سندچشم انداز ۲۰۳۰ عربستان؛ تحول هویتی سنتی به مدرنیته و ظهور طبقه متوسط

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، پس از به قدرت رسیدن محمد بن سلمان به مقام ولیعهدی عربستان و ارائه ی چشم انداز جاه‌طلبانه‌ی 2030 سعودی، تحلیلگران بر این عقیده بودند که رونمایی از این چشم انداز به معنای پرده برداری و معرفی دولت-ملت سعودی به جای جامعه ی سنتی این کشور بود.

 به دیگر سخن سعودی ها  فهم کردند که جامعه ایشان به دلیل مهاجرت نخبگان، افزایش تعداد تحصیل کردگان، بهبود رفاه اجتماعی به سبب پول های نفتی  و افزایش ضریب نفوذ شبکه های اجتماعی از جامعه سنتی به جامعه ای مدرن تبدیل شده است. همچنین  روندهای جهانی از جمله اقتصاد درهم تنیده بین المللی و شرکت های فراملیتی در حوزه های مختلف و چندجانبه گرایی در حوزه‌های روابط بین الملل باعث شده تا با ارائه ی چشم اندازی جدید به استقبال تحولات بروند.

کشورهای خلیج فارس در یک چرخش از جامعه سنتی به جامعه ی مدرن پایگاه مشروعیت خود را به طبقه ی متوسط شهری تغییر دادند و این تغییر پیامدهایی از جمله ترجیح منافع اقتصادی به منافع ایدئولوژیک، تقدم فرهنگ عامه بر فرهنگ عالی، تقدم سیاست های بنیادگرایانه به سیاست های عملگرایانه و ... را در پی دارد.

عربستان سعودی در میان کشورهای جنوب خلیج فارس چشم انداز مدون تر و قابل ارزیابی ارائه کرده است. در سند چشم انداز 2030 این کشور، مشخصاً مولفه ی اصلی برای موفقیت اهداف خود در حوزه ی اجتماعی را «جامعه پویا» قلمداد کرده است.

فارغ التحصیلان دانشگاه های غربی

مجموع محصلان در عربستان سعودی حدود 500 هزار نفر در مقطع لیسانس، حدود 10هزار نفر در مقطع ارشد و 2500 نفر در مقطع دکتری است، در حالی که  نسبت تحصیل کردگان به کل جمعیت 32میلیون نفری عربستان سعودی مقداری کم برآورد می شود اما روند سالیان اخیر نشان از رشد محصلان و جبران بی‌سوادی و کم سوادی در عربستان سعودی دارد.

در کنار این آمار، میزان دانشجویان عربستانی حاضر در دانشگاه های آمریکا نیز 45-55 هزار دانشجو تخمین زده می شود. ریاض یکی از بالاترین ارقام اعزام دانشجو  به آمریکا را داراست.[1]

این مسئله اهمیت خود را زمانی نشان می دهد که عموم مسئولین بلندپایه و بروکرات های سعودی که نقش جدی در پیشبرد اهداف دربار دارند را فارغ التحصیل دانشگاه های آمریکا تشکیل می دهد.     

صنعت فرهنگ؛ موزه،‌گردشگری و سرانه مطالعه

همچنین عربستان سعودی خود را در چشم انداز 15 ساله یک کشور گردشگر پذیر تعریف کرده است. چنین کشوری باید برای ایجاد درآمد پایدار و گردشگری باثبات از فرهنگ غنی بهره مند باشد. در این راستا نگاهی به آمارهای فرهنگی عربستان می تواند راهگشای مسیر آینده آنها باشد.

بر اساس آخرین آمار سال 2018 مرکز آمار عربستان ، از مجموع 33 موزه ی فعال مجموعا یک میلیون بازدید صورت گرفته است.در حوزه گردشگری و جهانگردی سعودی ها نیز مقصد عمده سفرهای شهروندان سعودی به کشورهای خلیج فارس است و به ندرت به کشورهای دیگر حتی کشورهای عربی منطقه شامات یا شمال آفریقا سفر می کنند.

 در این میان نسبت مشاهده‌ی تلویزیون 96 درصد در میان شهروندان و در میان مهاجران 85 درصد می باشد. (جمعیت عربستان سعودی به دو بخش شهروندان و مهاجران تقسیم می شوند).در این خصوص باید اضافه کرد 27 درصد پرسش شوندگان یک نظرسنجی اظهار داشته اند که علت عدم مشاهده تلویزیون وجود رقباء بهتر برای آن است و 46 درصد هم گفته اند که رغبتی به مشاهده تلویزیون به صورت معمول ندارند (رسانه مطلوب شان نیست با آنکه به صورت پراکنده نگاه می کنند). در این میان 55 درصد از مردم عربستان گفته اند که اگر قصد انجام فعالیت های فرهنگی داشته باشند در شبکه های اجتماعی بروز و ظهور می یابد. جالب است که در خلال سال های 2014 تا 2018 تعداد شبکه های عربستان سعودی از 23 شبکه به 16 شبکه تقلیل پیدا کرده است.

 نسبت مطالعه ی کتب و مجلات در نزد شهروندان سعودی  64درصد و در نزد مهاجران  46 درصد است. جامعه  عربستان در عین حال جامعه‌ای غیرسیاسی است؛ آمارها نشان می دهد تنها 25 درصد خوانندگان سعودی به مطالعه نشریات و مجلات سیاسی می پردازند. این نرخ در میان زنان عربستانی تنها 10 درصد است.

در مجموع  شهروندان ساکن در عربستان سعودی را می توان نمادی از جامعه ای سنتی تصور کرد که در آینده ای نه چندان دور در مسیر تطور و خوانشی عربی و غربی از مدرن شدن دچار تحول و دگردیسی خواهند شد. از جمله مولفه های شکل گیری طبقه متوسط در این کشور تطور و بروز یک هویت ملی جدید است؛ این هویت هم مولفه های غربی (سکولار و لیبرال) و عربی (در ضدیت با هویت های غیرعرب) را حمل می‌کند.

انتهای پیام/