ژکان: به دوران فیلم‌فارسی برنگردیم/ بخش خصوصی به جای سینمای کودک روی فیلم‌های گیشه‌پسند سرمایه‌گذاری می‌کند
تهیه‌کننده و کارگردان باسابقه سینمای ایران می‌گوید که بخش خصوصی حاضر به سرمایه‌گذاری در سینمای کودک و نوجوان نیست و در چنین شرایطی باید مراقب باشیم به دوران فیلم فارسی بازنگردیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان این روزها پس از وقفه‌ای نسبتا طولانی در اصفهان درحال برگزاری است. در این دوره، 559 اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که از این تعداد، 359 اثر از فیلمسازان داخلی و 200 اثر متعلق به فیلمسازان خارجی بود. امسال علاوه بر ایران، 39 کشور در جشنواره حضور دارند. بر این اساس، بخش رقابتی جشنواره شامل دو بخش ملی و بین‌الملل است که در بخش ملی، 14 فیلم سینمایی، 12 فیلم کوتاه داستانی و 12 فیلم کوتاه پویانمایی حضور دارند. در بخش بین‌الملل نیز 13 اثر بلند داستانی از کشورهای مختلف حضور دارند که 12 فیلم در بخش بلند رقابت می‌کنند و یک فیلم نیز به جهت محتوا و کیفیت مناسبِ آن در بخش خارج از مسابقه نمایش داده خواهد شد. این درحالی است که امسال، 12 فیلم کوتاه داستانی و پویانمایی در بخش کوتاه بین‌الملل حضور دارند و در مجموع در بخش رقابتی 69 فیلم حاضر خواهند بود.
اما یکی از نکاتی که در این دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان به چشم می‌خورد، غیبت فیلمسازان باتجربه و پرسابقه سینمای کودک و نوجوان است. «علی ژکان» ازجمله کارگردانان و تهیه‌کنندگان باسابقه سینمای ایران است که در کارنامه کاری‌اش سابقه ساخت آثار کودک و نوجوان به چشم می‌خورد. او آخرین بار، فیلم سینمایی «ترانه‌های پدری» را در جایگاه تهیه‌کننده تولید کرد که در سی و چهارمین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان به نمایش درآمد. این سینماگر سال گذشته نیز مجوز ساخت فیلم سینمایی «درخت‌نورد» را در ژانر کودک و نوجوان دریافت کرد که هنوز وارد مرحله پیش‌تولید نشده است.
بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری روی فیلم‌های گیشه‌پسند تمایل دارد
این کارگردان درباره وضعیت کنونی سینمای کودک و نوجوان به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم گفت: برخی نهادها هستند که شعار حمایت از سینمای کودک را سر می‌دهند اما در عمل اقدامی نمی‌کنند و حمایت‌شان در سطح شعار باقی می‌ماند. تمایل بخش خصوصی به سمت سرمایه‌گذاری در حوزه فیلم‌های تجاری و گیشه‌پسند است و به همین دلیل به سمت حمایت از سینمای کودک و نوجوان نمی‌آید. به علاوه اینکه اکنون هزینه‌های تولید یک فیلم در سینما بسیار بالاست و این وضعیت دیگر با چند سال پیش قابل قیاس نیست. فیلمی که پنج سال پیش می‌توانستید با 800 میلیون تومان بسازید، اکنون برای ساختنش باید بین 10 الی 12 میلیارد تومان هزینه کنید. کدام بخش خصوصی حاضر است چنین هزینه‌ای را صرف ساخت فیلم کودک و نوجوان کند؟ اصلا در صورت تولید، فیلمش را در کدام سینما می‌تواند اکران کند؟ چگونه خواهد توانست سرمایه ساخت خود را بازگرداند؟ معمولا سه، چهار سینما را به صورت سانسی به اکران فیلم‌های کودک و نوجوان اختصاص می‌دهند اما این اکرانی نیست که بتوان از نظر بازگشت سرمایه روی آن حساب کرد. برخی پردیس‌ها و مجتمع‌های سینمایی مطرح و قابل توجه وجود دارند که آنها هم اساسا فیلم کودک و نوجوان را اکران نمی‌کنند. در چنین شرایطی کدام عقل سلیمی حاضر است دست‌کم 10 میلیارد تومان از سرمایه خود را صرف ساخت فیلم کودک کند؟
ساختار بنیاد سینمایی فارابی به نوسازی نیاز دارد
او افزود: امسال تولیدات چندانی در سینمای کودک و نوجوان صورت نگرفت. اگرچه به تازگی تغییراتی در بنیاد سینمایی فارابی رخ داده اما کمتر دیده‌ام که با تغییر مدیران تحولی رخ بدهد؛ چراکه ساختار فارابی همچنان همان ساختار قدیمی است و غالب افرادی که در شوراها تصمیم‌گیرنده هستند، تغییری نکرده‌اند. فارابی نیاز به نوسازی در ساختار دارد و امیدوارم آقای زین‌العابدین بتواند این کار را انجام دهد. البته بنیاد سینمایی فارابی بدنه‌ای دولتی دارد و در نتیجه، برخی افراد همواره در آنجا شاغل هستند و نمی‌توان تغییرشان داد. ضمن اینکه سیاست مشخصی هم در سال‌های اخیر در این بنیاد وجود نداشته است. سابقا یک دفترچه سیاست‌ها وجود داشت که سازمان سینمایی سیاست‌های سال بعد خود را در آن اعلام می‌کرد و فیلمسازان از اولویت‌ها مطلع می‌شدند اما ظاهرا دیگر چنین دفترچه‌ای هم وجود ندارد و یا اگر هم موجود است، من آن را ندیده‌ام. گاهی در مصاحبه‌های مدیران نکات پراکنده‌ای مطرح می‌شود اما قطعا اگر این نکات به صورت منسجم در دفترچه‌ای گردآوری شود، بهتر است. در این صورت، فیلمسازان می‌دانند که سیاست‌های پیش‌رو و چشم‌انداز آینده چیست و می‌توانند با توجه به چشم‌انداز، خودشان را با شرایط منطبق کنند.
حضور کارگردانان جواندر سینمای کودک و نوجوان خوشحال‌کنندهاست
این سینماگر درباره حضور فیلمسازان جوان در جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان امسال گفت: هیچ اشکالی ندارد که جوان‌ها به میدان بیایند. به هرحال اکنون به صورت سالانه 2 الی 3 هزار دانشجوی فارغ‌التحصیل در حوزه‌های مختلف سینما داریم. من موافق حضور جوانان هستم اما باید بدانیم که بخش مهمی از سینما متکی به تجربه و فوت و فن‌هایی است که انسان به واسطه سال‌ها تجربه‌ورزی به دست می‌آورد. قطعا لازم است که فیلمسازان جوان و تحصیل‌کرده به میدان بیایند و در معرض آزمون و تجربه‌اندوزی قرار گیرند و ما هم از این اتفاق خوشحال می‌شویم.
ژکان در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: اکنون در سینما با بیکاری عجیب و غریبی مواجهیم که به شخصه نظیر آن را در این چهل و چند سال به یاد ندارم و می‌توانم بگویم که این حجم از بیکاری در سینمای ما بی‌سابقه است. غالب کارگردان‌هایی که سالیان سال زحمت کشیده‌اند و پس از وقوع انقلاب اسلامی، نشان داده‌اند که توان کار کردن را دارند، اکنون بی‌کارند. صحبت از 6 ماه و یک سال اخیر نیست. اگر یک آمار سردستی بگیرید، می‌بینید که 80 درصد کارگردانان مطرح و باسابقه ما به طور میانگین، پنج سال است که فیلمی نساخته‌اند؛ آن هم کارگردانانی که در کارنامه‌شان آثار سینمایی مطرحی وجود دارد و عموما مورد توجه جشنواره‌های داخلی و خارجی قرار گرفته‌اند. حال، چه باید کرد؟ کسانی که کار و حرفه‌شان سینماست و از این راه نان درمی‌آورند، چه باید بکنند؟ شما اطلاع دارید که برخی از این فیلمسازان به عنوان راننده در تاکسی‌های اینترنتی مشغول به کار شده‌اند. فیلمسازی که 40 سال زحمت کشیده و تجارب بسیاری را اندوخته است، حیف نیست که ناچار شود به شغل دیگری روی بیاورد؟ چرا نباید شرایط به گونه‌ای فراهم شود که چنین فیلمسازی بتواند در فضایی که تخصص و تجربه مرتبط به آن را دارد کار کند؟
از رئیس سازمان سینمایی انتظار دارم که مشکل بیکاری سینماگران را حل کند
کارگردان فیلم سینمایی «چهره به چهره» یادآور شد: اکنون قریب به 15 سال است که دفتر فیلمسازی دارم و طبیعتا دایر نگه داشتن دفتر، مخارج خاص خود را دارد. دفتر را با تلاش بسیار نگه داشته‌ام تا بتوانم فیلم بسازم و از طریق آن فعالیت‌های سینمایی‌ام را پیش ببرم. اما اگر قرار باشد فعالیتی صورت نگیرد، باید آن را تعطیل کنم و به مستاجر اجاره دهم تا دست‌کم از این راه بتوانم زندگی‌ام را بگذرانم.ما انتظار داریم آقای خزاعی به عنوان رئیس سازمان سینمایی که خود متعلق به بدنه سینماست، دردآشناست و کارش را از دستیاری آغاز کرده و سپس مرحله به مرحله پیش آمده است، دغدغه‌های فیلمسازان را درک و مسائل کنونی سینماگران را مرتفع کند.
او بیان کرد: مرتب آمار داده می‌شود که فیلمی در اکران، بیش از 250 میلیارد تومان فروخته است اما باید بدانیم که این فروش مربوط به بدنه سینما نیست. یک فیلم به دلیل ماهیت تجاری و گیشه‌پسند خود توانسته است به چنین فروشی دست یابد و اشکالی هم ندارد. اتفاقا خوب است که چنین فیلم‌هایی ساخته شود. اما نباید فروش اینگونه فیلم‌ها را سر دست گرفت و از قِبل آن نتیجه‌گیری کنیم که وضعیت سینمای ایران خیلی خوب است.
کشور ما بر اساس توان و ظرفیتی که دارد، می‌تواند حدود 100 فیلم در سال تولید کند اما آیا اکنون این اتفاق رخ می‌دهد؟ فیلمسازان جوانی داریم که نه انتظاری دارند، نه پول و امکاناتی می‌خواهند. حاضرند در هر شرایطی کار کنند تا بتوانند خودشان را نشان دهند. نمی‌شود که سینمای ملی یک کشور را فقط روی آثار تجاری و گیشه‌پسند بنا کرد. سینمای ایران پس از انقلاب بود که توانست مطرح شود. چه کسانی سینمای پس از انقلاب را مطرح کردند؟ فیلمسازانی که پا به میدان گذاشتند. ما قبل از انقلاب، فیلم‌فارسی داشتیم و سینما به معنای کنونی آن وجود نداشت. بعد از انقلاب بود که سینما احیا و مطرح شد، توان، ظرفیت و قوت خوبی یافت. اکنون نباید ظرفیت‌های خود را به سادگی از دست بدهد، بلکه باید آنها را نگه دارد.
بسیاری از فیلم‌های پرفروش گیشه تفاوت چندانی با فیلم‌فارسی ندارند!
این تهیه‌کننده تاکید کرد: نباید اجازه دهیم شرایط به گونه‌ای پیش رود که به سینمای قبل از انقلاب برگردیم. بسیاری از فیلم‌های پرفروش تجاری و گیشه‌پسند امروز ما تفاوت چندانی با فیلم‌فارسی‌های قبل از انقلاب ندارند! صرفا برخی موارد از آنها حذف شده اما باقی عناصر فیلم‌فارسی در آنها وجود دارد! لطفا این حرف‌ها را در خبرگزاری تسنیم که گرایش و جهت‌گیری‌اش معلوم است، مطرح کنید، به این امید که تغییر و تحولی در وضعیت کنونی سینما رخ دهد و مسئولین عزم لازم برای ایجاد تغییر و تحولات ضروری پیدا کنند.
در شرایط کنونی، ضروری است که فضای گفت‌وگو میان مسئولین سینمایی و سینماگران شکل بگیرد. اینگونه نباشد که مدام سینماگران را به سایت و سامانه ارجاع دهند. بنیاد سینمایی فارابی باید برای گفت‌وگو و تعامل با فیلمسازان پیش‌قدم شود. فارابی پیشینه درخشانی در زمینه تولید آثار سینمایی دارد و باید این پیشینه را احیا کند.
کارگردان فیلم سینمایی «مادیان» یادآور شد: در شرایط فعلی، بخش خصوصی به دلیل گرانی تولید، حاضر نمی‌شود فیلمی را تهیه کند که هزینه ساخت خود را بازنمی‌گرداند.
چطور می‌توان از بخش خصوصی انتظار داشت که 20 میلیارد تومان از سرمایه خود را برای ساخت فیلم کودک به میدان بیاورد، در شرایطی که می‌داند این پول بازنمی‌گردد؟ تداوم چنین شرایطی باعث می‌شود که فیلمسازان ما افسرده و بی‌انگیزه شوند و هرکس در لاک خود بخزد. ما سیاسی نیستیم و فقط می‌خواهیم کار فیلمسازی‌مان انجام دهیم. شاید برخی تصور کنند که من دارم نق می‌زنم اما واقعا این‌طور نیست. من صرفاً وضعیت موجود را توصیف می‌کنم.
شاید فقط یک فیلم دیگر بتوانم بسازم
ژکان در بخش دیگری از سخنان خود به سابقه حضورش در سینما اشاره کرد و گفت: پس از وقوع انقلاب، 27 سال داشتم که در «سربداران» حضور یافتم. سپس سال 1363 فیلم سینمایی «مادیان» را ساختم و فعالیت‌هایم را ادامه دادم. در طول این چهل و چند سال، سعی کردم مدام کار کنم و به دانشجویان درس بدهم. نه کار سیاسی انجام دادم و نه وارد بازی‌های سیاسی شدم. چون فقط می‌خواستم کاری که دوست دارم را انجام دهم. ده‌ها نفر دیگر مثل من در سینما هستند که اکنون شرایط برای کار کردن‌شان مهیا نیست. من حالا 73 سال دارم، مگر چند سال دیگر عمر می‌کنم؟ اصلا چند سال دیگر می‌توانم کار کنم؟ نهایتا با این وضعیت، فقط بتوانم یک فیلم دیگر بسازم. از سازمان سینمایی و شخص آقای خزاعی انتظار دارم که شرایط لازم را برای فعالیت سینماگران باتجربه‌ای که سال‌هاست نتوانسته‌اند فیلم بسازند، فراهم کند. امکان دارد کسی بتواند به شغل دیگری اشتغال یابد و با این کار به نوعی امورات زندگی خود را بگذراند اما زندگی واقعی و درونی افرادی مثل ما، فیلم ساختن است.
نمی‌توان از همه انتظار داشت که فیلم گیشه‌پسند بسازند
ژکان تصریح کرد: نباید شرایط به گونه‌ای باشد که فقط فیلم‌های تجاری و گیشه‌پسند بتوانند به فروش‌های بالا دست پیدا کنند. نمی‌توان از همه فیلمسازان انتظار داشت که فیلم‌های تجاری و گیشه‌پسند بسازند. اصلا اگر قرار باشد همه فیلمسازان چنین فیلم‌هایی بسازند که بار دیگر جریان فیلم‌فارسی در سینمای ایران به راه می‌افتد و این سوال در اذهان به وجود می‌آید که اصلاً چرا انقلاب کردیم و مراکز به دنبال سینما با شاخصه‌های انقلابی رفتیم؟ ساختار فیلم‌فارسی صرفاً این نیست که شما کافه و رقص و ساز و آواز را از فیلم‌ها حذف کنید. بعضی حرف‌ها را رویم نمی‌شود درباره همکارانم بگویم. می‌دانم که مشکلات همواره وجود دارد اما اگر کسی در این شرایط بتواند کار کند و شرایط کار کردن را بیابد، بسیاری از مشکلاتش حل می‌شود.
دوست دارم در کشور خودم بمانم و فیلم بسازم
این فیلمساز در بخش پایانی اظهارات خود خاطرنشان کرد: ما با کار کردن زنده‌ایم. حتی اگر از لحاظ اقتصادی فقیر باشیم، کار کردن زنده نگه‌مان می‌دارد. کار کردن حال روحی انسان را بهتر می‌کند و مشکلات اقتصادی را پوشش می‌دهد. مشکل اصلی ما این است که کار نمی‌کنیم. عشق ما سینما است. اگر کسی نتواند کاری را که دلش می‌خواهد انجام دهد، افسرده می‌شود. ما در کشورمان مانده‌ایم، جایی نرفته‌ایم و نخواهیم رفت. دوست داریم در کشور خودمان بمانیم و کار کنیم. امیدوارم با مداخله عاجل وزیر فرهنگ و رئیس سازمان سینمایی، موانع و مشکلات موجود مرتفع شود.
انتهای پیام/
