مشروطه تبریز نهضتی مردمی بود
استادیار دانشگاه امام صادق(ع) گفت: مشروطه تبریز برخلاف مشروطه تهران یا اصفهان، نهضتی مردمی بود که رهبران آن از دل مردم برخاستند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، همزمان با صد و نوزدهمین سالگرد صدور فرمان مشروطه، شهر تبریز به‌عنوان یکی از پیشگامان نهضت آزادی‌خواهی در ایران، میزبان موسی حقانی و رامین مددلو، دو تن از اساتید برجسته تاریخ و علوم سیاسی بود تا در سلسله نشست‌هایی علمی، به بازخوانی و تبیین روایت صحیح از مشروطه بپردازند.
در بخش نخست، موسی حقانی، استاد دانشگاه، معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران و مؤلف کتاب «تاریخ تحولات سیاسی ایران»، با اشاره به سه پیچ تاریخی مهم در تاریخ معاصر کشور، سخنرانی خود را آغاز کرد.
وی اظهار کرد: پیچ اول از سال 1800 تا پایان جنگ جهانی اول ادامه داشت؛ دوره‌ای که ایران، به‌عنوان نقطه ژئوپلیتیکی موسوم به «قلب زمین»، محل منازعه سه قدرت استعماری انگلستان، روسیه و فرانسه بود. در این دوره، بریتانیا با هدف جلوگیری از شکل‌گیری یک قدرت منطقه‌ای مستقل، به اختلاف‌افکنی در مناطقی چون هرات و بلوچستان پرداخت و در نهایت موفق به جداسازی آن‌ها از خاک ایران شد.
این استاد دانشگاه، با اشاره به شکست‌های پیاپی ایران در این بازه تاریخی گفت: پیچ اول با حمله عثمانی‌ها، اشغال بخش‌هایی از کشور توسط روسیه تزاری و بروز قحطی‌های گسترده به پایان رسید. پیچ دوم نیز که همزمان با انقلاب مشروطه و جنگ جهانی دوم رقم خورد، با اشغال ایران توسط نیروهای متفقین و تسلیم ارتش شاهنشاهی، در شرایطی حتی بدتر از جنگ جهانی اول همراه شد.
حقانی پیچ سوم تاریخ معاصر را آغاز دوران جمهوری اسلامی دانست و آن را موقعیتی بی‌سابقه در تاریخ ایران توصیف کرد.
وی در ادامه به راهبردهای غرب علیه ایران اشاره کرد و گفت: غرب برای مهار ایران چهار راهبرد را در دستور کار قرار داده است: تجزیه ایران، تضعیف قدرت ملی، جلوگیری از پیشرفت، و نهایتاً نابودی کشور. این راهبردها در دوره‌های مختلف دنبال شده‌اند. برای مثال، در جنگ 12 روزه اخیر نیز زمزمه‌هایی از طرح تجزیه ایران شنیده شد. همچنین، اسناد تاریخی نشان می‌دهد یکی از سفرای بریتانیا در ایران صراحتاً گفته بود که ایران باید برای همیشه در سطح بربریت و توحش باقی بماند.
معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران، تقسیم ایران در قرارداد 1907 میان انگلیس و روسیه، و جداسازی مناطقی همچون آذربایجان و کردستان از ایران را شاهدی بر راهبرد تاریخی مهار ایران از سوی غرب دانست.
رامین مددلو، استادیار معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)، با تمرکز بر نقش مردم در انقلاب مشروطه، به تفاوت‌های عمیق میان مشروطه تبریز و دیگر شهرها اشاره کرد و گفت: مشروطه تبریز برخلاف مشروطه تهران یا اصفهان، نهضتی مردمی بود که رهبران آن از دل مردم برخاستند. در این نهضت، مردم نه‌تنها موضوع سیاست نبودند، بلکه خود به‌مثابه کنش‌گران اصلی در عرصه سیاست عمل می‌کردند.
وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری افزود: ابتدا باید تکلیف خود را با مشروطه روشن کنیم. آیا آن را مایه افتخار می‌دانیم یا انحراف؟
استادیار معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)، خاطرنشان کرد: مشروطه ایران الهام‌بخش حرکت‌های سیاسی در امپراتوری عثمانی و دیگر ملت‌های منطقه بود.
مددلو به راهبردهای نظام سلطه برای ضربه زدن به تاب‌آوری اجتماعی ملت ایران پرداخت و گفت: نظام سلطه از سه ابزار اصلی برای فروپاشی اجتماعی استفاده می‌کند: تحریم اقتصادی، تغییر و کنترل روایت‌ها، و شکستن اراده‌ها. این سه ابزار، در نهایت منجر به تضعیف سرمایه اجتماعی و فروپاشی جامعه می‌شوند.
وی با اشاره به تاریخ مشروطه تصریح کرد: در آن زمان، نظام سلطه با ناکارآمد جلوه دادن رهبران مقاومت مانند ستارخان، و القای ناتوانی آنان در تأمین امنیت و غذا، در تلاش برای شکستن تاب‌آوری مردم بود؛ همان حربه‌ای که امروز نیز علیه ملت ایران به‌کار گرفته می‌شود.
این نشست علمی، گامی مؤثر در مسیر اصلاح روایت‌های تحریف‌شده از انقلاب مشروطه و بازشناسی نقش تاریخی مردم تبریز در این جنبش اصیل بود. شرکت‌کنندگان در این نشست، بر ضرورت حفظ و ترویج روایت‌های دقیق و مردمی از وقایع تاریخ معاصر تأکید کردند.
انتهای پیام/
