روایت داود اوغلو درباره مشی سیاسی اردوغان و انتقاد از خویشاوندسالاری - بخش ۲

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش نخست مصاحبه احمد داود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه با پایگاه خبری انگلیسی زبان «المجله»، شاهد این بودیم که این رهبر سابق حزب عدالت و توسعه، انتقاداتی جدی از عملکرد حزب دارد و معتقد است که تاسیس نظام ریاستی در ترکیه، به معنی لگدمال کردن اصل تفکیک قوا و دادن اختیارات بی حد و حصر به اردوغان است.

داود اوغلو حالا رهبر حزبی به نام «آینده» است و در این مصاحبه علاوه بر مشی سیاسی تمامیت خواهانه و تکروانه اردوغان، به مسائل مهمی در مورد سیاست خارجی ترکیه اشاره کرده که در نوع خود، خواندنی و جالب توجه است.

پس از انتخابات، اردوغان افراد جدید را به عنوان وزیر و اعضای کابینه دعوت کرد که غالباً دارای اعتبار و تخصص هستند. از نظر شما آیا این سرآغاز یک تغییر سیاسی جدی است؟

داود اوغلو: ما روزگاری مبارزه سیاسی خود را برای داشتن کشوری دموکراتیک مبتنی بر حقوق بشر و ارزش های سنتی از جمله ارزش های اسلامی آغاز کردیم. برای ما شفافیت، حاکمیت قانون و کرامت انسانی، ارزش های مدرن و ارزش های تمدن اسلامی، حائز اهمیت است. ما سعی کردیم فرهنگ سیاسی جدید و دموکراسی مبتنی بر پاکدستی و مبارزه با فساد را پیش ببریم. ما به دنبال  جامعه رفاهی و مبارزه با  فقر بودیم. اما پس از استعفای من و تغییرات متعدد در نظام سیاسی، اردوغان تلاش کرد حزب عدالت و توسعه و همچنین فرهنگ سیاسی ترکیه را به سمت استبداد ببرد.

او ترجیح داد با باغچلی کار کند. فردی که یک ملی ‌گرای افراطی و انحصارگرا است. یا با دوغو پرینچک که عملاً یک سکولار ضد دین است.  بنابراین آنها ائتلافی از سکولاریسم خودکامه، استبدادی، محافظه کاری یا اسلام گرایی یا ناسیونالیسم تشکیل دادند.

پس از استعفای من، او سعی کرد همه نخبگان سابق را حذف کند تا آدم های مطیع، کم تجربه، نادان و وفادار را با خود همراه کند. ولی بعد از انتخابات اخیر، متوجه شد که ادامه راه با دنبال کردن استراتژی قبلی غیرممکن است. به همین دلیل دوباره افرادی همچون مهمت شیمشک و دیگران را به صحنه آورد.

اما بر اساس شناختی که از اردوغان دارم، فکر می کنم او به طور موقت تا انتخابات شهرداری از این افراد استفاده خواهد کرد. اگر سیاست ها موفقیت آمیز باشد، ادامه می دهد. ولی اگر سیاست ها شکست بخورد، اردوغان تقصیر همه شکست ها را بر گردن شیمشک و دیگران می اندازد و دوباره سراغ دنباله روها و افراد مطیع خودش خواهد رفت.

شماآقایاردوغانرابهخوبیمیشناسید. شمادوستانبسیارصمیمیبودید. چه شد که دیدگاه شما تغییر کرد؟

داود اوغلو: در تاریخ می توانید نمونه های مشابه زیادی از رهبرانی ببینید که از ایده آلیسم به ماکیاولیسم رسیده اند. اردوغان نیز مانند این رهبران برای ماندن در قدرت، دست به هر کاری خواهد زد.

زمانی که ما با هم کار می کردیم، واقعاً به او افتخار می ‌کردم، زیرا با تمام توان از ارزش ‌های مشابه دفاع می ‌کردیم. خیلی ها نمی دانند که من پیش از هر چیز، یک چهره دانشگاهی هستم. من اصلاً در دنیای سیاست نبودم. بارها به من پست وزارت امور خارجه، نمایندگی مجلس و مشاور ارشد و سفیر، پیشنهاد شده بود.

می دانید من تا سال 2007 مشاور ارشد و سفیر کبیر بودم. در سال 2007، زمانی که عبدالله گل رئیس جمهور شد، دوباره به من پیشنهاد پست وزیر خارجه را داد. من جواب منفی دادم و به دانشگاه برگشتم.

می دانید چه شد که دانشگاه را رها کردم و به سیاست پیوستم؟ دلیل آن، تلاش برای نجات حزب عدالت و توسعه بود.

در سال 2008 میلادی گروهی تلاش کردند تا با یک تاکتیک قدیمی حقوقی، از دادگاه حکم تعطیلی حزب را بگیرند. در مارس 2008 یک پرونده ممنوعیت علیه حزب ما و یک پرونده ممنوعیت علیه اردوغان وجود داشت. من آمدم و به او گفتم که اکنون وقت آن است که با تمام توان در کنار شما باشم. این اعلان جنگ علیه همه ما و علیه دموکراسی در ترکیه است. من اینجا هستم تا در کنار شما بجنگم و با هم علیه این رویکرد استبدادی مبارزه کنیم. پس من وزیر و نخست وزیر نشدم، فقط برای اینکه پستی داشته باشم. من وارد سیاست شدم تا از اردوغان حمایت کنم، از اردوغان در برابر استبداد دفاع کنم و در برابر عملیات دولت در سایه بجنگم.

آخرینباریکهبا اردوغان دیدارکردید،کیبود؟ودرموردچهچیزیصحبتکردید؟

داود اوغلو: مارس 2018 بود. من یک گزارش 27 صفحه ای به او دادم و درباره وخامت اوضاع حزب و ترکیه با او صحبت کردم. من به فساد گسترده تقریباً در همه نهادهای دولتی اشاره کردم و گفتم ارزش ‌هایی که ما از آن دفاع می‌کردیم – ارزش ‌های اسلامی و همچنین ارزش ‌های دموکراتیک مدرن - به خطر افتاده است.

من به او گفتم که در ساختار حزب و دولت، روابط خطرناک و فاسد خویشاوندی وجود دارد و این روند، مخصوصاً توسط او و خانواده اش ریشه گسترانده است. گفتم که دولت باید متعلق به یک ملت باشد نه به یک خانواده، نه به یک گروه از مردم، نه حتی به یک حزب.

دولت متعلق به همه شهروندان است. من همچنین گفتم که ارزش های اساسی مدنی مانند آزادی مطبوعات، آزادی اندیشه و حق اعتراض، همگی زیر پا گذاشته شده اند. به او گفتم یا باید با فقر و فساد مبارزه کنیم یا به سمت استبداد برویم.

من همچنین نسبت به تشکیل ائتلاف با دولت باغچلی ملی ‌گرای افراطی هشدار دادم و گفتم چنین کاری، اخلاق و شخصیت حزب ما را تغییر می ‌دهد. همچنین به او هشدار دادم که با بازیگران دولت پنهان مانند پرینچک و دیگران، رفاقت نکند.

این تلاش من بود تا آخرین فرصت را به او بدهم تا اوضاع را درست کند، اما او ترجیح داد با آنها کار کند. این آخرین ملاقات حضوری من با او بود. البته پس از آن نیز، در تمام اعیاد، با او تماس می گرفتم تا عید را تبریک بگویم. در عید قربان سال 2019 با او تماس گرفتم. در آن زمان انتخابات شهرداری استانبول برگزار شده بود. با بهانه های واهی، نتایج انتخابات استانبول را باطل اعلام کردند. بنابراین تصمیم برای تکرار انتخابات اتخاذ شده بود.

اردوغان  از من خواست که برای انتخابات دوم استانبول تبلیغ کنم و یاریگر نامزد حزب عدالت و توسعه باشم. ولی من صراحتاً گفتم تصمیم برای برگزاری مجدد انتخابات استانبول اشتباه و ناعادلانه است. من از این سیاست ها انتقاد کردم. این آخرین گفتگوی ما بود. چنین شد که اردوغان تصمیم گرفت که من و 6 نفر دیگر را از حزب اخراج کند، زیرا موضع صریح ما علیه اخلاق سیاسی او بود و از او انتقاد کرده بودیم.

اگر چه اردوغان پیروز شده و قرار است تا 5 سال رئیس جمهور بماند. اما من از برخی افراد شنیدم که شاید قبل از پایان پنج سال، یک انتخابات پیش از موعد برگزار شود. آیا مخالفان برای چنین انتخاباتی آماده می شوند؟

داود اوغلو: واقعیت این است که در ترکیه تا روزی که زنده هستیم، هیچگاه تاریخ دقیق برگزاری انتخابات را نخواهیم دانست! در 70 سال گذشته، تقریباً 80 درصد از انتخابات های ما، به صورت پیش از موعد و قبل از تاریخ عادی برگزار شده است.

بنابراین شما باید همیشه برای یک انتخابات زودهنگام آماده باشید. اما البته الان در این نظام، کل تصمیم گیری در دست خود رئیس جمهور است. من فکر نمی کنم که این دولت و رئیس جمهور اردوغان، بتوانند کشور را به شیوه ای کارآمد برای حل بحران عظیم و عمیق اقتصادی اداره کنند.

امیدوارم بتوانند. اما اگر او به مسیر فعلی خود در اداره کشور ادامه دهد، موفقیت برایش بسیار سخت خواهد بود. بنابراین برای انتخابات شهرداری، نتایج متفاوتی را خواهیم دید. همه احزاب مخالف در حال حاضر در حال رایزنی در مورد این موضوع هستند. اکنون ما در حال ارزیابی هستیم و من مطمئن هستم که همه احزاب مخالف نیز همین کار را می کنند. گام بعدی، انتخابات شهرداری در مارس 2024 خواهد بود. همه ما خود را برای این انتخابات آماده خواهیم کرد.

برخیمیگویندکهاردوغانبرایدوربعدهم آمادهمیشود. یعنی در واقع کسی را جانشین کند که مورد تایید خود او باشد. نظر شما چیست؟

داود اوغلو: در هر حال، اردوغان می خواهد در قدرت باشد، می خواهد همه چیز را شخصاً کنترل کند،  حتی اگر رئیس جمهور نباشد. من از نخست وزیری استعفا دادم زیرا از هیچ چیز، از هیچ پرونده و محاسبه ای هراس ندارم. هیچ کسی در ترکیه خانواده من، پسران، دخترانم و دامادم را نمی شناسد. همسرم هنوز هم کار می کند و خود من هم کار می کنم. ما خودمان امرار معاش می کردیم. بنابراین در خانواده ما، ممکن نیست کسی به هیچ گونه سوء رفتار سیاسی یا مالی متهم شود. اما برخی از رهبران، دلایلی برای ترس از ترک قدرت دارند. متأسفانه امروز در نظام ما، وزرا و سیاستمداران زیادی هستند که اگر از قدرت کنار بروند، فردای آن روز باید در دادگاه محاکمه شوند!

پس ماندن در قدرت را به سپری به عنوان مصونیت قضائی تبدیل کرده اند. در قدرت می مانند تا قضات جرات نکنند آنها را به دادگاه احضار کنند. بنابراین اردوغان نیز  تلاش خواهد کرد قدرت را کنترل کند. به عنوان یک دوست سابق اردوغان، امیدوارم که او نگرش خود را تغییر دهد و تصمیمات خود را واقعاً ارزیابی کند.

اردوغان در سال‌ های اول، یکی از موفق‌ترین رهبران تاریخ مدرن ترکیه بود و مردم او را دوست داشتند. اما امروزه مردم از او می ترسند - حتی کسانی که به او رای داده اند به دلیل ترس به او رای داده اند.

زمانی که من مشاور ارشد او بودم، وزیر و نخست وزیر او بودم. با هم کار کردیم. در آن روزها مردم به خاطر عشق و علاقه ای که به اردوغان داشتند از او حمایت می کردند. حالا آنها به اردوغان رای می دهند یا به این دلیل که از او می ترسند یا می ترسند که بدون او چه بر سر کشور خواهد آمد.

من یک دانشگاهی هستم و می خواهم کشوری بر اساس کرامت انسانی ایجاد کنم. امروز مسئله مهم در ترکیه، کرامت انسانی است. مردم هر روز فقیرتر و فقیرتر می شوند و کسانی که به اردوغان نزدیک هستند، هر روز ثروتمندتر و ثروتمندتر می شوند.

دیدیم که در دولت اردوغان، یک وزیر شرکتی تشکیل داد و از شرکت، برای وزارت خود مواد اولیه خرید! چنین چیزی شرم آور است! بخرد؟ وزیر بهداشت یک بیمارستان خصوصی دارد و وزیر گردشگری یک آژانس توریسم دارد! اینها با ارزش های اسلامی چه نسبتی دارد؟ به خاطر دارم، تمام هدایایی که به من داده شده بود، هدایای ارزشمندی به ارزش میلیون ها دلار، همه  را به بیت المال دادم. گفت اینها هدایای شخصی است، وزیران می توانند آن را ببرند. گفتم نه. پیامبر ما حضرت محمد چنین چیزی نگفته است. متاسفانه  او شعار می دهد اما به ارزش های ما خیانت می کند.

این آخرین فرصت برای اردوغان است تا نگرش خود را تغییر دهد، اطرافیان خود را تغییر دهد و به مشی فاسد خویشاوندگرایی پایان دهد.

ادامه دارد...

انتهای پیام/