قم، عمود اول مسیر عاشقی؛ روایت میزبانی از زائران ۳۲ کشور

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، با نزدیک شدن به ایام اربعین حسینی، استان قم بار دیگر آماده می‌شود تا نقش محوری خود را در میزبانی از زائران حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) ایفا کند؛ نقشی که طی سال‌های اخیر، با تلاش‌های شبانه‌روزی و مردمی، این استان را به‌عنوان «عمود اول» مسیر اربعین در سطح ملی و منطقه‌ای معرفی کرده است.

در این میان، قرارگاه مردمی اربعین استان قم به‌عنوان ستون فقرات این حرکت عظیم، از سال 1395 تاکنون توانسته با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی، زیرساخت‌های شهری، و هم‌افزایی با نهادهای اجرایی، الگویی موفق از یک میزبانی دینی و فرهنگی را به نمایش بگذارد.

در طول هشت دوره فعالیت، بیش از 1 میلیون و ششصد هزار زائر از خدمات این قرارگاه بهره‌مند شده‌اند و این عدد در سال جاری، با پیش‌بینی میزبانی از 500 هزار زائر دیگر از 32 کشور دنیا، روندی رو به رشد را نشان می‌دهد. نکته قابل توجه، مشارکت بی‌نظیر مردمی در قالب طرح‌هایی چون «بیت‌الحسین» است که با هدف تمرکززدایی خدمات و گسترش فرهنگ میزبانی در سطح محله‌ها و منازل مردم قم طراحی شده و تاکنون بیش از 200 منزل در آن مشارکت داشته‌اند.

با بهره‌گیری از بیش از 2500 خادم و ساماندهی دقیق در قالب 22 کمیته و 75 واحد اجرایی، قرارگاه مردمی اربعین استان قم، امروز نه‌فقط یک نهاد خدماتی، بلکه جلوه‌ای از همبستگی، ایثار و فرهنگ عاشورایی در عمل است؛ تجربه‌ای مردمی، داوطلبانه و الهام‌گرفته از الگوی خدمت‌رسانی در مسیر پیاده‌روی اربعین در عراق، که به الگویی بومی و موفق در ایران اسلامی تبدیل شده است.

در همین راستا، خبرنگار خبرگزاری‌ تسنیم به سراغ مهدی قربانی‌کرم، مسئول قرارگاه مردمی اربعین استان قم رفت تا از جزئیات برنامه‌ها، روند آماده‌سازی، چگونگی مشارکت مردمی و اهداف طرح‌های نوآورانه‌ای همچون «بیت‌الحسین» آگاه شویم. گفت‌وگوی پیش رو، تلاشی است برای بازنمایی بخشی از تلاش‌های شبانه‌روزی خادمان اربعین در قم که با عشق و اخلاص، نقش میزبان نخست زائران حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) را ایفا می‌کنند.

تسنیم: با توجه به میزبانی استان قم از زائران اربعین، فعالیت‌های قرارگاه مردمی اربعین استان را تشریح بفرمایید.

قربانی‌کرم: قرارگاه مردمی اربعین استان قم در سال 1395 با همت بزرگان و جوانان قمی و با هدف خدمت‌رسانی به زائران حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) تأسیس شد. هرچند در یک سال به دلیل شیوع کرونا امکان ارائه خدمت فراهم نشد، اما امسال وارد نهمین سال فعالیت خود شده‌ایم. در سال‌های ابتدایی (4 سال اول)، خدمات‌رسانی به‌صورت متمرکز در محل مصلای قدس نماز جمعه قم انجام می‌شد، اما به مرور با هدف تمرکززدایی، دامنه فعالیت‌ها گسترش یافت. ابتدا به محدوده مسجد مقدس جمکران و سپس به بقاع متبرکه، حسینیه‌ها، مساجد، سالن‌های ورزشی و منازل مردم (که به "بیت‌الحسین" معروف شدند) توسعه یافت و اکنون بسیاری از خانه‌ها نیز در طرح اسکان زائران مشارکت دارند.

تسنیم: وضعیت زیرساختی میزبانی از زائران اربعین در قم، امسال چگونه است؟

قربانی کرم: امسال با آمادگی کامل وارد نهمین سال خدمت‌رسانی شده‌ایم و ان‌شاءالله ظرفیت میزبانی از 500 هزار زائر را خواهیم داشت. خدمات قرارگاه از سوم صفر آغاز شده و تا پنجم ربیع‌الاول ادامه خواهد داشت، یعنی در مجموع 32 روز خدمت‌رسانی بی‌وقفه به طور مستمر ادامه دارد. این یک کار بزرگ، افتخارآمیز و کاملاً مردمی است. همه اقشار مردم، با هر سن و سالی، در کنار نهادها و دستگاه‌های اجرایی در آماده‌سازی، زیرساخت‌سازی و اجرای امور مشارکت دارند. این همکاری گسترده، نمونه‌ای روشن از هم‌افزایی میان مردم و مسئولین در قالب یک حرکت جهادی و قرارگاهی است.

تسنیم: چند کمیته، گروه و خادم امسال در قرارگاه مردمی اربعین قم فعالیت می‌کنند؟

قربانی کرم: گستردگی کار به‌گونه‌ای است که بیش از 22 کمیته فعال و بالغ بر 75 واحد اجرایی در دل ساختار مردمی قرارگاه شکل گرفته‌اند. به طور کلی، بیش از 105 عنوان مسئولیتی در این مجموعه تعریف شده است و بیش از 100 گروه مردمی گرد هم آمده‌اند. خروجی این هم‌افزایی، شکل‌گیری شبکه‌ای متشکل از 2500 خادم مردمی است که به‌صورت شبانه‌روزی در حال فعالیت هستند. برنامه‌ریزی و عملیات خدمت‌رسانی به زائران اربعین، محدود به 30 یا 32 روز خدمت مستقیم نیست؛ بلکه ماه‌ها پیش از آغاز این ایام، فرایند آماده‌سازی آغاز می‌شود و تا ماه‌ها پس از پایان آن نیز جمع‌بندی، ارزیابی و جمع‌آوری تجهیزات ادامه دارد. این امر نشان‌دهنده گستردگی و عظمت کار است.

تسنیم: آیا صنفهای مختلف مردمی هم به صورت خودجوش همکاری دارند؟

قربانی کرم: نکته مهم‌تر، همدلی مثال‌زدنی میان اقشار مختلف مردم در این مسیر است. از طلاب، پزشکان، پرستاران، خبرنگاران، مدیران استانی، نیروهای آتش‌نشانی، نظامی و انتظامی گرفته تا بانوان،  جوانان و سالمندان و غیره با یک نیت مشترک پای کار آمده‌اند. اگر بخواهیم از قشری خاص نام ببریم، بیم آن می‌رود که گروهی از قلم بیفتند، چرا که حقیقتاً همه اقشار در این کار بزرگ سهیم‌اند. این مصداق بارز یک کار کاملاً جمعی و مردمی است که با محوریت محبت به حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) شکل گرفته است؛ محبتی که همگان را زیر یک پرچم گرد آورده است.

در سال‌های گذشته، خاطرات بسیاری از خدمت‌رسانی خادمان ثبت شده است. برخی از خادمان همراه با خانواده‌های خود در این ایام به‌صورت کامل در محل خدمت حاضر می‌شوند و عملاً خانه را ترک کرده و زندگی خود را به محیط خدمت منتقل می‌کنند. چرا که در طول شبانه‌روز، هر لحظه ممکن است زائری از راه برسد و نیازمند خدمات باشد.

تسنیم: چرا استان قم به‌عنوان «عمود اول» مسیر اربعین شناخته می‌شود و چه عواملی در تقویت این جایگاه نقش داشته‌اند؟

قربانی‌کرم: بر اساس آمار موجود، در مجموع 8 سال گذشته، حدود 1 میلیون و ششصد هزار زائر در این ایام توسط قرارگاه مردمی استان قم پذیرش شده‌اند. این آمار از طریق سیستم ثبت‌نام رسمی و ثبت اطلاعات پاسپورت زائران به‌دست آمده است. فقط در سال گذشته، 152 هزار زائر در این مجموعه پذیرش شدند که تقریباً 50 درصد آنان از زائران غیرایرانی بوده‌اند. علاوه بر زائران ایرانی از سایر استان‌های کشور که قم را به عنوان گذرگاه مذهبی انتخاب می‌کنند، زائران غیرایرانی از کشورهای مختلف نیز برای ورود به مسیر زیارت از این استان عبور می‌کنند.

تسنیم: زائرانی که در قم حضور پیدا می کنند از چه استانهایی هستند؟

قربانی کرم: در مسیر رفت، زائران عمدتاً از استان‌های شمالی و شمال‌شرقی کشور به سمت جنوب حرکت می‌کنند. در مسیر برگشت نیز با توجه به تقارن پایان ماه صفر و مناسبت‌های مذهبی مرتبط با آن، استان قم مجدداً میزبان جمع کثیری از زائران اربعین حسینی و زائران بین‌المللی است. به همین دلیل، قم نه‌تنها در ایران، بلکه در سطح منطقه‌ای، به‌عنوان «عمود اول» مسیر اربعین شناخته می‌شود؛ جایگاهی که از سال 1395 به شکل جدی پایه‌گذاری شد و امروز به عنوان یک نقش محوری تثبیت شده است.

خوشبختانه با مشارکت فعال بیش از 2500 خادم مردمی در قرارگاه، خدمات متنوعی به زائران ارائه می‌شود. بنا بر اعلام مسئولان قرارگاه، زائرانی از 32 ملیت مختلف در ایام اربعین از خدمات این مرکز بهره‌مند می‌شوند. جایگاه ویژه استان قم در میان زائران به‌خوبی تثبیت شده و امروز همگان می‌دانند که قم در عمل، نقش میزبان اول را ایفا می‌کند وقتی میزبان هستیم، شایسته است که پذیرایی در شأن میهمان باشد. واقعیت آن است که مردم قم، با نهایت توان در این میزبانی سهیم‌اند و هیچ‌گاه در مسیر خدمت به زائران حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) کوتاهی نکرده‌اند.

تسنیم: در راستای میزبانی از زائران اربعین، قرارگاه مردمی استان قم چه خدماتی را ارائه می‌دهد؟

قربانی‌کرم: زائران ایرانی می‌توانند به‌صورت 24 ساعته (یک‌روزه) از خدمات بهره‌مند شوند و زائران غیرایرانی نیز تا 3 روز امکان دریافت خدمت دارند؛ چه در مسیر رفت و چه در مسیر بازگشت. تمامی زائران با ثبت مشخصات و ارائه گذرنامه، به‌صورت رسمی پذیرش می‌شوند و فرایند اسکان و خدمات با الگوی هتلینگ و به‌صورت کاملاً شفاف ساماندهی می‌شود.

به محض ورود زائر به استان قم، یک پیامک اطلاع‌رسانی برای او ارسال می‌شود که در آن، ضمن معرفی استان قم به‌عنوان میزبان زائران اربعین، آدرس سامانه خدمت‌رسانی نیز درج شده است. زائران با ارسال عدد «82» به شماره 30001515، وارد سامانه یا کانال مربوطه می‌شوند. همچنین شماره تماس 09903341120 نیز به‌عنوان مرکز ارتباطات مردمی قرارگاه در اختیار زائران قرار دارد.

تسنیم: شیوه خدمت‌رسانی این سامانه چگونه است؟

قربانی کرم: برای زائرانی که امکان رزرو آنلاین ندارند یا دسترسی به ابزارهای دیجیتال ندارند، این مرکز پاسخگو خواهد بود. آن دسته از زائرانی که خود امکان ثبت‌نام و رزرو دارند، می‌توانند با مراجعه به سامانه، محل خدمت و اسکان را از میان مکان‌های تعریف‌شده انتخاب و رزرو کنند. پس از ثبت مشخصات، آدرس و موقعیت مکانی (لوکیشن) محل اسکان برای آن‌ها پیامک می‌شود.

همچنین سامانه 137 شهرداری قم نیز در کنار قرارگاه مردمی اربعین، به‌صورت شبانه‌روزی در امر راهنمایی و پشتیبانی از زائران مشارکت دارد. به‌محض ورود زائر به محل اسکان، که ممکن است یکی از مساجد، حسینیه‌ها، بقاع متبرکه، یا منازل مردمی باشد، خدمات به‌صورت منظم آغاز می‌شود.

تسنیم: در این مراکز چه خدماتی به زائران داده می‌شود؟

قربانی کرم: در این مراکز، 3 وعده غذای گرم در شبانه‌روز به زائر ارائه می‌شود. علاوه بر آن، میان‌وعده و سایر اقلام پذیرایی نیز در صورت موجود بودن تقدیم خواهد شد. امکانات بهداشتی مناسب در اختیار زائران قرار دارد و در صورت نیاز به خدمات درمانی و پزشکی، این خدمات نیز در یک نقطه متمرکز به آنان ارائه می‌شود.

در مواردی که زائر دچار مشکل در حمل‌ونقل، سوخت، یا سایر نیازهای ضروری شود، هماهنگی‌های لازم از سوی قرارگاه برای تأمین نیازها انجام خواهد گرفت. همچنین، مجموعه‌ای از مبلغین، فعالان فرهنگی، نیروهای انتظامی و امنیتی، و تیم‌های پزشکی در کنار خدمات رفاهی و اسکان، برای حفظ نظم و ارتقای سطح معنوی زائران فعال هستند.

تسنیم: طرح "بیت‌الحسین" چه اهدافی را دنبال می‌کند و چگونه توانسته است مشارکت مردمی را در میزبانی از زائران اربعین افزایش دهد؟

قربانی‌کرم: در ادامه این روند، با توجه به شرایط پساکرونا، سیاست قرارگاه بر تمرکززدایی خدمات متمرکز شده است تا همه مناطق قم در خدمت زائران قرار گیرند. هدف آن است که تمام نقاط شهر، به‌ویژه منازل مردمی که به‌عنوان "بیت‌الحسین" شناخته می‌شوند، در امر میزبانی مشارکت داشته باشند تا لذت این خدمت معنوی میان عموم مردم قم تقسیم شود.

خوشبختانه این طرح با استقبال بسیار خوب شهروندان مواجه شده است و هر روز بر تعداد منازل و مکان‌هایی که در قالب "بیت‌الحسین" به خدمت‌رسانی مشغولند، افزوده می‌شود.

تسنیم: تاکنون چه تعداد منزل اعلام آمادگی کرده اند؟

قربانی‌کرم: نام مردمی برای میزبانی از زائران اربعین، بحمدالله با استقبال خوبی همراه بوده و افراد بسیاری پای کار آمده‌اند. تا این لحظه، حدود 200 منزل در قالب «بیت‌الحسین» اعلام آمادگی کرده‌اند و میزبان زائران حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) بوده‌اند.

در همین راستا، از تمامی مردم عزیز، خیرین و اقشار مختلف جامعه دعوت می‌کنیم همچنان که همواره در میدان خدمت، چه در قالب جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیرنقدی و چه در ترویج فرهنگ میزبانی، ما را تنها نگذاشته‌اند، در این مسیر نیز مشارکت کنند.

تسنیم: الگوی میزبانی در کشور عراق چه تأثیری بر طرح «بیت‌الحسین» در قم داشته و چگونه می‌توان با گسترش این فرهنگ، مشارکت عمومی را در خدمت به زائران افزایش داد؟

قربانی‌کرم: تعداد منازلی که تا کنون ثبت شده‌اند 200 واحد است، اما این عدد به مراتب می‌تواند بیشتر باشد. باور ما این است که بسیاری از مردم از این امکان اطلاع ندارند و در صورت آگاهی، بدون تردید پای کار خواهند آمد. تجربه ثابت کرده است که مردم در چنین مناسبت‌هایی نه‌تنها از مال خود می‌گذرند، بلکه جانانه در میدان خدمت حاضر می‌شوند.

تسنیم: مردم چگونه می‌توانند در طرح بیت‌الحسین شرکت و همکاری کنند؟

قربانی‌کرم: مشارکت در طرح «بیت‌الحسین» مستلزم شرایط خاص یا سخت‌گیری نیست؛ هر کسی می‌تواند به هر نحوی که امکان دارد اعلام آمادگی کند. ممکن است فردی خانه‌اش را برای یک شبانه‌روز، یا حتی فقط چند ساعت برای استراحت کوتاه زائر، صرف نوشیدن چای یا پذیرایی ساده، در اختیار قرار دهد.

همین اقدامات کوچک می‌تواند زمینه‌ساز یک حرکت بزرگ فرهنگی باشد. هدف ما از گسترش این فرهنگ، ایجاد حس مشارکت عمومی است تا همان‌طور که در نجف و کربلا می‌بینیم، قم نیز به الگویی در میزبانی شایسته از زائران تبدیل شود.

علاقه‌مندان همچنین می‌توانند برای دریافت اطلاعات بیشتر عدد 82 را به سامانه پیامکی 30001515 ارسال کنند تا به‌صورت کامل راهنمایی شوند.

انتهای پیام/