جست‌وجوی پاسخ نیاز انسان قرن بیستم در مبعث پیامبر اکرم(ص)/ انسان امروز تشنه اخلاق و معنویت است
یکی از ره‌آوردهای مهم و پایدار بعثت پیامبر(ص) اخلاق پسندیده است؛ خُلقی که انسان‌ها از ادیان و جغرافیای مختلف جهانی را به‌سوی اسلام راهنمایی می‌کند و نیازی است که انسان عصر حاضر به‌شدت از کمبود آن در رنج است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محبت نسبت به مقام پیامبر گرامی اسلام، حضرت ختمی‌مرتبت، محمّد مصطفی صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و اهل‌بیت گرامی علیهم السلام در دنیای امروز به‌طور گسترده در حال افزایش است، شاهد این ادعا، گسترش چشمگیر نام‌گذاری نوزادان به نام خاندان عصمت و طهارت در سراسر دنیا، افزایش تعداد پایان‌نامه‌های دانشگاهی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در کشورهای گوناگون با موضوعاتی از جمله سیر و سبک زندگی پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و ائمّه اطهار علیهم السلام، تشرف گسترده غیرمسلمانان به دین مبین اسلام و بسیاری از موارد دیگر است.
خبرگزاری تسنیم گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام سید کاظم ارفع، کارشناس دینی، انجام داده است تا تأثیر محبت رسول گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله را در سبک زندگی مردم دنیا و لزوم اجرای دستورات دین مبین اسلام و به‌خصوص رعایت اخلاق را در جوامع امروزی بررسی کند.
امروزه شاهد گسترش دامنه دین مبین اسلام در سراسر جهان هستیم، نشانه‌های این اتفاق و آثار آن را چگونه تحلیل و ارزیابی می‌کنید؟
امروزه محبت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و ائمّه اطهار علیهم السلام، از مرزهای کشورهای اسلامی عبور کرده و درواقع به یک مسئله جهانی تبدیل شده است، این حب از درون قاره‌ها ـ چه میان مردم سفیدپوست و چه سیاه‌پوست ـ معانی و مفاهیم خاصی را به خود اختصاص داده است.
مستحضر هستید که امروزه به‌دلایل مختلفی در حوزه نام‌گذاری، بسیاری از مردم مسلمان جهان نام رسول خدا و ائمه هدی علیهم السلام را برای فرزندان خود انتخاب می‌کنند، به‌طوری که چندین سال است که نام «محمد» به‌عنوان بهترین و برگزیده‌ترین نام حتی در کشورهای غربی اعلام می‌شود، و جالب اینجاست که اقلیت‌های اسلامی در آن کشورها زندگی می‌کنند.
مسئله اخلاق نیاز اصلی انسان قرن بیستم است
بنابراین مسئله توجه به پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و رسالت آن حضرت و همچنین اهل‌بیت علیهم السلام یک مسئله‌ای بسیار مهم است، اما چگونه باید سیره آن بزرگان را در جامعه امروز به‌درستی معرفی کرد که مردم از ادیان مختلف از آن استقبال کنند؟
ضرورت نگاه و رویکرد نوینی نسبت به سیره و سبک زندگی آن بزرگان مطرح می‌شود و باید مورد توجه قرار بگیرد تا بدانیم که چه عاملی موجب گرایش انسان‌های قرن بیستم به‌سمت زندگی برتر آن بزرگان و توجه ویژه به ایشان شده است.
نکته قابل توجه در این زمینه آن است که انسان امروز به‌شدت تشنه اخلاق و معنویت است. با توجه به اینکه بعثت نبی مکرم اسلام بر اساس اخلاق بوده است، ضرورت بررسی اخلاق‌مداری در سیره آل‌الله مشخص می‌شود، چنان‌که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در حدیث معتبری فرموده‌اند؛ «انَّما بُعِثتُ لأُتمِّمَ مَکارِمَ الاخلاق» به این معنا که من از سوی خداوند متعال مبعوث شده‌ام تا مکارم و فضیلت‌های اخلاقی را به کمال برسانم.
درواقع آن حضرت انسان تشنه اخلاق و معنویت را به بهترین وجه و به‌کمال سیراب می‌کند، چنان‌که مسئله اخلاق یکی از نیازهای اصلی در جوامع انسانی تا امروز است و نیاز به آن به‌وضوح مشاهده می‌شود، به‌طوری که در حوزه زندگی فردی و اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و فرهنگی به‌شدت نیاز به رعایت اصول اخلاقی هستیم و این نیازی است که همه مردم دنیا با آن مواجه هستند، چنین است که لازم است سیره و سبک زندگی پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله را به بهترین وجه بررسی کرد تا اخلاق را در جامعه و در سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی نظام‌مند کرد، اصول اخلاقی را تداوم بخشید و پایدار کرد.
گرایش گروه‌های فاقد دین به‌سوی اسلام
به‌هرحال مکتب نبی مکرم اسلام از چنین توانمندی ویژه‌ای برخوردار است که همه انسان‌ها در طول قرن‌ها و در مناطق مختلف جغرافیایی را تغذیه فکری و فرهنگی کند.
درست است، بر همین اساس نه‌فقط در خانواده‌های مسلمان و در کشورهای آفریقایی و اروپایی، بلکه حتی میان جوامع مسیحی و چهره‌های برجسته‌ای از آنها شاهدیم که اقتدا به پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله و تأسی به آن حضرت گسترده شده است، درواقع حب نسبت به پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله حتی میان جوامع آنیمیست یعنی افرادی که گرایش به طبیعت دارند، رواج دارد.
زمانی که انسان توفیق پیدا می‌کند از اندیشه نبی مکرم اسلام و خاندان آن حضرت مطالبی را بیان کند، میان قبیله‌های فاقد دین الهی نیز جاذبه‌های بسیاری دارد. امروز شاهدیم که گروه گروه قبایل و جوامع میل به گرایش به اسلام پیدا کرده‌اند و اوامر، نواهی و دستورات اسلام به‌عنوان یکی از نیازهای بشری تلقی می‌شود.
در بسیاری از دانشگاه‌ها روی نگارش رساله‌های دانشگاهی در خصوص پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و اهل‌بیت علیهم السلام متمرکز شده‌اند. این دانشگاه‌ها الزاماً دانشگاه‌های اسلامی نیستند بلکه بعضی از آنها دانشگاه‌های مسیحی و یهودی‌اند.
نکته‌های جالب‌توجهی در سیره نبی مکرم اسلام وجود دارد که آن حضرت را میان قرن‌ها متمایز ساخته است، دلیل و علت اصلی این وجه تمایز را چه می‌دانید؟
شخصیت و سیره و سبک زندگی رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله برای انسان امروز جاذبه‌های ارزشمندی دارد. اگر زندگی آن حضرت را مرور کنیم، به این نکته می‌رسیم که یتیمی در سرزمینی خشک و کم‌آب رشد می‌کند و در 40سالگی به رسالت مبعوث می‌شود.
آن حضرت در ابتدای رسالت خود با شرایط سختی مواجه بودند، به‌طوری که بسیاری از افرادی که در آغاز رسالت نبی مکرم اسلام ایمان می‌آوردند، باید دین خود را پنهان نگه می‌داشتند و آداب اسلامی را به‌طور مخفیانه اجرا می‌کردند تا از آسیب دشمنان در امان بمانند.
اما امروز دنیا به مرحله‌ای رسیده است که عرصه‌های مختلف بین‌المللی از نام و یاد و سیره پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله پر شده است و این اتفاق مبارکی است. جهان مسیحیت با وجود اینکه پیشینه خوبی نسبت به اسلام نداشتند، اما امروزه میان محافل علمی و دانشگاهی غرب شخصیت نبی مکرم اسلام یکی از پرجاذبه‌ترین شخصیت‌ها محسوب می‌شود.
فتح‌الفتوح پیامبر(ص)
این فتح قلب‌ها که می‌توان آن را نوعی فتح‌الفتوح نامید، هنوز هم بعد از 14 قرن ادامه دارد و مرهون شخصیت والا و کامل پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله است، رمز این فتح بزرگ چیست؟
آن حضرت دعای بسیار زیبایی را عنوان کرده‌اند، نقل شده است که وقتی آن حضرت مقابل آینه می‌ایستادند تا برای حضور در جمع مردم مرتب باشند، این دعا را می‌خواندند؛ «اللّهمّ أَحسِن خُلقی کما أَحسَنتَ خَلقی» به این معنا که خداوندا، همان گونه که صورت ما را زیبا آفریدی، خلق و سیرت ما را هم زیبا گردان.
این زیبایی که در اخلاق رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله وجود داشته است، زمانمند نیست و نمی‌توان آن را در مرور زمان و مکان و یا جغرافیای خاصی و بخشی از تاریخ محصور نگه داشت، این زیبایی سیرت و زیبایی اخلاقی مرزهای زمان و مکان را درنوردیده و حتی به مذاهب و ادیان دیگر هم راه پیدا کرده است.
با این توضیحات، به‌اعتقاد شما خلق و منش و سبک زندگی نبی مکرم اسلام به‌عنوان اسوه و الگویی برای همه انسان‌ها و در طول تاریخ در آمده است؟
بله، همین خلق نیکوست که همه جان‌های تشنه را سیراب می‌کند؛ جان‌هایی که بسیاری از الگوهای خود را در افسانه‌های پوشالی جست‌وجو می‌کنند. وقتی در چنین اوضاعی انسان‌ها به یک شخصیت واقعی دست پیدا می‌کنند و یک شخصیت اخلاقی و محاسن و زیبایی‌های سیرتی حقیقی می‌رسند، بالطبع مجذوب شخصیت او می‌شوند.
پایان پیام/+
