حادثه تروریستی فرودگاه بغداد و تأثیر آن بر پایان اعتراضات خیابانی تشرین

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اگرچه عوامل مختلفی در پی موضوع پایان یافتن اعتراضات موسوم به تشرین در عراق قرار داشت اما بی شک نمی توان از یکی از عوامل آن یعنی واکنش برخی از معترضان در شب حادثه ترور فرماندهان مقاومت سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس چشم‌پوشی کرد.

پس از حادثه تروریستی فرودگاه بغداد در سوم ژانویه 2020 که طی آن حاج قاسم سلیمانی و ابو مهدی المهندس به شهادت رسیدند، در میدان التحریر بغداد در آن شب پر تلاطم برخی از جوانان جریان موسوم به تشرین واکنشی متفاوت را از خود نشان دادند. آنان با خوشحالی و پایکوبی شهادت این دو شهید را جشن گرفتند! اقدامی که با واکنش منفی گسترده ای در میان مردم عراق همراه شد.

در این یادداشت به بررسی برخی از جوانب این واکنش و تأثیر آن بر روی پایان یافتن اعتراضات تشرین نگاهی خواهیم انداخت.

واکنش دو شخصیت مهم نسبت به این حادثه

پس از حادثه فرودگاه بغداد، واکنش دو شخصیت سیاسی و دینی قابل توجه بود: یکی مقتدی صدر و دیگری مرجعیت اعلای نجف اشرف آیت الله العظمی علی سیستانی (دام ظله).

البته ذکر این نکته لازم است که هیچ مقامی از نظر منزلت و تأثیر گذاری در عالم سیاست عراق بالا تر از مرجعیت نجف اشرف وجود ندارد اما ذکر واکنش رهبر جریان صدر در کنار آن از این جهت مهم است که این جریان از حامیان اصلی اعتراضات تشرین از ابتدای آن بود.

مقتدی صدر پس از این حادثه، ضمن تسلیت به جمهوری اسلامی ایران بابت شهادت حاج قاسم سلیمانی، شهادت ایشان را "مورد هدف قرار دادن روحیه انقلابی بین المللی و جهاد از طرف استکبار جهانی" دانست. پس از آن هم هواداران این جریان در تجمع پر شور ملت عراق در منطقه الجادریه بغداد در محکومیت نقض حاکمیت ملى این کشور شرکت کردند.

پس از شرکت هواداران این جریان، به طور چشمگیری از وزن مردمی هوادران اعتراضات تشرین کاسته شد و میدان التحریر بغداد به شدت در آن روز خلوت به نظر می رسید و این برخلاف روزهای پیشین آن بود.

اما واکنش بعدی هم که از واکنش مقتدی صدر مهم تر بود، واکنش مرجعیت نجف اشرف بود که این حمله را "نقض حاکمیت ملی عراق" خواندند و آن شهدای بزرگوار را نیز از قهرمانان پیروزی بر داعش نامیدند. به علاوه این که پیام تسلیتی را نیز شخصا برای رهبر معظم انقلاب در این رابطه فرستادند.

همه این ها در حالی بود که ایشان تظاهرات تشرینی ها را نیز یک اعتراضات "اصلاح گرایانه" خوانده بودند و تشرینی ها به این حمایت مرجعیت بسیار استناد می کردند.

حال وقتی واکنش چنین شخصیت های مؤثر نسبت به این حادثه تروریستى را می بینیم و با واکنش برخی از جوانان تشرینی و سکوت بقیه آن ها نسبت به این واکنش مقایسه می کنیم، بیشتر می توانیم به شدت این خطای استراتژیک و عدم همراهی مردم با ادامه اعتراضات و همچنین واکنش آنان پی ببریم.

نگاه مردم عراق به شهید سلیمانی

با وجود این که شهید سلیمانی از نمادها و سمبل های محور مقاومت نزد طرفداران این محور در عراق است اما این شهید بزرگوار نزد بخش وسیعی از توده‌های غیرسیاسی عراق و نیز طرفداران باقی احزاب سیاسی حتی با وجود اختلافات فکری با ایشان، مورد احترام و تقدیر هستند.

علت این امر هم به دو موضوع باز می گردد:

الف- تقدیر و تکریم این شهید بزرگوار از طرف مرجعیت عراق که کلام ایشان همیشه فصل الخطاب نزد ملت عراق است.

ب- به طور کل این نگاه هم همیشه میان اکثریت ملت عراق وجود داشته است که حاج قاسم سلیمانی اولین کسی بود که در هنگام حمله داعش، با حضور خویش و نیز با کمک های نظامی به یارى ملت عراق شتافت. این موضوع تقریبا به عنوان یکی از بدیهیات نزد اکثریت شیعیان عراق مورد پذیرش است.

نگاه مردم عراق به شهید ابو مهدی المهندس

در این زمینه باید یک توضیح ابتدایی را بیان کرد. متأسفانه نظام سیاسی عراق به دلیل "محاصصة (سهمبندی حزبی)" به شدت با فساد در تمامی ساختار آن من جمله ساختار نظامی و امنیتی رو به رو است زیرا معیار در چنین مکانیزمی تخصص یا تعهد به کشور نیست بلکه صرف تعهد به حزب است.

به همین خاطر هم مردم عراق نسبت به بسیاری از مسئولین چه سیاسی و چه نظامی بدبین هستند. اما این موضوع دقیقا با شهید ابو مهدی المهندس متفاوت بود و دقیقا به خاطر پاکدستی بسیار بالای ایشان است که تقریبا حتی میان افرادی که با ایشان از نظر تفکرات سیاسی اختلاف عقیده داشتند، مورد تقدیر و احترام بودند.

و این البته به غیر از همان دلیل حمایت و تقدیر مرجعیت نجف اشرف از ایشان است که این موضوع نیز در بالا رفتن جایگاه و منزلت ایشان مؤثر بوده است.

دقیقا با توجه به تمام دلایلی که بیان شد، طبیعتا انجام شادی و پایکوبی توسط جوانان تشرینی در آن شب تلخ با نگاه مردم عراق به این دو شهید بزرگوار و نیز با نوع واکنش مرجعیت نجف اشرف و نیز نوع واکنش رهبری اصلی ترین جریان سیاسی حامی این اعتراضات یعنی مقتدی صدر در تضاد کامل بود.

البته این عامل فقط جزو یکی از مجموعه عوامل در کاهش حضور مردمی در میادین تجمعات خصوصا بغداد بود اما بدون شک به نوبه خود تأثیرش را بر کاهش حضور قشر خاکستری به دلیل افراطی شدن جو اعتراضات گذاشت.

شهاب نورانی فر، کارشناس مسائل عراق

/انتهای پیام