پدافند غیرعامل و تاب‌آوری ساختمان‌ها؛ درس‌آموخته‌های مهندسان از جنگ ۱۲ روزه

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرج، همایش آموزشی 12 روز جنگ تحمیلی؛ تجربه‌ای در انسجام ملی و تقویت مؤلفه‌های مدیریت بحرانبا محوریت انتقال تجارب و درس آموخته‌های مدیران ارشد اجرایی البرز با حضور مسئولان دستگاه‌های اجرایی با همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان و مرکز کارشناسان رسمی دادگستری استان در کرج برگزار شد.

امین مقومی، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در این مراسم، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدا، گفت: جنگ 12 روزه اخیر چیزی جز «دفاع مقدس» نام نمی‌گیرد. نبرد اخیر، جنگی خاص در حوزه بحران و پدافند بود؛ جنگی کوتاه‌مدت اما بسیار پرشدت و ترکیبی از نبرد سخت و نرم، به‌ویژه در عرصه سایبری، به‌گونه‌ای که شاید در آینده اساتید و متخصصان این حوزه به صورت علمی و دقیق‌تر درباره آن سخن بگویند.

وی در ادامه توضیح داد: بی‌تردید شاخص‌ترین دستاورد این جنگ، «انسجام ملی» بود؛ موضوعی که به هیچ عنوان نباید به دست فراموشی سپرده شود. همان‌گونه که مقام معظم رهبری نیز پس از توقف جنگ، تأکید فرمودند که انسجام ملی سرمایه‌ای است که در میان مردم، متخصصان و مهندسان و حتی در سطوح مدیریتی و مسئولان کشور باید با تمام توان از آن محافظت کرد.

ضرورت بازخوانی پدافند غیرعامل

مقومی با تأکید بر اینکه این انسجام، ستون اصلی عبور از بحران‌هاست و نباید اجازه دهیم کوچک‌ترین آسیبی به آن وارد شود، اظهار کرد: شاید مهم‌ترین درس آموخته‌شده از جنگ 12 روزه اخیر، «انسجام ملی» باشد و هر عاملی که بتواند به این سرمایه آسیب بزند باید متوقف شود، چراکه وفاق ملی یک دستاورد جمعی است و حفظ آن نیز تنها در سایه همدلی و همکاری همه ممکن خواهد بود.

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور اذعان کرد: در این جنگ، یکپارچگی در فرماندهی مشهود بود؛ به‌گونه‌ای که برخی مسئولان کلان کشور اعلام کردند که مقام معظم رهبری شخصاً در اتاق فرماندهی حضور مستقیم داشتند. دولت، مجلس و سایر نهادها نیز در این روند نقش‌آفرین بودند. با این حال، تجربه این جنگ نشان داد که نیازمند بازتعریف و بازنگری جدی در حوزه مدیریت بحران هستیم.

وی افزود: در قانون مدیریت بحران کشور، موضوعاتی همچون سیل و زلزله ذکر شده، اما جای «جنگ» به‌عنوان یک مقوله بحران‌زا خالی است. همین مسئله موجب شد که شورای عالی دفاع شکل گیرد تا در آسیب‌شناسی‌ها این خلأ برطرف شود. به‌طور قطع، بازتولید و به‌روزرسانی قوانین در این حوزه اجتناب‌ناپذیر است. از سوی دیگر، در حوزه پدافند غیرعامل نیز نیاز به یک بازخوانی و آسیب‌شناسی جدی احساس می‌شود.

کاهش آسیب‌ها با اصلاحات جدی در زیرساخت‌ها و سازه‌ها

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور خاطرنشان کرد: البرز یکی از نخستین استان‌هایی بود که در جنگ تحمیلی اخیر در حوزه اماکن نظامی و بخش‌های مسکونی آسیب دید، بنابراین تجربه‌ای که مدیران، مسئولان و مردم استان البرز در این زمینه کسب کرده‌اند، باید به سایر استان‌ها منتقل شود تا کشور در آینده بتواند با آمادگی بیشتری با تهدیدات مشابه مواجه شود.

مقومی بیان کرد: در حوزه پدافند غیرعامل، با وجود اینکه آسیب‌های جدی به ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها وارد نشد، اما نمی‌توان از ضعف‌ها چشم‌پوشی کرد. تجربه اخیر نشان داد که در زمینه پدافند غیرعامل باید بیشتر گام برداریم تا آسیب‌ها کاهش یابد. یکی از مهم‌ترین موضوعات، اجرایی‌نشدن مبحث 22 مقررات ملی ساختمان بوده که به شکل جدی پیاده‌سازی نشده است.

وی تأکید کرد: لازم است در حوزه پیشگیری و به‌ویژه در شهرسازی بازنگری و اصلاحات جدی صورت گیرد. برخی استان‌ها در این زمینه اقدامات خوبی انجام داده‌ و پدافند غیرعامل را وارد حوزه شهرسازی کرده‌اند، اما این روند باید فراگیر شود تا آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها و سازه‌ها به حداقل برسد. در حوزه پدافند غیرعامل، باید اقدامات مشخص و هدفمند به‌ویژه در بخش‌هایی که هزینه کمتری دارند، صورت گیرد.

اصلاح مقررات ملی ساختمان با نگاه هزینه-فایده

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور اذعان کرد: تجربه گذشته نشان داده که با سیاست‌های حمایتی کوچک می‌توان تحول‌های بزرگی ایجاد کرد. از سوی دیگر، باید توجه داشت که اگرچه نمی‌توان برای همه ساختمان‌های مسکونی پناهگاه طراحی کرد، اما حداقل لازم است ساختمان‌های عمومی و اساسی وارد این فضا شده و به‌گونه‌ای ساخته شوند که امکان پناه‌گیری و افزایش ایمنی وجود داشته باشد.

مقومی با بیان اینکه موضوع مذکور نیازمند بازنگری جدی در سیستم‌های فعلی و به‌روزرسانی ضوابط اجرایی است، عنوان کرد: مقصود این نیست که تمامی مقررات سخت‌گیرانه مرتبط با انفجار در تمام ساختمان‌ها به‌طور کامل پیاده شوند، اما باید با نگاه واقع‌بینانه و هزینه‌ فایده، مقررات ملی ساختمان به‌گونه‌ای اصلاح و اجرایی شود که بیشترین اثرگذاری و کمترین هزینه را به دنبال داشته باشد.

وی با تأکید بر اهمیت جایگاه و نقش سازمان نظام مهندسی مطرح کرد: این سازمان می‌تواند با تعریف استانداردهای جدید، آموزش مهندسان و نظارت مؤثر، سهم قابل‌توجهی در کاهش آسیب‌پذیری و ارتقای تاب‌آوری سازه‌ها ایفا کند. همکاران ما، چه در البرز و تهران و چه در استان‌هایی مانند آذربایجان شرقی که بیشترین حملات متوجه آن‌ها بود، در حوزه‌های مختلف ورود جدی داشتند.

نیاز به دستورالعمل ارزیابی پس از جنگ داریم

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور گفت: اگر نگاه آینده‌نگرانه داشته باشیم، یکی از ضرورت‌ها ارتقای جایگاه سازمان نظام مهندسی در عرصه‌های تصمیم‌گیری تخصصی، به‌ویژه در مدیریت بحران و پدافند غیرعامل است. در حال حاضر، در سطح استان‌ها تعامل میان مدیران استانی و سازمان نظام مهندسی وجود دارد و در کمیسیون‌های ماده 5 و سایر مراجع تصمیم‌گیری، نمایندگان این سازمان فعال هستند.

مقومی با تأکید بر اینکه این جایگاه، نیازمند تقویت در سطح ملی است، ادامه داد: ظرفیت‌های تخصصی موجود باید به‌گونه‌ای سازمان‌دهی شوند که بتوانند نقش مؤثرتری در تصمیم‌سازی و هدایت فرآیندهای کلان ایفا کنند. در بسیاری از کشورهای دنیا، جایگاه پدافند و مدیریت بحران به‌خوبی تعریف شده و سازمان‌هایی مشابه نظام مهندسی ما، نقشی کلیدی در این عرصه ایفا می‌کنند.

وی افزود: در ایران نیز سازمان نظام مهندسی می‌تواند در ارزیابی ایمنی و مدیریت بحران نقش مؤثری داشته باشد؛ کمااینکه در تمامی استان‌ها در جریان حوادث اخیر، این تجربه به دست آمد. با این حال، یکی از آسیب‌های جدی ما، نبود ضوابط و دستورالعمل مشخص برای ارزیابی پس از جنگ است. در حوزه زلزله دستورالعمل‌هایی وجود دارد، اما برای جنگ چنین چیزی تدوین نشده است.

ساماندهی مهندسان داوطلب؛ گامی مهم در مدیریت بحران

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور اذعان کرد: ضرورت دارد بازخوانی و بازنویسی جدی در این حوزه انجام و دستورالعمل‌های ویژه‌ای برای حوادث ناشی از جنگ تدوین شود. از دیگر موضوعات مهم، ساماندهی نیروهای داوطلب مهندسی است. در جریان بحران اخیر، شاهد حضور گسترده مهندسان داوطلب چه در خدمت‌رسانی به مردم و چه در حوزه‌های فنی همچون طراحی، نظارت و مقاوم‌سازی بودیم.

مقومی با اشاره به ارائه خدمات خودجوش و رایگان از سوی مهندسان داوطلب بیان کرد: با این وجود ساختار مشخصی برای ساماندهی این نیروها وجود ندارد که این مسئله باید در قانون مدیریت بحران و آیین‌نامه‌های مربوطه مورد توجه قرار گیرد. تعاملات خوبی هم با بسیج مهندسین کشور آغاز شده که لازم است تقویت شود تا در مواقع بحران، وظایف هر فرد و دستگاه مشخص باشد.

وی با اشاره به پای‌کار آمدن مردم در جنگ 12 روزه بر سازماندهی، آموزش و برنامه‌ریزی دقیق به منظور هدایت صحیح این ظرفیت ملی، تأکید و اظهار کرد: قانون نظام مهندسی نیز امکان ساماندهی تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی و حرفه‌ای را در ذیل ماده 29 فراهم کرده که اگر این ظرفیت‌ها تجمیع شوند، این سازمان می‌تواند به‌عنوان بازوی مشورتی دولت و دستگاه‌های اجرایی در بحران‌های مختلف عمل کند.

انتهای پیام/