زلزله و حیات سیاسی اردوغان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، مرگ 25 هزار شهروند و مجروح شدن بیش از 85 هزار نفر در جریان زلزله قهرمان مرعش ترکیه، همچنان در صدر اخبار جهان است. رسانه های ترکیه، این زلزله را به عنوان «فلاکتِ قرن» توصیف کرده اند. این زلزله در شرایطی روی داده که بر اساس تقویم رسمی، قرار بود در اردیبهشت ماهِ سال آتی، انتخابات سراسری ترکیه برگزار شود. اما حالا مشخص نیست که دولت بتواند در این شرایط سخت، انتخابات را برگزار کند.

حالا رفته رفته دامنه انتقادات از اردوغان بالا گرفته است. برخی از رسانه ها اعلام کرده اند که اردوغان و اعضای برجسته تیم او در دولت و حزب عدالت و توسعه، برخورد و رفتار صمیمانه ای نشان نداده اند و علاوه بر این، در رسیدگی به این وضعیت بحرانی، موفق عمل نکرده اند.

حیات سیاسی اردوغان و زلزله 99

در سال 1999 میلادی، زلزله مهیبی ترکیه را تکان داد که جان بیش از 18 هزار نفر از شهروندان این کشور را گرفت. خلیج ازمیت در نزدیکی استانبول، خود شهر استانبول، کوجا علی و بخشی از بورسا و اطراف آن، در جریان آن زلزله آسیب دیدند.

در آن دوران، رجب طیب اردوغان که به تازگی پست شهرداری استانبول را از دست داده بود، یکی از اعضای حزب اسلامگرای فضیلت بود و در کنار استادش نجم الدین اربکان، به فعالیت حزبی و سیاسی مشغول بود.

اما دولت در دست بلنت اجویت و دو معاون او یعنی مسعود ییلماز و دولت باغچلی بود. دولت که بر اساس پایه های ائتلافی خود، سست بنیان بود، دچار بحران اقتصادی هم شده بود و کمک رسانی به زلزله زدگان، بسیار کُند و دشوار بود. اردوغان در آن روز و روزگار، سخنرانی های پرشوری علیه دولت می کرد و حالا روزنامه نگاران ترکیه، آن نوارهای قدیمی را دوباره از آرشیو  بیرون آورده اند و رئیس جمهور ترکیه را به چالش می کشند.

فاتح آلتایلی روزنامه نگار مشهور ترکیه به اردوغان تاخته و نوشته است: «به خاطر دارید که اردوغان در جریان زلزله سال 1999 میلادی چه حرف هایی می زد؟ بگذارید به یادتان بیاورم. او گفته بود: حالا روز زلزله است و من در تضعیف دولت چیزی نمی گویم! اما ملت من، در روز انتخابات و پای صندوق های رای، پاسخ این بی کفایتی و ناتوانی شما را خواهد داد. روزی می رسد که ملت، دفترها را بگشایند و با شما حساب و کتاب کنند. منتظر باشید.»

آلتایلی گفته است: «من هم عین همین عبارت را درباره دولت فعلی به کار می برم و می گویم: در انتخابات، پاسخ روشن مردم را دریافت خواهید کرد».

بر اساس سناریوهای مختلف، می توان شرایط را به نحوی ارزیابی کرد که زلزله را به نفع یا به ضرر آینده سیاسی اردوغان در نظر گرفت. اما در هر حال، باید بپذیریم که زلزله بر نتایج انتخابات آتی، تاثیر خواهد گذاشت.

زلزله در چه صورتی به نفع اردوغان است؟

حزب عدالت و توسعه به روال دوره های پیشین، عادت دارد حاتم بخشی کند و پول بریزد. در نتیجه حالا هم فرصت آن پیش آمده که اردوغان در استان های جنوب و جنوب شرقی پول بیشتری خرج کند و تلاش کند تا آرای ترک های ملی گرا – محافظه کار و آرای کردها را به سوی حزب خود بکشاند. اما این بار وضعیت بسیار متفاوت است. چرا که شرایط فرق کرده و ترکیه با چنین وضعیتی روبرو است:

1.کفگیر به ته دیگ خورده و دولت، حتی در شرایط عادی پیش از زلزله نیز، با کسری حساب جاری، بحران مالی، کمبود ارز و مشکلاتی از این دست روبرو بود و در نتیجه، مقطع فعلی پس از زلزله، در این صورت می تواند به نفع اردوغان تمام شود که او بتواند در یک مدت کوتاه، ده ها میلیارد دلار به اقتصاد ترکیه تزریق کند و تورم و بحران پایان یابد. اما چنین چیزی حتی در یک سناریوی تخیلی و سوررئالیستی هم ممکن نیست.

2.انتقادات احزاب مخالف علیه اردوغان و حزب او به اوج رسیده و اگر تا دیروز، صرفاً به بحران اقتصادی و ناکارآمدی سیاست پولی - مالی دولت و حزب حاکم گیر می دادند، حالا پای زلزله هم در میان است و می توانند با آسودگی خاطر به این اشاره کنند که رسیدگی به زلزله زدگان، در شرایط خوب و مطلوبی نیست و این دولت باید برود.

3.تنها حالتی از سناریویی که در آن، زلزله می تواند تا حدودی به نفع اردوغان و حزب عدالت و توسعه باشد، تلاش برای جا انداختن چنین شعاری است: «زلزله 7.8 ریشتری می تواند قدرتمندترین رهبران و احزاب را هم از پای درآورد! بنابراین، اردوغان نه در برابر شرایط عادی و طبیعی بلکه در مقابله با حوادث غیرمترقبه شکست خورده است!»

صد البته چنین استدلالی تنها می تواند التیام بخش و مُسکنی برای از یاد بردن درد و الم شکست در انتخابات باشد و نمی تواند حزب عدالت و توسعه و رهبر آن را به موقعیت پیشین بازگرداند.

در پایان باید گفت، روند تحولات سیاسی – اجتماعی در ترکیه در دهه های گذشته، همواره به شکلی بوده که جایی برای احتمالات پیش بینی نشده و اصل غافلگیری وجود داشته است. چنین چیزی به این معنی است که گاهی وقت ها، چند و چون حرکت احزاب ترکیه و هواداران آنها، خارج  از نُرم ها و هنجارهای قابل پیش بینی عمل کرده و تحلیلگران این حوزه را شگفت زده و غافلگیر می کند.

اما با این حال، می توان به بیان این نکته اکتفا کرد که در شرایط طبیعی و بر اساس شواهد کنونی، می توان چنین نتیجه گرفت که زلزله عظیم قهرمان مرعش، عامل موثر و مهمی در تداوم افول محبوبیت حزب عدالت و توسعه و اردوغان است و  می تواند به پیشران مهمی در جهت تغییر ساختار قدرت در ترکیه تبدیل شود.

انتهای پیام/