گزارش چهارمین نشست پژوهشی جشنواره موسیقی فجر/ موسیقی از کجا آمده است؟

به‌گزارش خبرگزاری تسنیم، در این برنامه که شامگاه یکم اسفندماه پخش شد، مقوله «ارتباط آیین‌های مذهبی با موسیقی» به بحث گذاشته شد و مهدی امین فروغی در این برنامه با اشاره به اینکه واژه موسیقی اصالت و تباری یونانی دارد اظهار کرد:‌ گفته شده است این واژه را از «میوز» اخذ کرده‌اند. بنا به باور یونانی‌های قدیم «میوز» نام 9 خواهر نوازنده‌ای بود که بر کوه المپ بر چنگ خودشان می‌نواختند و موجب برتری و شادمانی خدایان می‌شدند.

او ادامه داد: بنا براین باور، این 9 خواهر علاوه بر موسیقی بر سایر دانش‌ها و هنرهای بشری نیز سرپرستی می‌کردند.

این پژوهشگر حوزه هنر و فرهنگ افزود: در ادب فارسی نیز معادل واژه موسیقی، واژه رامش یا خنیا را داریم که به خواننده و نوازنده، خنیاگر یا رامشگر می‌گویند. همچنین در کتاب‌های دوره اسلامی از قرن سوم تا قرن نهم از موسیقی به عنوان «علم الالحان» یاد شده است. در باب چیستی موسیقی، ما با سه نظریه روبرو هستیم. نظریه اول می‌گوید موسیقی ازلی است و با خلقت عالم شروع شده است. نظریه دوم می‌گوید، موسیقی منشاء انسانی دارد و با خلقت انسان آغاز شد. نظریه سوم نیز موسیقی را صنعت و برساخته دست انسان‌ها مبتنی بر احساسات‌شان می‌دانند.

وی ادامه داد: کسانی که نظریه اول را دنبال می‌کنند، پیرو فیثاغورث هستند. فیثاغورث نخستین فیلسوفی بود که به پیوند موسیقی و ریاضیات پی برد. او معتقد است که هر چه در عالم وجود سمت هستی می‌گیرد و به وجود می‌آید از بدو خلقت حرکتی را آغاز می‌کند. چه ما حرکت را ببینیم و چه آن را نبینیم. بسیاری از اندیشمندان این نظریه فیثاغورث را در تالیفات و تفکرات خود آورده‌اند. براساس این نظریه هر چه ما موسیقی دریافت می‌کنیم، برگرفته از موسیقی کیهانی است.

امین‌فروغی افزود: نظریه دوم معتقد است که از لحظه آفریدن انسان نخستین و از همان لحظه‌ای که غم و شادی را تجربه کرد و قصد بروز آن را داشت، از همان لحظه موسیقی آغاز شد. امین فروغی در باب تشریح دیگر نظریات موسیقی عنوان کرد:‌ در نظریه سوم، عقیده بر این است که موسیقی صنعت و همین سازهایی است که انسان‌ها براساس احساسات‌شان ساخته‌اند. این موسیقی هر آنچه که هست و منشاش هر چه که باشد؛ تمام حکما و فلسفه‌دان‌ها اذعان دارند که موسیقی پدیده‌ای معنوی است و با روحیات معنوی انسان سروکار دارند. همچنین از ابتدا در جهت تعالی اخلاق انسانی به کار می‌رفت. این را تاریخ به بانگ بلند به ما می‌گوید که هر کجا آیین پرستش، آیین نیایش یا دین بوده، پدیده موسیقی تمام قد در خدمت تعالی و رشد معنویات انسانی قرار گرفته است.

این موسیقیدان توضیح داد: در تاریخ آمده است که 250 سال پیش از میلاد مسیح در دوره (ایلامی)، موسیقی در فرهنگ نیایش و پرستش به کار می‌رفت. ما در سنگ نوشته‌های ایلامی می‌بینیم که پادشاه ایلامی به خنیاگران و رامشگران حقوق پرداخت می‌کرد تا در برابر مدخل اصلی پرستش‌گاهی که او وقف خدای شهر شوش کرده بود، از صبح تا شام بخوانند و بنوازند. در تاریخ هر کجا که نام خدا، خدایان و خدابانو آمده باشد، یکی از این الهه‌ها و خدایان خدای موسیقی بوده است. در یونان قدیم باستان آپالو را داریم که خدای موسیقی بود. در مصر باستان نیز هدهور را داریم. همچنین در هندباستان نیز کریشنا را داریم.

در این نشست امین‌فروغی عمده‌ صحبت‌های خود را به ارائه جزئیات تاریخی درباره فلسفه موسیقی اختصاص داد.

انتهای پیام