عضویت اوکراین در ناتو؛ «کی‌یف» از خواب بیدار می‌شود؟
ناتو با حواله دادن عضویت به پایان مبهم جنگ، درصدد است که با ترغیب انگیزه‌ی اوکراینی‌ها، آنها را به عنوان سربازان مدافع ناتو، در مقابل گلوله ها حفظ کنند؛ با این راهبرد که سوخت مناسب - یعنی امید به عضویت در ناتو - را برای اوکراین فراهم کرده است.
به گزارش تسنیم، روند امکان پذیری عضویت اوکراین در ناتو، پیش از شست سران سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در ویلنیوس و در تاریخ 11 و 12 جولای، تحرکات زیادی را در این سازمان برانگیخته است. اکنون اوکراین با تحمل نیابتی خسارتهای بیشمار برای اروپا، تمام آرمانهای خود را در این نسشت می بیند و انتظار دارد این وعده در حداقلی ترین حالت، با تضامینی از سوی اعضا همراه شود.
اما آنچه مشهود است، در میان اعضای ناتو نه تنها اتفاق نظری در مورد الحاق این کشور علی رغم وعده های گذشته وجود ندارد بلکه حتی این اقدام برای سیاست های ناتو مضر و دارای هزینه برشمرده می گردد. در همین رابطه بایدن یکشنبه در اظهاراتی اعلام کرد: در حال حاضر در ناتو در مورد موضوع پذیرش اوکراین در این ائتلاف اتفاق نظری دیده نمی شود. او همچنین اظهار کرده که با عضویت اوکراین در این پیمان دفاعی در حال حاضر، نیروهای ناتو درگیر جنگ با روسیه خواهند شد. آلمان نیز صراحتا بیان داشت که کشورهای عضو سازمان، باید تضمین‌های امنیتی به کی یف را جایگزین عضویت این کشور در ناتو کنند.
الحاق تنها یک وعده خام در سراب اختتام جنگ
سازمان پیمان آتلانیک شمالی بر خلاف وعده های خود در قبال عدم پیش روی به سمت شرق، در صدد بر امد تا با به میان کشیدن عضویت اوکراین در ناتو در جوار مرزهای روسیه این کشور را وارد یک جنگ اجتناب ناپذیر کند. بر اساس شواهد موجود ایالات متحده امریکا در سال 1990، زمانی که مذاکرات اتحاد دو آلمان مطرح بود به سران شوروی متعهد شد که قلمرو ناتو یا حضور نظامی اش هیچ گاه به سمت شرق گسترش نیابد. اما سالهای بعد ناتو با نقض تعهدات خود کشورهای بسیاری را در شرق اروپا چون لهستان، مجارستان و چک به عضویت ناتو در آورد. از این رو، زمزمه های الحاق اوکراین به ناتو، مسکو را وادار کرد که برای رفع تهدیدات ناتو یبا در دست گرفتن ابتکار عمل،یک جنگ پیشگیرانه را راه اندازی کند.
ناتو بعد از آغاز جنگ و بر حسب تقاضای مکرر اوکراین، همچنان وعده الحاق به ناتو را همراه با موضع گیری های ضدونقیض اعضای آن، به روز رسانی کرده است. اما اکنون پس از یک سال و اندی از جنگ و عدم مشاهده افقی روشن و قابل پیش بینی برای پایان آن، این وعده را به پایان جنگ موکول کرده است، موضوعی که نگرانی ها را در کی یف برانگیخته و مقامات آن هشدار دادند که نپذیرفتن اوکراین در ناتو پس از پایان جنگ با روسیه، «خودکشی» خواهد بود. ناتو تصریح کرده که بحث جدی در مورد عضویت اوکراین در ناتو تنها زمانی می تواند اتفاق بیفتد که نیروهای روسیه دیگر در خاک این کشور نباشند.
چنین شروطی در وضعیتی که ناتو در باتلاق تصمیم گیری معادلات جنگ اوکراین گرفتار شده و که حتی اتاق فکر آن هم نمی تواند آن را ترسیم کند، حکایت از این دارد که ارزشمندی اوکراین برای ناتو در حد یک طعمه بوده و امکان الحاق آن به ناتو ، در حد یک رویای دست نیافتنی خواهد بود. زیرا با اذعان مقامات ناتو، وضعیت میدان جنگ به ویژه بعد از طرح ضد حمله بر خلاف برنامه ریزی ها پیش می رود و این طرح نیز که با پیوست های رسانه ای و تبلیغات فزاینده ای همراه بود در ورطه بلاتکلیفی افتاده و نتوانسته انتظارات غرب را عملی سازد.
ناتو با حواله دادن عضویت به پایان مبهم و نامعلوم جنگ در صدد است که با ترغیب انگیزه های اوکراینی ها آنها را به عنوان سربازان مدافع ناتو، در مقابل گلوله ها حفظ کنند. چرا که سوخت مناسبی را برای ارتش اوکراین فراهم کرده و آرمانهای این کشور را شدنی نشان می دهد.
تبعات پذیرش اوکراین در ناتو
رصد تحولات جنگی به راحتی نشان می دهد که پذیرش اوکراین، ناتو را با پیامدهای متعددی همراه خواهد کرد. اگر اوکراین به عضویت ناتو در آید، معادله جنگ تغییر کرده و صورت تهاجمی تری به خود خواهد گرفت. هر چند که اعضای ناتو با ارسال تسلیحات به یک جنگ نیابتی دامن زده اند، اما ناتو طبق ماده پنج پیمان ناتو ورود مستقیم آنها را با چالش اساسی تری همراه خواهد کرد.
این ماده 5 که یک پیمان دفاع جمعی است ، ایالات متحده و متحدانش در ناتو را موظف می‌کند در صورت حمله یک کشور به هر یک از اعضای این پیمان، همه اعضا وارد عمل شده و از آن دفاع نمایند. به معنایی دیگر حمله به یک کشور، حمله به همه تلقی شده و باید کمک های ضروری را ارائه کنند. بنابراین، بالاترین خطری که اعضای ناتو را نسبت به آن نگران هستند، تشدید حملات روسیه، نه تنها به اوکراین بلکه به همه نقط اروپا است که جنگی ویران کننده ای فراتر از جنگهای جهانی برای اروپا به ارمغان خواهد آورد که راه برون رفت از آن میسر نخواهد شد؛ به ویژه که تهدیدات هسته ای مسکو به طور بالقوه هراس را دراروپا برانگیخته است. رهبران ناتو مدتهاست درک کرده اند که پذیرش اوکراین ممکن است از بعد فنی به یک جنگ واقعی در ابعاد هسته ای با روسیه و از نظر میدانی در کل اروپا واقع گردد. بنابراین آنها از تعمیق جنگ اوکراین به شدت اجتناب می کنند که منجر به تغییر معماری امنیتی اروپا خواهد شد.
1-- خطر انتشار جنگ به اروپا
اصلی ترین دلیل مخالف پنهان با پذیرش اوکراین، هراس از گسترش میدان جنگی به کل قاره اروپاست. زیرا طبق ماده پنج مذکور، تمام اروپا نیز در مقابل روسیه قرار خواهند گرفت که بر طبق آن، مسکو به راحتی می توان هر نقطه از این قاره را با موشک های پیشرفته مورد هدف خود قرار دهد. از این رو، کشیده شدن دامنه جنگ به کل اروپا چون کابوسی غیر قابل بازگشت برای مقامات ناتو است که موجب شده در برابر آن مقاومت به خرج دهند.
2- فشار افزایش بودجه نظامی
تا به اینجای جنگ، ناتو برای ارسال تجهیزات و تسلیحات نظامی به اوکراین بسیار هزینه کرده به طوری که بودجه نظامی اروپا در سال 2022 به بالاترین رقم از زمان جنگ سرد رسیده که بیشترین افزایش هزینه در فنلاند، لیتوانی، سوئد و لهستان، یعنی کشورهایی که مستقیماً توسط روسیه تهدید می‌شوند، رخ داده است. اکنون نیز کشورهای عضو ناتو بالاترین مقادیر را به این منظور اختصاص داده اند. اما الحاق اوکراین و بروز یکپارچگی دفاعی، اروپا را مجبور خواهد کرد بودجه های نظامی خود را در شرایط بحران اقتصادی امروزه این قاره که نارضایتی های فراوانی را در جامعه به همراه داشته، به طور تصاعدی افزایش دهد.
3- تشدید بحران های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و زمینه سازی استحاله سیاسی در این قاره
اروپا بعد از جنگ اوکراین دچار اختلافات و بحران های متعددی گشته که برخی از آنها ناشی از حمایت از جنگ بوده است. بحران مالی و فشار معیشت موجب شد که کشورهای بسیاری در اروپا شاهد اعتراضات و اعتصابات قابل‌توجهی با مضمون مخالفت با ادامه جنگ و حمایت از اوکراین باشند. ازسوی دیگر همین عوامل موجب ظهور و قدرت گرفتن راست افراطی شده که برای بنیان های لیبرالیسم کنونی غرب خطرجدی تلقی گشته است. تبعات منفی جنگ اوکراین بر جامعه غرب موجب گشت که بخشی از آنها به ناسیونالیست و راست گرایی روی آورند تا با نفی حاکمیت کنونی، منافع خود را در درون مرزها حفظ کنند. اکنون در بطن ساحت سیاسی ناتو، تحرکاتی در حال انجام است که می تواند با رشد قابل توجه خود، پایه های حاکمیتی موجود را دگرگون کرده و در نتیجه، سازمانی چون ناتو را تضعیف کند.
4- تضعیف ناتو و تخریب وجهه آن:
اکنون عدم کارائی طرح ریزی های ناتو در جنگ و نبود افق روشنی برای پایان آن، توانمندی ناتو را زیر سوال برده است.
ناتو که خود را تکامل یافته ترین و قدرتمندترین ائتلاف نظامی در جهان می داند، اکنون در ورطه تصمیمی گیری گرفتار گشته است. نداشتن نقشه راه مدونی برای پیروزی در جنگ اوکراین و بسنده کردن به عناصر تبلیغاتی چون طرح ضد حمله به درستی این گزاره را اثبات می کند. ، ناتو امروز به وجهه بین المللی خود می اندیشد که در صورت ناکارمدی در مدیریت جنگ اوکراین، مخدوش خواهد شد.
از طرفی، عدم همسویی کشورهای منطقه و عمده جهان با سیاستهای امریکا در قبال جنگ اوکراین نشان از این دارد که ناتو نتوانسته اعتبار خود را به عنوان « عامل حذف دیکتاتورهای خطرناک» تئوریزه کند.
تاکنون نوع حمایت ها از اوکراین، راهی برای فرسایشی کردن جنگ و متناسب با تضعیف داخلی روسیه و نه تنها تضعیف نظامی آن بوده است. اما محاسبات اشتباه ناتو، جنگ فرسایشی را نه برای مسکو بلکه برای این سازمان هم رقم زد. اگر اوکراین عضو ناتو گردد, تهاجم روسیه شدت خواهد گرفت و نیروهای نظامی این سازمان باالاجبار باید به جنگ ورود پیدا کنند که در نهایت هزینه ها و خسارت های بسیاری را برای ناتو در بر خواهد داشت که منجر به تضعیف آن می شود. از این منظر ، عضویت اوکراین، سبب عدم توانایی ناتو در برآورده کردن تعهداتش خواهد شد که می تواند اعتبار آن را زیر سوال ببرد.
5- عدم پیش بینی واکنش های بلوک شرق
جنگ بلوک غرب با روسیه، در جهت ممانعت از تغییر نظام بین الملل به سمت چندقطبی شدن و تثبیت هژمونی امریکا صورت گرفته که تا انتهای مرزهای روسیه نیز محدود نخواهد شد. انگیزه سنتی مقابله با اتحاد جماهیر شوروی، امروزه در قامت روسیه و در جبهه بعد چین و سایر کشورهای تراز منطقه قرار گرفته است. این موضوعی است که بلوک شرق و قدرتهای منطقه ای نیز به درستی آن را درک کرده و بنابر تهدیدآمیز بودن تحرکات ناتو، آن را زیر ذره بین قرار داده اند چرا که کل ژئوپلیتیک منطقه را در گیر خواهد کرد. بنابراین قابل پیش بینی نیست که عضویت اوکراین و به صحنه آمدن ناتو در جنگ با مسکو تا چه اندازه واکنش های قدرتهای منطقه ای و جهانی مانند چین در شرق را بر خواهد انگیخت. پیش روی ناتو به سمت شرق، در استراتژی های کلان پکن موضوع تهدیدآمیزی است که برای مقابله با آن تلاش های مختلفی چون حمایت از روسیه در حال انجام است. بنابراین، امریکا در تلاش است با رفتار مداخله جویانه در مناقشه تایوان و اعمال تحریم ها علیه چین، این کشور را از مسیر دیگری وارد یک جدال فرسایشی کرده و بافشارهای وارده سبب تمرکززدایی آن از جنگ اوکراین گردد.
در مجموع می توان گفت، در صورت پذیرش اوکراین، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در هزینه-فایده ، نه تنها دستاوردی نخواهد داشت، بلکه تهدیدی برای آن تلقی خواهد شد. ناتو به رهبری ایالات متحده در صدد است که بر اساس قواعد حاکم بر ژئوپلیتیک منطقه اوکراین و حساسیت های روسیه، جنگ را تنها از دور صحنه گردانی کنند.
در همین رابطه فارن افرز در نوشته خود با تمرکز بر موقعیت امریکا بیان داشت که پذیرش اوکراین به ناتو تهدیدات زیادی برای ناتو خواهد بود. از نظر او هر چند مقاومت کیف در برابر روسیه قهرمانانه بوده است، اما در نهایت دولت ها آنچه را که به نفع خود است انجام می دهندکه در اینجا، منافع امنیتی برای ایالات متحده از الحاق اوکراین بسیار کم خواهد بود. تاکنون جغرافیای اوکراین، او را به عنوان سنگری در برابر روسیه، صرف نظر از عضویت در ناتو، قرار داده و این کشور نیز به هیچ عنوان مایل به تسلیم شدن دربرابر مسکو نیست. بنابراین برآورده شدن نیازهای ناتو در همین وضعیت و همچنین حمایت های سیاسی و نظامی از این کشور، نشان می دهد که اوکراین نیازی به حضور در ناتو ندارد تا ایالات متحده و متحدانش به طور مؤثر به او کمک کنند تا در برابر روسیه مقاومت کند.
او در ادامه ذکر می کند که سیاستگذاران آمریکایی ممکن است امیدوار باشند که با ایجاد مسیری برای کیف در ناتو، از تجاوز روسیه به اوکراین در آینده جلوگیری کنند، اما انجام این کار امکان واقعی کشاندن ایالات متحده را به آنچه بایدن آن را سناریوی «جنگ جهانی سوم» می‌نامد، ایجاد می‌کند. دولت بایدن به صراحت گفته است که معتقد نیست که ارزش مبارزه مستقیم با روسیه در مناقشه بر سر اوکراین را دارد. بسیاری از سیاستمداران بانفوذ جمهوری خواه، از جمله رئیس جمهور سابق، دونالد ترامپ ، تمایلی برای به خطر انداختن جان آمریکایی ها برای اوکراین ندارند.
در جایی دیگر خطرات عقب نشینی ناتو در جنگ را بیان می دارد که بر اساس آن، اگر ایالات متحده در زمانی که مورد حمله قرار می گیرد از اوکراین عقب نشینی کند، دیگر متحدان آسیب پذیر ناتو مانند کشورهای بالتیک به طور طبیعی قدرت تعهدات امنیتی این ائتلاف با حمایت قدرت نظامی آمریکا را زیر سوال خواهند برد. این امر ممکن است موجب ایجاد یک بحران اعتبار واقعی برای ناتو گردد.
پیشنهاد به اوکراین برای ورود به ناتو به احتمال زیاد روسیه را وادار می کند تا جنگ خود علیه اوکراین را تا زمانی ادامه دهد تا از ایجاد شرایطی که در آن اوکراین بتواند به عضویت درآید، جلوگیری کند. از این نظر، دعوت به پیوستن به ائتلاف، نوید طولانی شدن جنگ کنونی و کاهش احتمال هرگونه توافق دیپلماتیک را می دهد.
این نشریه با جمعبندی در انتها ابراز می دارد که ایالات متحده به جای دادن یک وعده مبهم که خطرات بزرگی را در ازای دستاوردهای ناچیز به همراه دارد، باید بپذیرد که زمان آن فرا رسیده است که درهای ناتو را به روی اوکراین ببندد.
به طور کلی با رصد محافل سیاسی و مقامات غربی آنچه مشخص می شود این است که در موضوعیت قرار دادن الحاق اوکراین به ناتو تا به امروز تنها یک «فریب بزرگ» بوده که امریکا از ابتدای امر و با دست آویز قرار دادن آن، تلاش کرد تا روسیه را وارد یک جنگ اجتناب ناپذیر کند.
فائزه یوسفی، خبرنگار بین‌الملل
انتهای پیام/
