گزارش| موقعیت استراتژیک بندر شهید رجایی در‌ توسعه اقتصادی/ ۱۰ مزیت "دروازه طلایی ایران" برای اروپایی‌ها

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بندرعباس، استان هرمزگان، یکی از استان‌های بالقوه‌ در حوزه حمل و نقل به شمار می‌آید چرا که همه‌ی نمونه‌های حمل و نقلی اعم از حمل و نقل زمینی، ریلی، هوایی و دریایی در هرمزگان وجود دارد و توسعه این ظرفیت‌ها در آن با توجه به جایگاه استراتژیکی که شهر بندرعباس و استان هرمزگان دارد می‌تواند این شهر را به بزرگترین بندرگاه دنیا تبدیل کند چرا که شهر بندرعباس در فاصله نزدیکی با تنگه هرمز، دومین تنگه بین‌المللی شلوغ دنیا و یکی از استراتژیک‌ترین آبراه‌های جهان قرار گرفته است که براساس برآورد سال 2006  حدود 16٫5 تا 17 میلیون بشکه نفت خام  که معادل 40درصد کل نفت حمل شده توسط کشتی‌های نفت‌کش و نزدیک به 25 درصد کل عرضه جهانی نفت است به مقاصد ژاپن، آمریکا، اروپای غربی و دیگر کشورهای آسیایی ترانزیت می‌شود  و این به جز حجم عظیم فرآورده‌های نفتی، گاز مایع و مایحتاج کشورهای منطقه است که از این تنگه عبور می‌کند.

همچمین حدود 68 درصد ذخایر شناخته‌شده نفت و گاز طبیعی دنیا نیز در خلیج فارس و قبل از تنگه هرمز قرار گرفته است و وقتی اهمیت این تنگه هرمز را بیشتر متوجه می‌شویم که بدانیم حداقل 88 درصد نفت عربستان سعودی، 90 درصد نفت ایران، 98 درصد نفت عراق، 99 درصد نفت امارات متحده عربی و 100 درصد نفت کشورهای کویت و قطر از تنگه هرمز عبور می‌کند و بخش عمده اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به همین تنگه وابسته است، بر همین مبنا کشوری که بتواند کنترل حمل و نقل در تنگه هرمز را در دست بگیرد می‌تواند خود را به قوی‌ترین قدرت اقتصادی منطقه و حتی جهان تبدیل کند چرا که امروزه صنعت حمل و نقل یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادآفرین است که در توسعه همه بخش‌ها تاثیرگذار است. 

توسعه حمل و حمل و نقل در هر حوزه‌ای نیاز به زیرساخت دارد، زیرساخت‌هایی مانند ترمینال برای اتوبوس‌ها، فرودگاه برای هواپیماها، بندرگاه برای کشتی‌ها و راه‌آهن برای قطار که بر همین مبنا طرح تاسیس بندرشهید رجایی تعریف و در سال 1364 فعالیت رسمی آن آغاز شد. 

بندر شهید رجایی امروزه با بیش از 80 بندر معروف جهان از طریق 35 خط ترانزیت کانتینری تبادلات اقتصادی دارد، این بندر با برخورداری از 4 هزار و 510 متر مساحت، 2 هزار و 650 متر موج شکن،124 میلیون تن ظرفیت انبار و محوطه و 170 میلیون تن ظرفیت دسترسی دریایی، 32 پست و 12 پست اسکله نفتی(خلیج فارس) یکی از مهم‌ترین کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی دنیا قلمداد می‌شود و پس از افتتاح فاز دوم طرح توسعه از ظرفیت 6میلیون TEU کانتینر در سال برخوردار شده است‌. 

علی‌اکبر صفایی مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به موقعیت استراتژیک و راهبردی بندرشهید رجایی می‌گوید: این بندر و بندرهای تابعه آن در زمینه تخلیه کالاهای اساسی از کشتی‌های بزرگ و ارسال سریع به بازارهای داخلی، کارنامه و دستاوردهای خوب و درخشانی داشته است.

وی افزود: توزیع کالاهای اساسی و ویژه بین سایر بنادر جنوب کشور و نداشتن تمرکز آنها در بنادر استان خوزستان از جمله سیاست های کلان سازمان بنادر و دریانوردی است.

معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین بر لزوم بهسازی محور بزرگراهی و توسعه مسیرهای دسترسی به بندر شهید رجایی و بهره گیری بیشتر از ظرفیت های شبکه ریلی در حمل کالا تاکید کرد.

امروزه یکی از مهم‌ترین طرح‌های توسعه‌ای بندر شهید رجایی تحت عنوان فاز سوم در حال اجرا است که با اتمام و بهره‌برداری از آن ظرفیت اسمی تخلیه و بارگیری ترمینال کانتینری مجتمع بندری شهید رجایی از   از 6.3 میلیون به 8.4میلیون TEU خواهد رسید و ذیل آن حوضچه سوم بندر شهیدرجایی که امکان پهلوگیری کشتی‌هایی با تناژ 18 هزار و 400 TEU را ایجاد می‌کند ساخته می‌شود و بدین ترتیب امکان پهلوگیری همزمان سه کشتی نسل هفتم اقیانوس پیما با آبخور 17.5 متر و طول 400 متر با بیش از 18 هزار و 400 TEU کانتینر فراهم می‌شود که پیش‌تر از این امکان آن وجود نداشت و همین امر بنادر سایر کشورهای همسایه را در رقابت با بندر شهید رجایی قوی‌تر می‌کرد. 

البته ذکر این نکته هم ضروری است که یکی از مهم‌ترین بنادر رقیب بندرشهید رجایی بندر جبل‌علی امارات است که البته بندر شهید رجایی فاصله بسیاری با آن دارد چرا که جبل علی تقریبا خود را به 20 میلیون TEU ظرفیت کانتینری رسیده است اما برگ برنده جمهوری اسلامی ایران در برابر این بندر رقیب بهره‌مندی از بنادری چون چابهار و جاسک است که با توجه به اجرای خط انتقال نفت گوره به جاسک و صرفه‌‌ی اقتصادی بیشتری که برای نفت‌کش‌ها ایجاد می‌شود، است اما در این بین طرح بزرگ و ابتکاری دولت سیزدهم برای توسعه پس‌کرانه‌های بندرشهید رجایی، شهر بندرعباس را می‌تواند به بزرگترین بندر تجاری بین‌المللی تبدیل کند.

برنامه دولت سیزدهم برای توسعه پس‌کرانه‌های بندر شهید رجایی مسئله‌ای است که در اولین اجلاس نمایندگان کشورهای عضو اکو به میزبانی بندرعباس مطرح شد. 

دوستی استاندار هرمزگان در این باره می‌گوید: ‌نزاع اخیر در اوکراین اهمیت تنوع‌بخشی به دروازه‌های تجاری کشورها را بیش‌ازپیش آشکار کرد کشورهای عضو اکو می‌توانند با تنوع‌بخشی به دروازه‌های تجاری خود، ریسک‌های احتمالی پیش روی تجارت خارجی خود را بیمه کنند.

پیشنهاد استاندار هرمزگان به کشورهای عضو اکو برای بیمه‌کردن تجارت خارجی این بود که برروی بندر شهید رجایی هرمزگان سرمایه‌گذاری کنند و در پس‌کرانه‌های آن بنادر مختص خود را بسازند؛ او عملا اعلام می‌کند که: آمادگی داریم تا با تامین زمین، تامین امنیت و تضمین و تسهیل سرمایه‌گذاری در قالب شهرک‌های صنعتی و تجاری کشورهای عضو اکو، مزایای منحصر به فرد هرمزگان و بندرعباس را با دوستان خود به اشتراک بگذاریم.

و با اعلام آمادگی چندین کشور، این پروژه در دستورکار دولت سیزدهم  قرار گرفت و در راستای همین مزیت حمل و نقلی ایران اولین قطار ترانزیتی روسیه نیز وارد ایران شد.

از سوی دیگر مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی از سفر یک هیئت اقتصادی کشور روسیه به هرمزگان برای بررسی شرایط سرمایه گذاری در این بندر خبرداد و گفت: تحولات بسیار خوبی در رابطه با سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی انجام شده و در نهایت پس با برقراری ارتباطات با مجموعه کشورهای آسیای میانه و روس‌ها با رویکرد دولت محترم، هیات روسی به زودی وارد استان هرمزگان خواهند شد که بتوانند در پهنه فعالیت دریایی و حمل و نقل مواردی را برای سرمایه گذاری انتخاب کنند.

علی اکبر صفایی گفت: سازمان بنادر و دریانوردی و وزارت راه و شهرسازی برای همه بخش‌ها برنامه‌ریزی دارد، در بخش بین‌الملل به بندر شهید رجایی و توسعه‌های این بندر و بندر جدید مکران خواهیم پرداخت و افق بین‌المللی را دنبال می‌کنیم.

وی افزود: در خصوص معیشت و اقتصاد مردم به بنادر کوچک توجه می‌کنیم و پروژه‌های بسیار زیادی تعریف شده به گونه‌ای که شاید 15 هزار میلیارد تومان پروژه تعریف شده و به جد در حال پیگیری هستیم.

با توجه به اینکه رویه فعلی دولت سیزدهم و نماینده عالی دولت در استان توسعه مسائل اقتصادی استان و نقش‌آفرینی هر چه بیشتر هرمزگان در عرصه بین‌المللی است انتظار می‌رود بندر شهید رجایی در این دولت شاهد تحولات بسیار خوبی در حوزه زیرساختی باشد. 

استاندار هرمزگان در این زمینه با اشاره به نگاه کلان دولت در حوزه اقتصاد استان گفت: با رویه خرد در حوزه اقتصاد بین الملل امکان نقش آفرینی نیست و باید حتما با رویه‌های تجاری و ترانزیتی در اقتصاد بین‌الملل نقش بازی کرد، بنادر شرق صرفا یک اقتصاد معیشتی را از دریا به ما می‌رساند که مورد تایید نیست لذا تغییر رویه‌ها و گسترش زیرساخت‌ها در دستور کار قرار گرفت.

در حال حاضر مسیر شرقی کریدور شمال جنوب از نقش بسیار بالایی در این طرح برخوردار است که خلیج‌فارس و تنگه هرمز را به روسیه و آسیای شرقی متصل می‌شود ایت خط  از ایستگاه چخوف روسیه واقع در استان مسکو آغاز می‌شود و در مسیر 3800 کیلومتری از مسیر روسیه ، قزاقستان، ترکمنستان وارد ایران شده و پس از آن با طی یک مسیر ریلی 1600 کیلومتری به بندرعباس می‌رسد.

کریدور شمال جنوب شامل سه مسیر شرقی، غربی و میانی است که مذاکرات و توافقات برای راه اندازی خط ریلی گرمسار ـ اینچه برون از مسیر میانی این کریدور در دولت سیزدهم انجام شده است و تکه‌های این پازل قطع به یقین آرزوهای ایرانی‌ها برای تبدیل شدن به بزرگترین بازوی تجارت جهانی را محقق خواهد کرد. 

چشم‌انداز آینده بندر استراتژیک شهید رجایی

بندرشهید رجایی هم‌چنین به عنوان یکی از مهم‌ترین بندرهای حوزه خلیج فارس در زمینه لجتسیک بندری با قرار گرفتن در میانه دریای عمان و خلیج فارس از نظر راهبردی به منظور پشتیبانی از فعالیت‌های ترانزیت، صادرات مجدد، واردات و فعالیت‌های ارزش افزوده از شرایط ویژه‌ای برخوردار است.

از سال 73 تا کنون 50 فقره قرارداد بین شرکت‌های سرمایه‌گذار با بندرشهید رجایی منعقد شده است.بهره‌مندی از معافیت حقوق و عوارض گمرکی برای ورود تجهیزات استراتژیک از خارج برای استفاده در منطقه برای شرکت‌های سرمایه‌گذار امتیازات ویژه‌ای را فراهم کرده است.در این بخش 23شرکت‌ با بندرشهید رجایی قرارداد سرمایه‌گذاری امضا کرده‌اند.

و اما در چشم‌انداز آینده این بندر استراتژیک، طرح‌های مهم اقتصادی وجود دارد که می‌توان به طرح‌های توسعه ریلی، پایانه‌های کانتینری و بندر خلیج فارس در بندر شهید رجایی به عنوان طرح‌های مهم در حوزه صادرات و واردات کالاها و فرآورده‌های نفتی اشاره کرد.

توسعه فازهای مختلف بندر شهید رجایی

بندر شهید رجایی در استان هرمزگان نه‌تنها بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران است، بلکه یکی از مهم‌ترین بنادر منطقه نیز هست. این بندر کانتینری به‌حق دروازه طلایی اقتصاد ایران نام‌گرفته است.این بندر نه‌تنها برای ایران از اهمیت خاصی برخوردار است بلکه در ابتدای مسیر کوریدور شمال-جنوب قرار دارد و بخش بزرگی از واردات و صادرات کشورهای شمال ایران و افغانستان از طریق این بندر که بهترین راه دسترسی کشورهای مشترک‌المنافع و افغانستان به آب‌های آزاد است انجام می‌شود.

هرچند در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری‌ چینی‌ها و هندی‌ها در بنادر گوادر پاکستان و بهشتی چابهار، تردیدهایی برای نقش‌آفرینی بندر شهید رجایی در کریدور یادشده و پشتیبانی کشورهای بالادست ایران ایجاد کرده، اما گمان نمی‌رود تا یکی دو دهه آینده از اهمیت بندر شهید رجایی در حوزه تجاری و بندری کاسته شود.به‌ویژه آن‌که در چند سال اخیر به‌ویژه در دولت یازدهم و دوازدهم گام‌های ارزنده برای شتاب بخشی به روند توسعه این بندر مهم و راهبردی برداشته‌شده است.

گزارش از میثم میرزاده

انتهای‌پیام/865/