فردیس؛ در تله توسعه کاغذی، گرفتار بحران واقعی
شهرستان فردیس با جمعیتی بیش از ۸۰۰ هزار نفر، سال‌هاست میان رشد شتاب‌زده جمعیت و فقر زیرساخت‌های آموزشی، ورزشی و فرهنگی گرفتار شده است؛ توسعه روی کاغذ پیش رفته، اما بحران‌ها در میدان زندگی واقعی مردم عمیق‌تر شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرج، استان البرز به‌رغم برخورداری از ظرفیت‌های بالقوه جمعیتی، صنعتی و جغرافیایی، در بسیاری از شاخص‌های توسعه انسانی هنوز با مشکلات ساختاری مواجه بوده که یکی از جدی‌ترین بحران‌ها، پایین بودن سرانه فضاهای آموزشی و ورزشی در این استان، به‌ویژه در شهرستان پرجمعیت فردیس است.
شهرستان فردیس بیش از 800 هزار نفر جمعیت دارد، اما از نظر زیرساخت‌های حیاتی برای رشد و تعالی نسل آینده، از کمترین امکانات برخوردار است. این وضعیت، نه‌تنها آینده تحصیلی و ورزشی جوانان منطقه را به خطر انداخته، بلکه زنگ خطری جدی برای آینده اجتماعی و فرهنگی استان محسوب می‌شود.
پایین بودن سرانه‌ها در بخش‌های آموزشی، درمانی، فرهنگی و ورزشی از مهم‌ترین مشکلات فردیس است که با توجه به مهاجرت بالا و افزایش جمعیت، باید تصمیمات اساسی در این زمینه گرفته شود. اگرچه ساخت‌وساز در شهرستان به سرعت در حال پیشروی است، اما خدمات عمومی هم‌پای آن توسعه پیدا نکرده‌اند.
سرانه‌های درمانی، آموزشی، فرهنگی و ورزشی در وضعیتی بحرانی قرار دارند. امروز در برخی مدارس کلاس‌های درس 55 نفره تشکیل می‌شود. مراکز درمانی با کمبود فضا و امکانات مواجه هستند و فقر زیرساخت‌های فرهنگی و ورزشی به شدت محسوس بوده و نبود زیرساخت‌های اداری مناسب نیز مشکلات متعددی را برای مردم ایجاد کرده است.
حدود 11 درصد از مهاجرت کل کشور به استان البرز اختصاص دارد که پنج درصد از آن تنها به فردیس سرازیر می‌شود. این حجم از مهاجرت موجب تشدید فشار بر منابع و خدمات شهری شده است به‌طوری‌که شهرستان فردیس از نظر سرانه‌ها از سیستان و بلوچستانی که محروم خوانده می‌شود محروم‌تر است.
رشد بدون زیرساخت؛ داستان تکراری فردیس
شهرستان فردیس در سال 1392 با تفکیک از کرج، به‌عنوان یک شهرستان مستقل شناخته شد اما این استقلال اداری هرگز با استقلال بودجه‌ای و توسعه‌ای همراه نبود. جمعیت این شهرستان طی کمتر از دو دهه، چندین برابر شده و همچنان هم در حال رشد است.
درحالی‌که استان البرز با تراکم جمعیتی حدود 400 نفر در هر کیلومترمربع، پرتراکم‌ترین استان کشور محسوب می‌شود، تراکم جمعیت در فردیس از 750 نفر در هر کیلومترمربع نیز فراتر رفته اما با این حال، این رشد جمعیتی با توسعه زیرساخت‌های آموزشی و ورزشی همگام نبوده است.
طبق آخرین گزارش ارائه شده از سوی اداره‌کل آموزش‌وپرورش استان البرز، سرانه فضای آموزشی در شهرستان فردیس دو و نیم مترمربع به ازای هر دانش‌آموز است؛ رقمی که کمتر از یک‌سوم میانگین کشوری (8.4 مترمربع) و کمتر از یک‌پنجم حد استاندارد جهانی (12 مترمربع) است.
در حوزه ورزش وضعیت حتی بحرانی‌تر است. بنابر اطلاعات منتشرشده توسط وزارت ورزش و جوانان، میانگین سرانه فضای ورزشی در کشور 1.1 مترمربع برای هر نفر بوده اما در فردیس این رقم تنها 0.35 مترمربع اعلام شده و این در حالی است که در برخی مناطق کشور این سرانه به 3.5 مترمربع نیز می‌رسد.
این بدان معناست که سهم یک نوجوان در فردیس از فضای ورزشی، حدود یک‌دهم یک نوجوان در یزد، تبریز یا رشت است. شهرستان فردیس با جمعیتی بالغ‌بر 750 هزار نفر، یکی از مهاجرپذیرترین مناطق کشور محسوب می‌شود و هر ساله هزاران نفر به جمعیت آن افزوده می‌شود.
تراکم کلاس‌ها، تهدید سلامت روان دانش‌آموزان
این در حالی است که بسیاری از زیرساخت‌های شهری، از جمله آموزش‌وپرورش، همچنان بر پایه آمار رسمی گذشته و جمعیتی کمتر از نصف میزان واقعی برنامه‌ریزی شده‌اند. در شرایطی که نرخ رشد جمعیت فردیس حدود 4.8 درصد اعلام شده و جمعیت دانش‌آموزی شهرستان از 90 هزار نفر عبور کرده، کمبود شدید فضای آموزشی، کلاس درس و نیروی انسانی به معضلی جدی تبدیل شده است.
اگر امروز در این زمینه اقدام عاجل صورت نگیرد، فردا باید منتظر گسترش آسیب‌های اجتماعی و افت کیفیت آموزش در این منطقه باشیم. آموزش‌وپرورش فردیس بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت جدی مسئولان و مشارکت نهادهای مردمی است.
یکی از مهم‌ترین تبعات پایین بودن سرانه آموزشی، افزایش تراکم دانش‌آموزی در کلاس‌هاست. بسیاری از مدارس ابتدایی و متوسطه فردیس با کلاس‌هایی بین 35 تا 45 دانش‌آموز اداره می‌شوند؛ درحالی‌که استاندارد جهانی، سقف 25 نفر برای هر کلاس است. در برخی موارد، مدارس دو یا حتی سه نوبته فعالیت می‌کنند که این امر نیز موجب خستگی دانش‌آموزان، فرسودگی معلمان و افت محسوس کیفیت آموزش شده است.
مدیر یکی از مدارس متوسطه دخترانه در منطقه دهکده، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از کرج می‌گوید: در کلاس پایه نهم ما، 44 دانش‌آموز حضور دارند، نه فضای کافی برای حرکت معلم هست، نه سیستم گرمایش و سرمایش پاسخگوی این حجم از حضور است و دانش‌آموزان امکان تعامل یا یادگیری فعال ندارند و نتیجه‌اش اضطراب، افت تحصیلی و بی‌انگیزگی است.
وی همچنین به فرسودگی شدید تجهیزات و فضای فیزیکی مدارس اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: حداقل 70 درصد مدارس شهرستان قدمتی هستند و بالای 30 سال دارند تمت مقاوم‌سازی نشده‌اند و در زلزله‌های کوچک ترک می‌خورند، برخی از مدارس حتی سرویس بهداشتی کافی هم ندارند.
در حوزه ورزش نیز نبود امکانات، بسیاری از ورزشکاران را به حاشیه رانده است. باشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی دولتی در فردیس به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسند. در شرایطی که در شهرستانی مانند پردیس (با جمعیتی کمتر)، ده‌ها سالن تخصصی ورزشی در حال فعالیت هستند، فردیس با کمبود جدی فضای تمرین روبه‌روست.
یکی از مربیان شنا در این منطقه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از کرج بیان می‌کند: فردیس حتی یک استخر استاندارد دولتی ندارد. بچه‌هایی که برای مسابقات کشوری مدال می‌گیرند، مجبورند روزانه به کرج یا تهران بروند که این هزینه‌بر است و عملاً امکان ادامه مسیر برای خانواده‌های کم‌درآمد وجود ندارد.
در دیگر رشته‌ها مثل بسکتبال، تکواندو، کشتی و فوتسال نیز شرایط مشابهی حاکم است. بسیاری از تیم‌های پایه به‌علت نبود سالن، تمرین خود را تعطیل کرده‌اند یا در ساعات نامناسب شبانه به سالن‌های خصوصی می‌روند که در چنین شرایطی، حفظ انگیزه برای نوجوانان و جوانان کار آسانی نیست.
قول‌هایی که آمدند و رفتند؛ اما کاری نشد
وعده‌هایی برای حل این معضل در سال‌های گذشته فراوان داده شده است. در سال 1399، مدیرکل وقت نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان البرز از ساخت 10 مدرسه جدید در فردیس خبر داد و مطرح کرد: تا پایان سال 1400 این مدارس افتتاح می‌شوند و سرانه آموزشی افزایش پیدا می‌کند. اما با گذشت بیش از سه سال، تنها سه مدرسه از آن پروژه‌ها به بهره‌برداری رسیدند.
در حوزه ورزش نیز وضعیت مشابهی دیده می‌شود. در سال 1401، استاندار البرز در سفر استانی خود به فردیس اعلام کرد که ساخت چهار مجموعه ورزشی چندمنظوره کلید خورده است اما امروز تنها یک سالن ورزشی در بلوار فضیلت به بهره‌برداری رسیده و پروژه‌های دیگر یا روی کاغذ مانده یا به‌علت عدم تخصیص اعتبار، به حالت تعلیق درآمده‌اند.
علی شیرین‌زاد، نماینده مردم کرج، فردیس و اشتهارد در مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از کرج می‌گوید: پایین بودن سرانه‌ها در بخش‌های آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و ورزشی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات فردیس است که با توجه به بالا بودن نرخ مهاجرت و افزایش جمعیت باید یک تصمیم اساسی برای افزایش سرانه‌های این شهرستان گرفته و نسبت به افزایش این سرانه‌ها اقدام شود.
سرهنگ پاسدار جعفر فلاح‌نژاد، فرمانده سپاه ناحیه امام رضا(ع) شهرستان فردیس نیز تصریح می‌کند: رشد ساخت‌وساز در فردیس بسیار زیاد است و سالانه شهروندان زیادی از سراسر کشور برای زندگی فردیس را انتخاب می‌کنند، اما باید هم‌زمان با رشد ساخت‌وساز در شهرستان سرانه‌ها به‌ویژه سرانه‌های درمانی توسعه پیدا کند.
کرمی، رئیس اداره ورزش و جوانان شهرستان فردیس نیز ضمن گلایه از وضعیت موجود اذعان می‌کند: ورزشکاران ما پتانسیل قهرمانی دارند اما نبود امکانات موجب می‌شود بسیاری از آن‌ها مسیر را نیمه‌کاره رها کنند. ما نیاز فوری به زمین چمن، سالن تخصصی، پیست دوومیدانی و فضاهای ورزشی محلی داریم.
چه باید کرد؟
کارشناسان حوزه توسعه شهری و اجتماعی، راه‌حل‌هایی عملی برای جبران عقب‌ماندگی شهرستان فردیس ارائه کرده‌اند. نخستین و مهم‌ترین اقدام، تخصیص بودجه ویژه در لایحه سالانه برای پروژه‌های آموزشی و ورزشی این منطقه و دوم، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و خیران مدرسه‌ساز و ورزش‌ساز، با اعطای مشوق‌های مالیاتی و تسهیلات ویژه است.
سومین راهکار، تدوین یک «طرح جامع توسعه زیرساخت‌های آموزشی و ورزشی شهرستان فردیس» با چشم‌انداز 10 ساله و نظارت مستمر بر پیشرفت آن توسط نهادهای بالادستی بوده و لازم است نمایندگان مجلس و مدیران ارشد استانی، با فشار قانونی و سیاسی، مسئولیت‌پذیری دستگاه‌ها در قبال این شهرستان را افزایش دهند. رسانه‌ها نیز می‌توانند با پیگیری مداوم و مطالبه‌گری، این مسئله را در صدر توجه افکار عمومی و تصمیم‌گیران نگاه دارند.
فردیس امروز نماد توسعه‌نیافتگی در دل توسعه‌یافتگی است؛ شهری که جوانان پرشور، استعدادهای تحصیلی و ورزشی درخشانی دارد، اما زیرساخت لازم برای شکوفایی این سرمایه‌های انسانی را ندارد. بی‌توجهی به این وضعیت، در بلندمدت منجر به گسترش آسیب‌های اجتماعی، افت سطح سواد، مهاجرت نخبگان، و ناامیدی عمومی خواهد شد.
آینده فردیس و به‌تبع آن، آینده استان البرز، در گرو تصمیماتی است که امروز گرفته می‌شود. اکنون وقت آن رسیده که وعده‌ها جای خود را به عمل دهند و توسعه، دیگر واژه‌ای انتزاعی نباشد، بلکه تجربه‌ای ملموس باشد برای کودکان، نوجوانان و خانواده‌های این شهر.
گزارش: ابوالفضل جانی‌پور
انتهای پیام/
