تولید داخلی سه داروی پیشرفته سرطان و قارچی با فناوری نانو

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری «دستاوردهای حوزه سلامت و تجهیزات پزشکی در سال گذشته و برنامه‌های این حوزه در سال آینده» با حضور دکتر سرکار رئیس مرکز توسعه راهبردی، دکتر قانعی دبیر ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی، و دکتر لموکی معاون حقوقی و امور مجلس برگزار شد.

دکتر سرکار در این نشست با اشاره به مأموریت‌های مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی گفت: فناوری‌های راهبردی، نوظهور و تحول‌آفرین هستند؛ فناوری‌هایی پلتفرمی که می‌توانند منشأ خلق بسیاری از فناوری‌های زیرمجموعه و محصولات جدید باشند. این فناوری‌ها گاه به گلوگاه صنایع تبدیل می‌شوند و نبود آن‌ها می‌تواند یک صنعت را به‌طور کامل متوقف کند. برای مثال، صنعت پتروشیمی یک حوزه چند ده میلیارد دلاری است، اما وابستگی آن به کاتالیست‌ها که ارزش بازارشان حدود 600 میلیون دلار است به‌قدری بالاست که تحریم آن می‌تواند این صنعت را زمین‌گیر کند. خوشبختانه توانسته‌ایم این حوزه را در کشور بومی‌سازی کنیم.

وی افزود: فناوری‌های راهبردی باید تاب‌آوری کشور را ارتقا داده و صدمه‌پذیری را کاهش دهند. این فناوری‌ها میزان ارزبری کشور را کم کرده و وابستگی به منابع ارزی خارجی را از بین می‌برند که خود یک گلوگاه اساسی برای اقتصاد ملی است.

سرکار ادامه داد: در این مرکز چهار ستاد فعال وجود دارد: ستاد نانو و میکرو، ستاد بیو و سلامت، ستاد علوم شناختی و ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی. هر چهار ستاد نقش مهمی در حوزه سلامت دارند. ستاد بیو و سلامت به‌طور کامل در حوزه سلامت فعال است، گیاهان دارویی و طب سنتی نیز به شکل دیگری با سلامت مرتبط هستند، علوم شناختی نقش کلیدی در سلامت روان و مباحث روز جهان مانند جنگ‌های شناختی ایفا می‌کند و فناوری‌های نانو نیز در حوزه سلامت کاربردهای متعددی دارند.

رئیس مرکز توسعه راهبردی گفت: در حال حاضر حدود 140 محصول سلامت مبتنی بر فناوری‌های نوین و نانو در کشور تولید شده و بخشی از این محصولات به خارج از کشور صادر می‌شود.

دکتر سرکار در ادامه سخنان خود به برخی از مهم‌ترین دستاوردهای سال گذشته حوزه داروهای پیشرفته مبتنی بر فناوری نانو اشاره کرد و گفت: در سال گذشته سه قلم داروی ضد سرطان و ضد عفونت‌های قارچی حاد که پیش‌تر مجموعاً بیش از 6.5 میلیون دلار واردات داشتند، با فناوری داخلی تولید و وارد بازار شدند. این شامل داروی "اولستا اورین" برای درمان سرطان خون، داروی درمان سرطان پانکراس و یک داروی تزریقی برای عفونت‌های قارچی است.

وی افزود: برخی از این داروها پیش از این با قیمت‌هایی نظیر 800 دلار یا 1200 یورو به‌ازای هر تزریق وارد کشور می‌شدند و تنها بیماران خاص توان پرداخت آن‌ها را داشتند. اما اکنون با تولید داخلی، قیمت این داروها به حدود 25 تا 30 دلار کاهش یافته و تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند؛ به این ترتیب، دسترسی عادلانه به درمان برای همه اقشار فراهم شده است.  

رئیس مرکز توسعه راهبردی با تأکید بر نقش توسعه فناوری در کاهش قیمت و وابستگی اظهار داشت: وقتی فناوری در داخل توسعه می‌یابد، نه تنها ارزبری کاهش پیدا می‌کند بلکه قیمت داخلی نیز به شدت پایین می‌آید و عدالت سلامت محقق می‌شود. برخی فناوری‌ها بازدهی اقتصادی ده‌ها برابری دارند و سرمایه‌گذاری در آن‌ها ارزشمند است. 

سرکار همچنین از آغاز 20 طرح توسعه فناوری در سال جاری خبر داد؛ از جمله پروژه داروی SMA، کیت‌های تشخیصی سرطان گوارش و محصولات حوزه سلامت با هدف صرفه‌جویی بیش از 40 میلیون دلار ارزی.  

او درباره حوزه گیاهان دارویی گفت: دو مأموریت مهم در این بخش تعریف شده است؛ نخست، افزایش اثربخشی گیاهان و داروهای گیاهی با استفاده از فناوری‌هایی مانند نانو که می‌تواند جذب مواد مؤثره را تا 100 برابر افزایش دهد (نمونه آن کپسول نانوکوکورمین است). دوم، انجام آزمون‌های بالینی استاندارد برای ادعاهای طب سنتی و داروهای گیاهی تا مستندات رسمی به وزارت بهداشت ارائه شود و ابهامات علمی برطرف گردد. 

 وی به هوش مصنوعی در سلامت اشاره کرد و افزود: با همکاری وزارت بهداشت، در حال پیاده‌سازی فناوری‌های هوش مصنوعی برای افزایش دقت و سرعت تشخیص، کاهش هزینه‌ها و ارتقای عدالت در دسترسی به خدمات سلامت هستیم. این فناوری می‌تواند به‌عنوان دستیار تشخیصی در رادیولوژی، پاتولوژی و سایر حوزه‌های مرتبط به کار گرفته شود.

سرکار، به نقش هوش مصنوعی در تحول نظام سلامت اشاره کرد و گفت: کاربرد هوش مصنوعی می‌تواند به شکل قابل‌توجهی سرعت و دقت تصمیم‌گیری در حوزه سلامت را افزایش داده و ریسک‌ها را کاهش دهد. به‌عنوان نمونه، در حال حاضر در هر بخش ICU برای هر یک یا دو بیمار نیاز به یک پرستار متخصص داریم تا به‌طور مداوم علائم حیاتی را پایش کند. کمبود نیروی انسانی باعث شده است که برخی بخش‌های مجهز فقط با 50 درصد ظرفیت فعالیت کنند. با استقرار سیستم‌های هوش مصنوعی، می‌توان علائم حیاتی بیماران را به‌صورت لحظه‌ای رصد کرد و در صورت بروز اختلال، هشدار فوری به پرستار داد. در این مدل، یک پرستار قادر خواهد بود هم‌زمان تا 10 بیمار را مدیریت کند. 

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی حتی می‌تواند توصیه‌های درمانی فوری برای عبور بیمار از شرایط بحرانی ارائه دهد، افزود: این فناوری در مدیریت بیمارستانی و سیاستگذاری کلان سلامت، توان بالقوه‌ای برای کاهش 30 تا 40 درصدی هزینه‌ها دارد. از شناسایی زودهنگام سرطان‌ها گرفته تا جلوگیری از رسیدن بیماری‌ها به مراحل حاد، هوش مصنوعی می‌تواند خسارت‌های انسانی و مالی را به حداقل برساند. 

رئیس مرکز توسعه راهبردی ادامه داد: معاونت علمی، حوزه سلامت را در صدر مأموریت‌های هوش مصنوعی خود قرار داده است. با همکاری وزارت بهداشت، شورایی برای هوشمندسازی نظام ارجاع ایجاد شده و این پروژه در دو لایه پیش می‌رود؛ نخست در سطح بهداشت و خودمراقبتی خانواده و ارائه مشاوره‌های هوش مصنوعی در بیماری‌های شایع همچون دیابت و فشار خون؛ دوم در سطح درمان برای سه بیماری با بیشترین بار اقتصادی و اجتماعی، یعنی بیماری‌های قلبی، سرطان و بیماری‌های کلیوی. اجرای آزمایشی در یک یا دو استان پیش‌بینی شده و در صورت موفقیت به سراسر کشور تعمیم خواهد یافت.

وی همچنین از طرح‌های آینده‌نگرانه این حوزه خبر داد و گفت: در بخش تجهیزات پزشکی، هوش مصنوعی می‌تواند دقت و کارایی دستگاه‌ها را افزایش دهد. در آینده، فرمولاسیون دارو با استفاده از این فناوری، بسیار سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر انجام خواهد شد. در حالی که اکنون توسعه یک دارو 5 تا 10 سال زمان می‌برد، پیش‌بینی می‌شود هوش مصنوعی این زمان را به‌طور چشمگیری کاهش دهد و مسیر را برای پزشکی شخصی‌سازی‌شده هموار کند. در این رویکرد، بر اساس اطلاعات ژنتیکی فرد، هوش مصنوعی فرمول دارویی منحصر‌به‌فرد او را طراحی و تولید خواهد کرد.

سرکار با تأکید بر لزوم نگاه آینده‌نگر در حوزه سلامت گفت: ایران امروز در زمره کشورهای مطرح جهان در عرصه سلامت است، اما اگر بر فناوری‌های نوین مثل هوش مصنوعی تمرکز نکنیم، در آینده مردم ما از دسترسی به خدمات پیشرفته محروم خواهند شد.

وی با اشاره به قرارداد منعقد شده با دانشگاه علوم پزشکی تهران برای حمایت از پروژه‌های هوش مصنوعی در حوزه سلامت توضیح داد: در فراخوان نخست این همکاری، 46 طرح متنوع دریافت شد. در فراخوان دوم نیز اعلام شد که اگر محققان پروژه‌ای در حوزه هوش مصنوعی با 60 درصد پیشرفت داشته باشند، معاونت علمی حمایت مالی مرحله پایانی را ارائه خواهد کرد.

رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی خاطرنشان کرد: مدیریت این پروژه‌ها بر عهده دانشگاه علوم پزشکی تهران است، اما این به معنای انحصار مأموریت نیست. دانشگاه موظف به سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و مدیریت کلان است تا همه ظرفیت‌های کشور از دانشگاه‌های علوم پزشکی و وزارت علوم گرفته تا شرکت‌های دانش‌بنیان و گروه‌های فناور بتوانند طرح‌های خود را ارائه کنند.

وی درباره روند تایید پروژه‌ها گفت: در حوزه هوش مصنوعی سلامت، صدور مجوز و گواهی نهایی (Certification) مشروط به انجام آزمون‌های فنی و بالینی است. تنها پس از تأیید نتایج این آزمون‌ها توسط متخصصان، امکان دریافت استانداردهای فنی و بالینی فراهم می‌شود. در این زمینه، مذاکراتی با اداره کل تجهیزات پزشکی برای واگذاری صدور مجوزها بر اساس ارزیابی‌های تخصصی مراکز بیمارستانی در حال انجام است.

انتهای پیام/