«تورم طمع» و بهره‌‌گیری اقتصادی آمریکا از فلاکت اروپا در پی بحران اوکراین

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، شهروندان در کشورهای اروپایی با افزایش بی‌سابقه تورم طی چند دهه گذشته مواجه هستند. نرخ تورم در آلمان به 11 درصد و در استرالیا 9.3 درصد رسیده است. این میزان نرخ تورم به دلیل اخلال در زنجیره تدمین و کمبود منابع فسیل هستند که در نتیجه بحران شیوع کرونا و جنگ اوکراین هستند.

قیمت‌ها در کشورهای اروپایی نه فقط در زمینه سوخت بلکه در همه موارد مربوط به کالاهای اساسی رو به افزایش هستند. همزمان، شرکت‌ها در برخی بخش‌های معین در حال ساخت سودهای هنگفت به دلیل کمبود منابع هستند.

شرکت "اکسون‌موبیل"،  اعلام کرده در سه ماهه دوم سال 2022 به سود 17.9 میلیارد دلاری در مقایسه با سود 5.5 میلیارد دلاری در سه ماهه اول سال جاری میلادی دست پیدا کرده است. این به معنی ان است که سود این شرکت سه برابر شده است.

سود سه ماهه اول بریتیش پترولیوم سه برابر سود سال گذشته و 9.1 میلیارد دلار بوده است.  در آلمان، سود شرکت انرژی RWE در شش ماهه نخست سه برابر  شد و به رقم 2.8 میلیارد یورو رسید. در اتریش شرکت OMV سود 124 درصدی را در شش ماهه نخست سال ثبت کرد. 

جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در یک سخنرانی گفت: "باید اطمینان حاصل کنیم همه از میزان سود اکسون خبر دارند." مسئله پنهان در رویکرد بایدن این بود که سود این شرکت ارتباطی با افزایش سرمایه‌گذاری و پیشرفت‌های تکنولوژیکی نداشت یعنی به افزایش عملکرد شرکت مربوط نمی‌شد؛ بلکه به نظر می‌رسد شرکت‌هایی که از انحصار برخوردارند از وابستگی مشتری‌هایشان در این بحران سوءاستفاده کرده و از آنها بابت محصولاتی که جایگزینی برای آنها وجود ندارد هزینه‌های هنگفت طلب می‌کنند.

سوءاستفاده از جنگ

فرایندی که در بالا تشریح شد در ادبیات اقتصاد به "تورم طمع" (Greedflation) معروف شده: روندی که طی آن شرکت‌های بزرگ و دارای انحصار محصولات از یک شرایط خاص برای افزایش قیمت محصولات استفاده کرده و در نتیجه به بالا رفتن نرخ تورم دامن می‌زنند.

چند وقت پیش رئیس کمیسیون اروپا هم در یکی از سخنرانی‌هایش به همین موضوع پرداخت و خطاب به شرکت‌هایی که به "تورم طمع" دامن می‌زنند گفت: "در شرایط کنونی سوءاستفاده از جنگ برای به دست‌ آوردن سودهای بی‌سابقه به نحوی که به زیان مشتری‌ها تمام شود درست نیست."

در دیدگاه سنتی بازار که بر اصلاح ناهمترازی‌های میان عرضه و تقاضا تأکید دارد به حداکثر رساندن نامحدود سود توسط شرکت‌ها یک پیامد منطقی است و نمی‌توان آن را حرص و طمع در نظر گرفت. اما در اینجا منظور از این "طمع" این است که قیمت بالای فروش محصولات در ازای افزایش قیمت تولید صورت گرفته یا اینکه صرفاً نتیجه رانت‌خواهی شرکت‌ها به دلیل قدرت انحصاری‌شان در تعیین شرایط بازار است. حتی طرفداران اقتصاد آزاد هم در اینکه قیمت‌ها در بازاری با ساختاری اینچنین از ماهیت خودتنظیم‌گر بازار به دست آمده باشند تردید خواهند کرد. 

قدرت قیمت‌گذاری شرکت‌ها در بازارهای انحصاری آنقدر بالا است که افزایش نرخ تورم تسریع پیدا می‌کند. سودهای بادآورده، ناگزیر بحران‌های اجتماعی ایجاد خواهند کرد مگر آنکه تورم با دست‌مزدهای بالاتر تعدیل شود این مسئله به ویژه از آن جهت که نرخ افزایش دستمزدها از سال 2020 سیر نزولی داشته شایان توجه است.

نارضایتی اروپا از آمریکا

در این میان، اروپایی‌ها از تلاش آمریکایی‌ها برای «تورم طمع» گلایه می‌کنند. اروپا در حال حاضر با وقعیت پیچیده‌ای به دلیل جنگ اوکراین روبرو است.  تشدید جنگ اوکراین از یک سو و حملات خرابکارانه به خطوط انتقال گاز نورد استریم یک و دو و همچنین اقدام اوپک پلاس در کاهش تولید روزانه 2 میلیون بشکه‌ای نفت خود از سوی دیگر، به این بحران بیش از پیش دامن زده است.

از طرف دیگر، حملات موشکی اخیر روسیه به اوکراین ترس از آسیب دیدن جریان انتقال سوخت از این کشور را به اوج خود رسانده و قیمت گاز در اروپا را یک بار دیگر گران کرده است.

اما در حالی که اروپا در بحران انرژی و بحران اقتصادی ناشی از آن دست و پا می‌زند و خبری هم از کمک‌های آمریکا نیست مقامات اروپایی واشنگتن را متهم می‌کنند که از این جنگ برای افزایش سلطه اقتصادی خود بر جهان سوءاستفاده می‌کند. در همین راستا،"برونو لی مایر"، وزیر دارایی فرانسه چند روز پیش از آمریکا به دلیل آنکه قصد دارد با بهره‌برداری از بحران انرژی به ضرر اتحادیه اروپا عمل کند انتقاد کرد.

مایر گفته بود که کشورهای اروپایی نباید اجازه دهند آمریکا در حالی که اروپا درگیر تبعات جنگ اوکراین است بر بازار انرژی مسلط شود. او گفت: "درگیری اوکراین نباید با سلطه آمریکا و تضعیف اتحادیه اروپا به اتمام برسد."

او اینکه آمریکا گاز ال‌ان‌جی را به چهار برابر قیمتی که برای صنایع خودش تعیین می‌کند می‌فروشد غیرقابل قبول دانست و گفت: "تضعیف اروپا به نفع هیچ کس نیست. ما باید به یک رابطه متوازن‌تر اقتصادی میان شرکای اروپایی و امریکایی برسیم."

انتهای پیام/