بهشت حیات‌وحش خراسان شمالی در آتش تفنگ شکارچیان/ تفریح یا نسل‌کشی؟
در حالی که آهوها و کبک‌های خراسان شمالی، میراث زنده این سرزمین، در زیستگاه‌هایشان نفس می‌کشند، علی رغم تلاش ناجیان طبیعت و شکاربانان، سایه شکارچیان غیرمجاز با اسلحه، نورافشانی شبانه و فرار در تاریکی هر روز سنگین‌تر می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد، خراسان شمالی سرزمینی است که طبیعتش به تنهایی می‌تواند روایتگر هزاران داستان از همزیستی انسان و حیات‌وحش باشد. دشت‌های پهناور این استان، جایی که آهوها آزادانه می‌دوند، تپه‌های پوشیده از گون و اسپرس، جنگل‌های پراکنده بلوط و ارس، و ارتفاعات سنگلاخی بزداغی، همه و همه بوم‌نقشی کم‌نظیر از زیست‌بوم ایران را شکل داده‌اند. همین گستره غنی، سال‌هاست زیستگاه گونه‌های ارزشمندی چون آهو، کبک، قرقاول، پلنگ ایرانی و پرندگان شکاری کمیاب بوده است؛ گونه‌هایی که هر کدام بخشی از هویت طبیعی ایران زمین را به دوش می‌کشند.
اما این بهشت طبیعی در سال‌های اخیر، بیش از هر زمان دیگری با تهدید شکارچیان غیرمجاز مواجه شده است. شکارچیانی که دیگر نه از سر نیاز، بلکه بیشتر برای سرگرمی، کسب درآمد، یا حتی ثبت تصاویر در شبکه‌های اجتماعی، دست به سلاح می‌برند. آنان با استفاده از چراغ‌های پرقدرت خودروها در دل شب، دام‌های حلقوی و تله‌های فلزی، و در مواردی با سلاح‌های جنگی، آرامش زیستگاه‌ها را بر هم می‌زنند و ردپای خون بر خاک دشت‌ها و کوه‌ها باقی می‌گذارند.
گزارش‌ها و پرونده‌های قضایی نشان می‌دهد که در بسیاری از مناطق، فشار شکار غیرمجاز به حدی رسیده که جمعیت گونه‌های گیاهخوار مانند آهو و قرقاول به‌شدت کاهش یافته و در نتیجه، گوشتخواران رأس هرم غذایی همچون پلنگ ایرانی با بحران کمبود طعمه مواجه شده‌اند. این چرخه معیوب نه‌تنها به نابودی تنوع زیستی می‌انجامد، بلکه امنیت زیستی و معیشت جوامع بومی را نیز تهدید می‌کند؛ چرا که با کاهش جمعیت طعمه‌ها، پلنگ و گرگ ناگزیر به نزدیک‌شدن به روستاها و دام‌ها می‌شوند و در پی آن، تضاد انسان و حیات‌وحش شدت می‌گیرد.
در چنین شرایطی، محیط‌بانان خراسان شمالی هر روز در خط مقدم مقابله با شکارچیان قرار می‌گیرند. آنان در سکوت و تنهایی شب، در سرمای کوهستان یا گرمای بیابان، گام برمی‌دارند تا ردی از شکارچیان بیابند. با این حال، وسعت 400 هزار هکتاری زیستگاه‌های استان، کمبود نیرو و تجهیزات، و محدودیت‌های قانونی، باعث شده است که همواره دست متخلفان برای تکرار جرم باز باشد.
تازه‌ترین نمونه‌های شکار غیرمجاز در اسفراین و بزداغی، زنگ خطری دوباره برای این زیست‌بوم به شمار می‌رود؛ پرونده‌هایی که از کشف لاشه سه آهوی ماده در دشت‌های حفاظت‌شده تا صید 56 پرنده وحشی در ارتفاعات را در بر می‌گیرد. این وقایع تنها بخشی از واقعیت تلخ ماجرا را آشکار می‌سازد و نشان می‌دهد که روند تخریب حیات‌وحش، اگر با برخورد قاطع‌تر قانونی و مشارکت مردمی همراه نشود، می‌تواند به فاجعه‌ای زیست‌محیطی در شمال شرق ایران منجر شود.
شاید امروز هنوز بتوان ردپای آهوها را در خاک نرم دشت‌ها دید و آواز قرقاول‌ها را در سپیده‌دم شنید، اما اگر این چرخه ادامه یابد، فردا ممکن است تنها در خاطره‌ها و تصاویر آرشیوی از آن‌ها یاد شود. گزارش پیش‌رو، نگاهی به آخرین پرونده‌های شکار غیرمجاز در خراسان شمالی دارد؛ پرونده‌هایی که نه‌تنها یک تخلف، بلکه زنگ خطر برای آینده حیات‌وحش این سرزمین محسوب می‌شوند.
برای چندمین بار در سال جاری رئیس اداره حفاظت محیط زیست اسفراین از دستگیری یکی از شکارچیان مسلح در حاشیه منطقه شکار ممنوع «باغی» و کشف لاشه سه رأس آهوی ماده خبر داد و اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی نیز جزئیات پرونده جداگانه شکار 49 کبک، 6 قرقاول و یک خرگوش در ارتفاعات بزداغی را تشریح کرد.
کمین شبانه در باغی
علی فرجی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست اسفراین در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: در جریان گشت و کنترل شبانه محیط‌بانان پارک ملی سالوک، در محدوده بین روستاهای گرمه‌خوش و سارمران، ردپای شکارچیان شناسایی شد. مأموران با رصد نورافشانی متخلفان و شنیدن شلیک دو گلوله، در شرایط مهتابی هوا، دو نفر شکارچی مسلح را در حال جستجوی لاشه آهو مشاهده کردند.
به گفته فرجی، خودروی این شکارچیان در 200 متری محل آماده فرار بود که محیط‌بانان با کمین در کنار آن، یکی از متهمان را به همراه لاشه سه رأس آهوی ماده، یک قبضه اسلحه شکاری، یک پروژکتور، یک چاقوی آغشته به خون و یک دستگاه خودروی پراید دستگیر کردند؛ متهم دوم مسلح نیز در تاریکی شب متواری شد.
وی افزود: متخلف بازداشت و خودرو به پارکینگ منتقل شد. پرونده با شناسایی متهم دوم، جهت رسیدگی به مرجع قضایی ارجاع گردید.
فرجی تأکید کرد: بر اساس مصوبه شورای عالی محیط زیست، متهمان افزون بر مجازات کیفری، مکلف به پرداخت 8 میلیارد و 881 میلیون و 74 هزار ریال بابت ضرر و زیان به محیط زیست هستند.
پرونده بزداغی؛ صید 56 پرنده وحشی در چند مرحله
اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی نیز در اطلاعیه‌ای درباره اخبار منتشره پیرامون شکار در ارتفاعات بزداغی در شهرستان مانه اعلام کرد: ماجرا مربوط به دستگیری یک شکارچی توسط پلیس در منطقه آزاد بزداغی است. بررسی گوشی این متخلف نشان داد تصاویر شکار متعلق به چند مرحله متفاوت بوده که در مجموع شامل 49 قطعه کبک، 6 قرقاول (چهار ماده) و یک خرگوش است.
در این اطلاعیه آمده است: به دلیل سه برابر بودن جریمه شکار گونه ماده، در اعلام اولیه به اشتباه تعداد قرقاول و کبک بیشتر درج شده بود.
اداره کل حفاظت محیط زیست تصریح کرد: با توجه به تنوع زیستی ارزشمند ارتفاعات بزداغی، پیشنهاد ارتقای این منطقه به منطقه شکار ممنوع به سازمان حفاظت محیط زیست ارائه و در حال بررسی است.
این اداره ضمن قدردانی از نیروی انتظامی افزود: وسعت بالای عرصه‌های طبیعی و کمبود نیرو، امکان پوشش کامل را دشوار می‌کند و همکاری دستگاه‌های انتظامی و قضایی در کشف و مقابله با شکار غیرمجاز حیاتی است.
لزوم کمک تجهیزاتی به محیط زیست
در سال‌های اخیر، خراسان شمالی به دلیل دارا بودن زیست‌بوم متنوع دشت‌های باز و مراتع گرفته تا ارتفاعات کوهستانی، به یکی از اهداف اصلی شکارچیان غیرمجاز در شمال شرق کشور تبدیل شده است. وجود گونه‌های شاخص مانند آهو، کبک، قرقاول، پلنگ ایرانی و پرندگان شکاری، ارزش این زیستگاه‌ها را چند برابر کرده و چشم طمع سودجویان را به آن دوخته است. گزارش‌های میدانی اداره کل حفاظت محیط زیست نشان می‌دهد که هر ساله ده‌ها مورد کشف و برخورد با صیادان غیرمجاز در مناطق تحت حفاظت و حتی مناطق آزاد استان صورت می‌گیرد.
بر اساس آمار رسمی، عمده تخلفات در زیستگاه‌های باز مانند دشت‌های حاشیه پارک ملی سالوک، منطقه شکارممنوع باغی و ارتفاعات بزداغی رخ می‌دهد؛ جایی که وسعت زیاد عرصه‌ها و پراکندگی نیروهای محیط‌بان، کنترل دائم را دشوار می‌سازد. شکارچیان متخلف غالباً از روش‌هایی مانند نورافشانی شبانه، استفاده از خودرو و اسلحه غیرمجاز یا پرقدرت، و ترغیب شبکه‌های محلی برای یافتن ردپای گونه‌ها بهره می‌برند، که این روند خسارت جبران‌ناپذیری به جمعیت گونه‌های حساس و در معرض خطر وارد می‌کند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که استمرار این روند، ضمن برهم زدن توازن اکولوژیک، منجر به کاهش چشمگیر جمعیت گیاهخواران وحشی و در پی آن فشار بیشتر بر گوشتخوارانی مانند پلنگ و گرگ خواهد شد. این زنجیره به‌طور مستقیم امنیت زیستی و حتی ارکان معیشتی جوامع محلی را تهدید می‌کند.
لزوم برخورد جدی، به معنای ترکیبی از اقدامات بازدارنده و فرهنگ‌سازی، امروز بیش از هر زمان احساس می‌شود. از یک‌سو، اجرای قاطع جریمه‌های مالی و کیفری مندرج در مصوبات شورای عالی محیط زیست و تسریع در رسیدگی قضایی به پرونده‌ها، پیام روشنی به متجاوزان می‌دهد. از سوی دیگر، توسعه برنامه‌های آموزشی برای شکارچیان سنتی و جوامع محلی، افزایش نیرو و تجهیزات گشت، و بهره‌گیری از فناوری‌های پایش (مانند دوربین‌های تله‌ای و پهپاد) می‌تواند مکمل این برخورد قضایی باشد. تجربه استان‌های موفق نشان داده که هم‌افزایی بین محیط‌زیست، نیروی انتظامی، بسیج، و گروه‌های مردمی برای گزارش‌دهی تخلفات، ضریب کشف و پیشگیری را چندین برابر می‌کند.
دو پرونده اخیر نشان می‌دهد فشار شکار غیرمجاز بر زیستگاه‌های حساس خراسان شمالی رو به افزایش است؛ از آهوهای پارک ملی سالوک تا پرندگان کوهستانی بزداغی. کارشناسان می‌گویند تصویب سریع ارتقای حفاظتی بزداغی و تقویت گشت مشترک محیط‌زیست و پلیس، می‌تواند نقش مهمی در کاهش این تهدید ایفا کند.
انتهای پیام/311/.
