مروری بر تاریخچه ریاست دانشگاه آزاد/ جایگزین شهید طهرانچی چگونه انتخاب می‌شود

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، پس از شهادت محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، در بامداد 23 خردادماه طی حمله رژیم صهیونیستی به کشورمان، مدیریت این مجموعه بزرگ دانشگاهی کشور به‌عهده بیژن رنجبر، جانشین رئیس دانشگاه قرار گرفت.

هرچند سرپرست دانشگاه آزاد، این روزها مشغول بررسی و تعیین بودجه سال جدید واحدها و بخش‌های مختلف این دانشگاه است اما معرفی فردی که بتواند به‌عنوان جانشین شهید طهرانچی این مجموعه دانشگاهی را که پس از سالها کشمکش، در یک چارچوب و ریل مناسب برای حرکت در مسیر دانشگاه حکمت‌بنیان و متعالی که دغدغه بسیاری از دلسوزان آموزش عالی است قرار گرفته بود، به‌نحوی شایسته مدیریت کند، موضوع داغ این روزهای آموزش عالی است و به سؤال جدی بسیاری از اساتید و دلسوزان علمی و آموزشی کشور تبدیل شده است.

با وجود اینکه این روزها برخی رسانه‌ها اسامی افرادی را برای گزینه ریاست دانشگاه آزاد مطرح می‌کنند اما اساسنامه دانشگاه آزاد مسیر مشخص و روشنی را برای انتخاب و تعیین رئیس دانشگاه پیش‌بینی کرده است.

دانشگاه آزاد از ابتدای تأسیس تاکنون

ایده تشکیل "دانشگاه آزاد اسلامی" برای اولین 31 اردیبهشت ماه سال 1361 از سوی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه تهران مطرح شد. وی هدف از طرح این ایده و راه‌اندازی این دانشگاه را پاسخگویی به نیاز جوانان ایرانی که در آن روزها برای ادامه تحصیل در دانشگاه، رقابت تنگاتنگی با یکدیگر داشتند و بعضاً در این رقابت تعداد زیادی از جوانان از ورود به مراکز آموزش عالی و دانشگاههای دولتی که تعدادشان در کشور اندک بود باز می‌ماندند، عنوان کرد.

طبق شواهد تاریخی این مسئله با حضرت امام خمینی(ره) نیز مطرح شد و معظم‌له نیز از این پیشنهاد استقبال و به‌گفته برخی افراد مبلغی را بدین منظور اهدا کردند. اساسنامه دانشگاه در آذرماه سال 1361 تدوین شد و به تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رسید. این دانشگاه، اواخر همان سال پس از گذراندن مراحل مقدماتی، آماده پذیرش دانشجو شد.

 اسفندماه 1361، اولین آزمون دانشگاه با حضور بیش از 30 هزار داوطلب در شهرهای شاهرود، اهواز، تبریز، تهران، رشت، زاهدان، کرمان، مشهد و یزد برگزار شد و حدود 3 هزار نفر در رشته‌های راه و ساختمان، برق، مکانیک، فیزیک، ریاضی، شیمی، صنایع فلزی، نساجی و حسابداری پذیرفته شدند.

اساسنامه مصوب این دانشگاه در سال 1361 تا دی ماه 1364 مبنای کار و حرکت دانشگاه بود ولی بعدها اساسنامه جدیدی با عنوان قانون تأیید رشته‌های دانشگاهی آزاد اسلامی در دهم تیرماه 1369 به تصویب هیئت وزیران رسید که به‌موجب آن، نحوه همکاری استادان و محققان دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های دولتی با این دانشگاه و همچنین طرز استفاده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی از آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، کتابخانه‌ها و کارگاه‌ها و فضای آموزشی مؤسسات آموزش عالی دولتی مشخص شد.

نموار سازمانی دانشگاه آزاد

اولین واحد دانشگاهی این دانشگاه با نام واحد تهران مرکزی و با نام پیشین دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران در سال 1361 تشکیل شد و مرحوم "شکرریز" نخستین رئیس این واحد نام گرفت و واحد تبریز نیز نخستین واحد استانی این دانشگاه بود که همان سال با مدیریت کریم زارع راه‌اندازی شد. 

ارکان دانشگاه آزاد اسلامی

طبق اساسنامه این دانشگاه، دانشگاه آزاد اسلامی دارای 4 رکن اساسی است، هیئت مؤسس، هیئت امنا، رئیس دانشگاه و شورای دانشگاه از جمله این ارکان هستند. 

جایگاه هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی در انتخاب رئیس

در نمودار سازمانی این دانشگاه هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه کنار رئیس دانشگاه که با تصمیم و نظر مستقیم اعضای هیئت امنای دانشگاه منصوب می‌شود از مهمترین ارکان این مجموعه دانشگاهی هستند، البته رئیس این دانشگاه پس از انتخاب و معرفی از سوی اعضای هیئت امنا مانند سایر سرپرستان دانشگاه‌ها برای تأیید صلاحیت به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی معرفی می‌شود و پس از آن حکم ریاست وی ابلاغ می‌شود.

اعضای هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی

با وجود فراز و فرودهایی در مسیر این دانشگاه، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در سال 1389، با تغییر اساسنامه این دانشگاه تعداد اعضاء هیئت مؤسس را به 9 نفر افزایش داد. مطابق با این مصوبه، مرحوم حسن حبیبی، علی‌اکبر ولایتی، حجت‌الاسلام محسن قمی و حمید میرزاده به اعضای هیئت مؤسس افزوده شدند که پس از درگذشت مرحوم حبیبی و تصویب هیئت مؤسس و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری جایگزین او شد.

حضور ولایتی در جایگاه ریاست هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی

پس از درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در 19 دی سال 1395، علی‌اکبر ولایتی با حکم مقام معظم رهبری به ریاست هیئت مؤسس و هیئت امناء دانشگاه منصوب شد.

اختیارات هیئت مؤسس دانشگاه آزاد اسلامی

هیئت مؤسس دانشگاه به‌عنوان رکنِ اول دانشگاه دارای وظایف و اختیارات متعددی از جمله نظارت مستمر بر فعالیت‌های دانشگاه براساس اهداف تعیین‌شده و ارائه گزارش سالیانه از نظارت و بازرسی خود به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است. 

 بر اساس اساسنامه اصلاحی مصوب 1389 این دانشگاه، اعضای هیئت مؤسس به‌اتفاق هیئت امناء و مدیران دانشگاه، هیچ‌گونه حق مالکیت و حق انتفاع شخصی از اموال دانشگاه را ندارند و اموال و منافع مزبور منحصراً با رعایت مفاد این اساسنامه و مقررات حاکم و با رعایت مصلحت دانشگاه صرف هزینه‌ها، پیشرفت و توسعه فعالیت‌های دانشگاه خواهد شد.

در زمان حاضر مهدی نوید ادهم، دبیرکل هیئت مؤسس دانشگاه آزاد اسلامی است.

معرفی نوید ادهم به‌عنوان دبیرکل هیئت مؤسس در سال 99

اعضای هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی

اعضای هئیت امنای این دانشگاه را نیز در زمان حاضر به‌جز اعضای حقوقی؛ وزیر علوم، وزیر بهداشت و رئیس نهاد مقام معظم رهبری، علی‌اکبر ولایتی به‌عنوان رئیس هیئت امنا، عبدالله جاسبی، فرهاد رهبر، فریدون عزیزی و رئیس دانشگاه آزاد (شهید طهرانچی) تشکیل می‌دهند که مهمترین وظیفه آنها رصد و بررسی مسائل دانشگاه، امور دانشجویان و اعضای هیئت علمی، بررسی گزارشات مالی، تعیین بودجه دانشگاه، تدوین و بررسی آیین‌نامه‌های اجرایی دانشگاه و انتصاب رئیس دانشگاه است.

 این دانشگاه با حدود 400 واحد‌ دانشگاهی طبق آخرین بررسی‌ها بر پایه رنکینگ بین‌المللی URAP با رتبه 226 در دنیا و رتبه 2 در ایران بعد از دانشگاه تهران، از معتبرترین دانشگاه‌ها در ایران است.

رؤسای دانشگاه آزاد اسلامی از آغاز تا کنون

دانشگاه آزاد اسلامی از سال 61 تاکنون 6 رئیس و سرپرست به خود دیده است که عبدالله جاسبی با ریاستی حدود 29 سال (تابستان 1361 تا اسفند 1390) بیشترین مدت ریاست بر این دانشگاه را به‌عهده داشته است. پس از جاسبی به‌ترتیب فرهاد دانشجو (اسفند 1390 تا شهریور 1392)، حمید میرزاده (شهریور 1392 تا اردیبهشت 1396)، علی‌محمد نوریان به‌عنوان سرپرست (اردیبهشت 1396 تا 25 تیر 1396)، فرهاد رهبر (25 تیر 1396 تا 27 مرداد 1397) و محمدمهدی طهرانچی (از 28 مرداد 1397 تا 23 خرداد 1404) مسئولیت ریاست این دانشگاه را به‌عهده داشتند.

پنجاه‌وپنجمین جلسه هیئت امنای دانشگاه آزاد در مهرماه 1403

طی 7 سال گذشته که شهید طهرانچی ریاست دانشگاه آزاد اسلامی را به‌عهده داشت، طرح‌ها و مباحث مختلف مالی این دانشگاه به‌ویژه طرح تحول 5ساله آن به تصویب اعضای هیئت امنای دانشگاه رسیده است.

انتصاب طهرانچی در 28 مرداد 97، معرفی نوید ادهم به‌عنوان دبیرکل هیئت مؤسس دانشگاه آزاد اسلامی در مردادماه 99 و معارفه حسین جوادی به‌عنوان خزانه‌دار کل دانشگاه در شهریور 1401 از مهمترین اقدامات هیئت امنای این دانشگاه در چند سال اخیر است.

جلسه هیئت امنا در بهمن‌ 1403 و آخرین حضور طهرانچی در این هیئت

پنجاه‌وششمین جلسه هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی که بهمن‌ماه 1403 با حضور اکثریت اعضای هیئت امنای دانشگاه و سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، برگزار شد، شاید آخرین حضور طهرانچی به‌عنوان رئیس دانشگاه در این جلسه بود. در این جلسه گزارشات مالی دانشگاه ارائه شد و رئیس دانشگاه آزاد با ارائه گزارشی از وضعیت حسابرسی و امور اداری دانشگاه مسائل و مشکلات دانشجویان را و آیین‌نامه‌های در حال تدوین را تشریح کرد.

اولین جلسه هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی در تیرماه پس از شهادت شهید طهرانچی

 پنجاه‌وهشتمین جلسه این هیئت، در 19 تیرماه سال جاری بدون حضور طهرانچی با هدف تقدیر از خدمات وی برگزار شد. در این جلسه رنجبر، سرپرست دانشگاه آزاد آخرین اقدامات و برنامه‌های در دست اجرای این دانشگاه را ارائه داد و اعضای هیئت امنا نظرها و پیشنهادهای خود را در این زمینه مطرح کردند،

همچنین اخیراً اولین جلسه هیئت مرکزی جذب اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد به‌ریاست علی‌اکبر ولایتی، رئیس هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد با حضور بیژن رنجبر، سرپرست این دانشگاه و اعضای کمیته مرکزی جذب با هدف بررسی پرونده‌های متقاضیان عضویت در هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بررسی شد.

هرچند این روزها برخی رسانه‌ها با سوءاستفاده از مسئله ریاست دانشگاه آزاد خواسته یا ناخواسته با مطرح کردن اسامی برخی افراد برای تصاحب این جایگاه، منافع افراد و گروه‌های خاصی را در این دانشگاه عام‌المنفعه دنبال می‌کنند اما طبق پیگیری‌های صورت‌گرفته هیئت امنای دانشگاه آزاد این روزها در حال پیگیری و بررسی مسائل دانشگاه و به‌خصوص بحث مهم تعیین بودجه واحدها و مراکز این دانشگاه برای سال تحصیلی جدید است و موضوع جایگزینی ریاست دانشگاه آزاد هنوز مورد بررسی اعضا قرار نگرفته است.

تعیین ریاست دانشگاه آزاد اسلامی در دستورکار هیئت امنای دانشگاه قرار نگرفته است

حجت الاسلام رستمی، رئیس نهاد مقام معظم رهبری و از اعضای حقوقی هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی در این خصوص به تسنیم گفت: بر اساس نظر هیئت امنای دانشگاه آزاد دکتر رنجبر به‌عنوان جانشین شهید طهرانچی سرپرستی دانشگاه را به‌عهده گرفته است و امورات دانشگاه را مدیریت می‌کند، کار دانشگاه نیز به‌خوبی در حال انجام است.

وی با اشاره به برگزاری جلسه هیئت امنای دانشگاه در هفته‌های گذشته تجلیل از زحمات شهید طهرانچی و قدردانی از زحمات سرپرست را از مسائل بررسی‌شده در جلسه عنوان کرد و گفت: موضوع تعیین ریاست دانشگاه هنوز در دستورکار هیئت امنای دانشگاه آزاد قرار نگرفته است، امورات دانشگاه نیز با مدیریت سرپرست در حال پیگیری است، شاید این موضوع فعلاً چندان ضروری نباشد چرا که کارهای دانشگاه توسط سرپرست در حال انجام است.

رستمی با توجه به مطرح شدن برخی اسامی برای ریاست این دانشگاه خاطرنشان کرد: در این‌گونه مواقع بعضاً مجموعه‌های مختلف گزینه‌هایی را پیشنهاد می‌دهند اما نهایتاً هیئت امنای دانشگاه باید ریاست دانشگاه را تعیین کند و برای تأیید نهایی به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی معرفی کند که هنوز این روند صورت نگرفته است.

انتهای پیام/+