی مردمی، مسیری تازه برای مقابله با بیابان‌زایی در پیش گرفته است؛ مسیری که کارشناسان آن را الگویی برای توسعه پایدار در مناطق خشک کشور می‌دانند.
خراسان جنوبی در حصار شن و باد
علیرضا نصرآبادی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار تسنیم، با اشاره به گستردگی اراضی بیابانی استان گفت: بیش از 86 درصد مساحت خراسان جنوبی، معادل 12 میلیون هکتار، بیابانی و نیمه‌بیابانی است. این پهنه‌ها هر ساله در معرض فرسایش بادی قرار دارند و خسارت ناشی از آن به زمین‌های کشاورزی و زیرساخت‌های استان، رقمی معادل 86 میلیارد تومان برآورد می‌شود.
به گفته او، فرسایش بادی نه تنها اقتصاد محلی را تهدید می‌کند، بلکه با گسترش کانون‌های گردوغبار، سلامت مردم و امنیت زیست‌محیطی منطقه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
2 هزار و 375 سازه برای ذخیره نزولات و کنترل روان‌آب‌ها
نصرآبادی ادامه داد: در حال حاضر 2 هزار و 375 سازه آبخیزداری در استان ایجاد شده که ظرفیت ذخیره‌سازی 85 میلیون و 500 هزار مترمکعب نزولات آسمانی را دارند. این سازه‌ها علاوه بر تأمین بخشی از منابع آبی، از هدررفت روان‌آب‌ها جلوگیری کرده و به کاهش فرسایش خاک کمک می‌کنند.
وی اضافه کرد: 10 طرح آبخیزداری جدید نیز آماده افتتاح است که در شهریورماه در شهرستان‌های بشرویه، خوسف، نهبندان، فردوس، سرایان، سربیشه، زیرکوه و طبس به بهره‌برداری می‌رسند. برای این پروژه‌ها بیش از 4 میلیارد و 800 میلیون تومان هزینه شده است.
تثبیت پوشش گیاهی؛ سد سبز در برابر شن‌های روان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یادآور شد: بیش از 400 هزار هکتار از اراضی استان از طریق کاشت نهال و ایجاد تخته‌های طبیعی تثبیت شده است. این اقدامات نقش مؤثری در جلوگیری از پیشروی شن‌های روان داشته و به بهبود شرایط زیست‌محیطی و کاهش خسارت‌های ناشی از بیابان‌زایی کمک کرده است. به گفته او، تثبیت پوشش گیاهی نه تنها جنبه زیست‌محیطی دارد بلکه می‌تواند به اقتصاد محلی از طریق رونق مراتع و تقویت فعالیت‌های کشاورزی نیز کمک کند.
مردم، شریک همیشگی در حفاظت از طبیعت
نصرآبادی به نقش مهم مردم در حفاظت از طبیعت اشاره کرد و گفت: تنها در سال جاری، 432 پویش مردمی با محوریت حفاظت از منابع طبیعی و کاشت نهال در استان برگزار شده است. این آمار نشان می‌دهد که مردم خراسان جنوبی همواره در کنار دولت برای صیانت از سرزمین خود ایستاده‌اند.
وی تأکید کرد که مشارکت مردمی در کنار اقدامات دولتی، کلید موفقیت در مدیریت پایدار منابع طبیعی است و می‌تواند پایداری طرح‌ها را تضمین کند.
نگاه فعالان محیط زیست؛ ضرورت استمرار و سرمایه‌گذاری بیشتر
محمد رحمانی، فعال محیط زیست در بیرجند، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار کرد: اقدامات صورت گرفته در استان قابل تقدیر است و بدون شک نتایج مثبتی در کاهش حرکت شن‌ها داشته، اما برای تثبیت بلندمدت اراضی بیابانی کافی نیست. تداوم طرح‌ها، تأمین منابع مالی پایدار و افزایش آموزش‌های عمومی از ضروریات این مسیر است.
وی بیان کرد: نهال‌کاری باید همراه با بذرپاشی، مالچ‌پاشی و حمایت از جوامع محلی باشد. همچنین ارائه آموزش‌های محیط زیستی به کشاورزان و مدارس، تضمین‌کننده استمرار این اقدامات خواهد بود. اگر مردم احساس کنند که منافع طرح‌ها مستقیم به زندگی و معیشت آنان گره خورده، خودشان حافظان اصلی سرزمین می‌شوند.
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده
با وجود پیشرفت‌های انجام شده، خراسان جنوبی همچنان با چالش‌هایی نظیر کمبود منابع مالی، خشکسالی‌های مداوم و افزایش کانون‌های فرسایش بادی مواجه است.
مقابله با بیابان‌زایی تنها با همکاری بین‌دستگاهی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی امکان‌پذیر است. تجربه خراسان جنوبی نشان می‌دهد که ترکیب سازه‌های آبخیزداری، تثبیت پوشش گیاهی و مشارکت فعال مردم می‌تواند راهی مطمئن برای مقابله با بیابان‌زایی باشد. اگر این روند با تأمین مالی پایدار و آموزش‌های گسترده همراه شود، نه تنها این استان بلکه سایر مناطق خشک کشور نیز می‌توانند از الگویی موفق در مدیریت سرزمین بهره‌مند شوند.
انتهای پیام/257
