پیامدهای نمایش اردوغان در انتقال غلات اوکراین

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تحلیلگران اقتصادی ترکیه به دنبال ارزیابی این موضوع هستند که انتقال غلات اوکراین به بازارهای جهانی تا چه اندازه به نفع مردم ترکیه تمام شده است. آیا حالا که کشتی ها از بنادر اوکراین به راه می افتند و به راحتی از طریق استانبول به بنادر جهان می روند، اقلام غذایی و از جمله نان در ترکیه ارزان تر شده است؟

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و دو چهره مهم تیم او یعنی ابراهیم کالن سخنگو و مولود چاووش اوغلوی وزیر امور خارجه ترکیه، برای گشودن گره انتقال غلات اوکراین بارها با مقامات مسکو، کی یف و سازمان ملل دیدار کردند تا این که این ماموریت با موفقیت به پایان رسید و با حضور آنتونی گوترش دبیرکل سازمان ملل، مکانیسمی برای آزاد شدن حرکت کشتی های حامل غلات اوکراین تعریف شد و تاکنون ده ها کشتی، از طریق دریای سیاه و گذرگاه های آبی بسفر و داردانل ترکیه، میلیون ها تُن غلات و حبوبات را به بازارهای جهانی برده اند.

اردوغان بارها اعلام کرده بود که در ترکیه بحران اقتصادی وجود ندارد و افزایش نرخ برخی از اقلام غذایی صرفاً به خاطر حمله روسیه به اوکراین و بسته شدن روند انتقال غلات اوکراین به بازارهای جهانی است. بخشی از فعالان اقتصادی و تحلیل گران بازار ترکیه انتظار داشتند که با آغاز انتقال غلات اوکراین به بازارهای جهان، رفته رفته قیمت مواد غذایی پایین بیاید. اما نه تنها این اتفاق روی نداده، بلکه انواع و اقسام غلات و حبوبات در ترکیه گران تر شده و تورم به نقطه ی رسیده که رکورد 24 سال گذشته را شکسته است.

ابراهیم قهوه چی از تحلیل گران مشهور ترکیه نوشته است: «رسانه های تحت امر حزب عدالت و توسعه در مورد اقدام دیپلماتیک اردوغان برای آزاد شدن حرکت کشتی حامل غلات اوکراین، چنان جنجالی به راه انداخته و ابراز خوشحالی کردند که ما مردم ترکیه، فکر می کردیم قرار است از این به بعد نان مجانی گیرمان بیاید. این جنجال آکپارتی، درست مانند همان رفتاری بود که در مورد کشف گاز طبیعی در دریای سیاه به پا کرد. ما مردم ترکیه تصور می کردیم خودمان صاحب منابع انرژی شده ایم و دیگر پول گاز طبیعی را نخواهیم داد! اما چنین نشد. هر دو تصور غلط از آب درآمد.

قهوه چی در ادامه نوشته است: «بدون شک، تلاش دستگاه دیپلماسی ترکیه برای انعقاد یک معاهده بین المللی و تلاش های صلح آمیز اقداماتی ارزشمند هستند. در همین حال، اکتشافات ذخایر گاز طبیعی و نفت نیز برای ما ارزشمند است و منجر به افزایش ثروت ملی ما 85 میلیون نفر مردم ترکیه خواهد شد. اما خوب... مساله فقط این نیست. دغدغه ما نباید صرفاً در حد فقط عکس گرفتن و پروتکل و خبر و امضا و جلب توجه باشد. باید قبل از هر چیز بتوانیم به این سوال جواب دهیم: این اقدامات چه فایده ای برای ما دارد؟ آیا این تلاش دیپلماتیک می تواند برای مردم کشورمان آورده و سود اقتصادی داشته باشد و در زندگی آنها اندکی تغییر مثبت ایجاد کند؟»

تحلیلگر گروه رسانه ای «قرار» ترکیه در ادامه به ذکر خبری پرداخته که نشان می دهد رسانه های تحت امر دولت اردوغان تا چه اندازه به دنبال فضاسازی بوده اند.

پایگاه خبری دولتی تی.آر.تی (TRT Haber) 2 اوت 2022 این خبر را منتشر کرد: «با خروج اولین کشتی در چارچوب قرارداد کریدور غلات بین ترکیه، اوکراین، روسیه و سازمان ملل متحد، کاهش قیمت غلات سرعت گرفت. با خروج اولین کشتی در محدوده قرارداد کریدور غلات، قیمت یک تن گندم مناسب تولید نان به حدود 358 دلار و قیمت یک تن جو به حدود 318 دلار کاهش یافت.»

شواهد نشان می دهد که کاهش قیمت گندم و جو در بازار منطقه و جهان صحت داشته و یک خبر دروغین نبوده است. اما مساله اینجاست که درست در همان مقطع زمانی، به جای این که نان در ترکیه ارزان شود، گرانتر شده است!

گزارش ماه اوت اتاق بازرگانی استانبول نشان داده که  بر اساس شاخص معیشت دستمزد، قیمت ها در این شهر، 2.29 درصد افزایش یافته است. گروه نان و غلات که در تیرماه 4.22 درصد افزایش داشته، در مردادماه 8.3 درصد افزایش داشته است. به این ترتیب در حالی که افزایش قیمت یکساله 99.91 درصد باقی ماند، این نرخ در گروه نان و حبوبات به 119.03 درصد افزایش یافت. به طور خلاصه، قیمت نان و محصولات مرتبط با غلات در همان ماهی که معاهده کریدور غلات عملیاتی شد، بالاتر رفته است.»

ابراهیم قهوه چی در ادامه نوشته است: «آمار نشان می دهد که عبور کشتی های حامل گندم اوکراین، نانِ منِ نوعی شهروند ترکیه را ارزان نکرد. پس من حق دارم بپرسیم: چرا با توافق کریدور انتقال غلات اوکراین، قیمت گندم در جهان به سرعت کاهش یافت ولی در ترکیه پایین نیامد؟ آیا ممکن است به این دلیل باشد که اساساً ما قیمت های بالاتری داریم و گندم را گران تر به مردم می فروشیم؟ یا این که در قرارداد کریدور غلات، برای ترکیه امکان و فرصت خرید گندم فراهم نشده و نمی تواند از آن استفاده کند؟ پاسخ سوال هر چه باشد، نتیجه این است: توافق نامه کریدور غلات، نان و آبی برای ترکیه نداشت. در گرماگرم حمله روسیه به اوکراین و توقف انتقال غلات این کشور به بازارهای جهان، قیمت یک قرص نان در ترکیه بد و حالا که میلیون ها تن گندم از بیخ گوش ما رد شده، باز هم قیمت یک قرص نان همان 5 لیره است!»

از نمایش گندم تا نمایش گاز

ابراهیم قهوه چی، شکست اقتصادی ترکیه در مورد نان را شبیه به ماجرای گاز طبیعی می داند و در این مورد چنین نوشته:«همچنان که گفتم، آکپارتی در مورد پیروزی و دستاورد عظیم دولت اردوغان در امضای توافق انتقال غلات، جنجال و غوغای بزرگی به پا کرد و آن را یک پیروزی تاریخی دانست. اما نان برای مردم ترکیه ارزان نشد! این اتفاق در مورد گاز طبیعی هم روی داد. یک برنامه بزرگ و یک نمایش پر جلوه به راه انداختند و اردوغان اعلام کرد: برای مردم ترکیه یک مژده تاریخی دارم. سپس اعلام کرد که در میادین دریای سیاه، چند منبع گازی عظیم پیدا شده و ترکیه بی نیاز خواهد شد. اما نکته جالب اینجاست، از روزی که این مژده عظیم اعلام شده، گاز مصرفی خانوارها در ترکیه، حداقل 100 درصد افزایش یافته است! بنابراین، وقتی هر اقدام کوچکی را به عنوان یک پیروزی بزرگ و یک رستگاری بی نظیر به نمایش می گذارید، مردم خسته و آزرده می شوند و به جای شعارهای شما، به آمارهای واقعی نگاه می کنند. آمارهای واقعی می گویند: در ماه ژوئیه، قیمت انواع و اقسام میوه و سبزیجات در میادین میوه و تره بار نسبت به سال گذشته 157.9 درصد افزایش یافته است. البته نرخ افزایش قیمت برخی محصولات، حتی به 300 تا 400 درصد می رسد. به عنوان مثال قیمت گندم که در سال گذشته 2.02 لیره بود، امسال 6.82 لیره است. یا قیمت ذرت که سال گذشته 1.68 لیره بود امسال 5.09 لیره است. قیمت گوجه فرنگی نیز از 1.78 لیره به 6.70 لیره افزایش یافت.»

انتهای پیام/