پشت پرده تنش‌زدایی روسیه و آذربایجان چه می‌گذرد؟
بحران در روابط روسیه و آذربایجان با آغاز تماس‌های دیپلماتیک در سطوح عالی به پایان خود نزدیک می‌شود؛ در حالی که هر دو طرف شروطی را مطرح کرده‌اند، منافع عمیق اقتصادی و راهبردی، چشم‌انداز عادی‌سازی سریع روابط را تقویت می‌کند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، به نظر می‌رسد بحران در روابط روسیه و آذربایجان که به دلیل حوادث اخیر در یکاترینبورگ برانگیخته شد، در حال پایان است. اگرچه سران دو کشور هنوز بیانیه رسمی صادر نکرده‌اند، اما شواهد حاکی از آن است که وضعیت به عادی‌سازی نزدیک شده است.
از 27 ژوئن، زمانی که نیروهای امنیتی روسیه در یکاترینبورگ عملیاتی را انجام دادند که طی آن دو شهروند روس آذربایجانی‌الاصل کشته و پنج نفر دیگر زخمی شدند، مسکو و باکو در سطوح مختلف بیانیه‌هایی رد و بدل کردند که به تداوم تماس‌های دوستانه کمکی نمی‌کرد. با این حال، شخصیت‌های آگاه در هر دو کشور با به صدا درآوردن زنگ خطر، خواستار عادی‌سازی هرچه سریع‌تر روابط شدند و اخبار امیدوارکننده از شب گذشته شروع به انتشار کرد.
دیپلماسی در پشت پرده؛ تماس مقامات عالی‌رتبه
«دیمیتری پسکوف»، سخنگوی رئیس‌جمهور روسیه، اعلام کرد که «الکساندر باستریکین»، رئیس کمیته تحقیقات روسیه، در تماس دائمی با «کامران علی‌اف»، دادستان کل آذربایجان، قرار دارد.
به گفته پسکوف، آنها در جریان این تماس‌ها در حال رسیدگی به موضوعاتی هستند که مشکل‌ساز به نظر می‌رسند.
این تحول نشان داد که وضعیت به حال خود رها نشده و رهبران روسیه و آذربایجان آماده حل مشکلات از طریق گفتگوی مستقیم هستند. موضوعات این گفتگوها پیشتر توسط «آراز عظیم‌اف»، معاون وزیر امور خارجه آذربایجان، و «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، بیان شده بود.
مطالبات باکو: از سانحه هوایی تا حادثه یکاترینبورگ
آراز عظیم‌اف در دیدار با «میخائیل یودوکیموف»، سفیر روسیه در باکو، از طرف روسی خواست تا در تحقیقات مربوط به علل سقوط هواپیمای مسافربری آزال (AZAL) در اواخر دسامبر 2024، فعالیت بیشتری نشان دهد. یادآوری می‌شود که برخورد یک موشک به این هواپیما که قصد فرود در گروزنی را داشت، عامل فرود سخت آن در آکتائو و کشته شدن 38 نفر اعلام شده است.
عظیم‌اف صراحتاً اعلام کرد که آن حادثه تأثیر منفی بر روابط آذربایجان و روسیه گذاشته و باکو عدم اقدامات مناسب از سوی روسیه پس از این تراژدی و همچنین تلاش برای تحریف حقایق از طریق رسانه‌ها را غیرقابل قبول می‌داند. به عبارت دیگر، آذربایجان پیگیر محاکمه عاملان سقوط هواپیمای آزال و پرداخت غرامت به آسیب‌دیدگان خواهد بود و این امر برای رفع فضای منفی در روابط دوجانبه اهمیت زیادی دارد.
پاسخ مسکو: بازگشت به هم‌پیمانی و آزادی خبرنگاران
از سوی دیگر، ماریا زاخارووا از باکو خواست تا اقداماتی را برای بازگشت به سطح روابط هم‌پیمانی راهبردی که در اسناد رسمی ثبت شده است، اتخاذ کند.
منظور وی، «اعلامیه تعامل هم‌پیمانانه بین فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان» است که در 22 فوریه 2022 توسط ولادیمیر پوتین و الهام علی‌اف در مسکو امضا شد. این یک خواسته راهبردی است. اما در سطح تاکتیکی، وزارت خارجه روسیه نگران آزادی دو خبرنگار روس، «ایگور کارتاویخ» و «یوگنی بلوسوف» است که در باکو بازداشت شده و دادگاه برای آنها حکم بازداشت چهار ماهه صادر کرده است.
زاخارووا گفت: «ما انتظار داریم کسانی که مایل به تخریب روابط دوجانبه هستند، از اقدامات تحریک‌آمیز بیشتر خودداری کنند. این اقدامات آسیب جدی به روابط بین دولتی وارد می‌کند. مسائل نوظهور باید در چارچوب همکاری و با استفاده از کانال‌های سیاسی-دیپلماتیک موجود حل شود. این رویکرد، و نه تشدید مصنوعی رویارویی، در خدمت منافع اساسی مردم دو کشور است.»
چرا عادی‌سازی روابط محتمل است؟
با توجه به اهمیت روابط بین روسیه و آذربایجان، می‌توان با اطمینان از حل سریع تمام مسائل مطرح شده توسط هر دو طرف صحبت کرد. مسکو و باکو با پروژه‌های متعدد اقتصادی و انسانی و همچنین تماس‌های مردمی فعال به یکدیگر پیوند خورده‌اند. این واقعیت که پروازهای روزانه بین مسکو و باکو همیشه پر است و فرودگاه باکو به یک قطب مناسب برای شهروندان روسی که به کشورهای ثالث سفر می‌کنند تبدیل شده، گواه این مدعاست.
در این زمینه، حتی صحبت از اینکه کدام طرف از تشدید تنش بیشتر ضرر می‌کند، چندان مناسب نیست؛ واضح است که این بحران بر اقتصاد هر دو کشور روسیه و آذربایجان تأثیر منفی خواهد گذاشت.
در حال حاضر، حجم مبادلات تجاری بین دو کشور به طور مداوم در حال رشد است و در سال‌های اخیر نزدیک به 20 درصد افزایش یافته است. همچنین، روابط تجاری دوجانبه با مشارکت آذربایجان در صادرات مجدد کالاهای مهم برای روسیه در شرایط تحریم، توسعه می‌یابد. پروژه اصلی لجستیکی مشترک نیز کریدور حمل و نقل «شمال-جنوب» است که یکی از شاخه‌های آن از آذربایجان عبور کرده و پتانسیل ترانزیتی این کشور را تقویت می‌کند.
از سوی دیگر، برای آذربایجان امتناع از سوخت‌های معدنی، فلزات، کودها، ماشین‌آلات، تجهیزات الکتریکی و قطعات یدکی روسیه دشوار خواهد بود. همچنین، گردشگری اخیراً نقش مهمی در اقتصاد آذربایجان ایفا کرده و قطع جریان گردشگر از روسیه در حال حاضر به نفع باکو نیست.
روسیه و آذربایجان در حوزه نفت و گاز، حل مشکل کاهش سطح آب دریای خزر و همکاری‌های فعال مرزی با یکدیگر همکاری می‌کنند. در یک کلام، در حال حاضر هیچ یک از طرفین علاقه‌ای به تخریب روابط اقتصادی، سیاسی، انسانی و مردمی که طی دهه‌ها ایجاد شده است، ندارند و به همین دلیل، پتانسیل حل بحران در روابط بسیار بالاست.
انتهای پیام/
