از اوکراین تا تایوان؛ برنامه آمریکا برای جلوگیری از تغییر در نظم جهانی چیست؟

به گزارش تسنیم، در سال‌های اخیر بارها عبارت «تغییر نظم جهانی» را از زبان اندیشمندان و مقامات سیاسی از غرب تا شرق شنیده‌ایم. می‌توان گفت امروز همگان بر این موضوع اتفاق نظر دارند که سلطه تک‌جانبه آمریکا در حال افول است و جهان به‌سمت چندجانبه‌گرایی در حال حرکت است.

در این نظم جدید کشورهایی چون چین، روسیه و ایران قدرت آمریکا را به چالش می‌کشند. نگرانی آمریکا از تغییر نظم موجود به‌حدی است که در سال‌های اخیر در اسناد راهبرد امنیت ملی خود بارها به نام این کشورها به‌عنوان چالش و نگرانی اشاره کرده و چین را رسماً کشوری دانسته است که به‌دنبال تغییر نظم جهانی است.

فارن افرز به‌تازگی در یادداشتی مفصل به تفاوت دیدگاه چین و آمریکا درباره نظم جهانی پرداخته است. در این یادداشت آمده است در حالی که آمریکا به‌دنبال حفظ نظم کنونی و سلطه خودش بر جهان است، چین همراه با متحدانش به‌دنبال تغییر این نظم هستند.

تحلیلگران چینی می‌گویند اقدام آمریکا و متحدانش در ایجاد محدودیت برای صادرات فناوری‌های خاص به چین شبیه به کاری است که آن‌ها در محدودسازی فناوری هسته‌ای ایران انجام می‌دهند. آمریکا می‌خواهد خودش بر لبه فناوری و علم بماند و مانع از پیشرفت کشورهای دیگر می‌شود.

هرچند چین با اقداماتی چون ابتکار راه ابریشم نوین (یک جاده، یک کمربند) و گسترش سازمان همکاری شانگهای در حال افزایش نفوذ و قدرت خود است، کار برای این کشور همچنان دشوار است.

از یک سو ژاپن، کره جنوبی و فیلیپین در همسایگی چین بسیار به آمریکا نزدیک هستند و اتفاقاً با پیمان‌هایی چون آکس AUKUS در جبهه مقابله غرب علیه چین قرار گرفته‌اند، از طرف دیگر هم در سال‌های اخیر گرایش ضدچینی در برخی کشورهای آفریقایی راه افتاده است و تلاش می‌شود اقدامات چین در این کشورها نوعی استعمارگری معرفی شود.

چنین مسائلی کار را برای چین سخت می‌کند اما امروزه کشورها بیش از پیش به هم وابسته هستند و تأثیر چین بر اقتصاد و تولید دنیا سبب می‌شود غرب نتواند چین را کنار بگذارد. از طرف دیگر امروز دیگر مثل دوران جنگ سرد نیست که جهان دوقطبی بود و کشورهای عضو در جنبش عدم‌تعهد تنها یک درصد از تولید ناخالص داخلی دنیا را تشکیل می‌داد؛ امروزه 15 درصد از تولید ناخالص داخلی دنیا متعلق به این کشورهاست.

در این یادداشت فارن افرز به جنگ اوکراین نیز به‌عنوان ابزار آمریکا برای حفظ نظم کنونی اشاره شده است. چین نگران است پس از اوکراین، نوبت به جنگ در تایوان برسد، در واقع چین معتقد است به جنگ کشاندن روسیه و چین، گامی در جهت مهار چین و روسیه است.

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در پایان سفر خود به مسکو به پوتین، همتای روس خود گفت: "اکنون تغییراتی به‌وجود آمده است که در 100 سال اخیر مثل آن را ندیده بودیم و ما با هم همان کسانی هستیم که این تغییرات را راهبری می‌کنیم."، پوتین هم در پاسخ لبخندی زد و گفت "موافقم".

حال باید دید در ادامه راه مبارزه میان چین و آمریکا بر سر نظم جهانی به کجا خواهد رسید و آمریکا تا کجا و تا چه‌اندازه می‌تواند نظم مدنظر خود را حفظ کند.

الهام عابدینی، پژوهشگر روابط بین‌الملل

انتهای پیام/+