برگزاری سالگرد ملازگرد؛ چرا اردوغان به ملی گرایی ترکی روی آورد؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، دیروز در شهر آخلاط در استان کردنشین بتلیس ترکیه، یک بار دیگر مراسم سالگرد پیروزی نبرد ملازگرد، با حضور رئیس جمهور ترکیه برگزار شد. این در حالی است که قبلاً سالگرد این نبرد حتی برای ملی گرایان نیز اهمیت چندانی نداشت.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، همراه با شرکای خود در ائتلاف جمهور یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی و مصطفی دستیجی رهبر حزب وحدت بزرگ، به چادرهای سنتی آخلاط رفتند و سپس به تماشای مراسم اسب سواری و تیراندازی با تیر و کمان نشستند. بلال اردوغان فرزند رئیس جمهور نیز به عنوان مسئول وقف تیراندازی با کمان، همه کاره و معمار این مراسم بود.

رجب طیب اردوغان در مراسم بزرگداشت نهصد و پنجاه و یکمین سالگرد نبرد ملازگرد، به سخنرانی خود حال و هوایی حماسی داد و گفت: «به عملیات‌مان بر اساس اولویت امنیتی کشور و برنامه‌ریزی خود ادامه می‌دهیم. ممکن است یک شب ناگهان به هر جایی حمله کنیم. بار دیگر به تمام جهان اعلام می‌کنم، مبارزه ما تا زمانی که مرزهای جنوبی کشورمان را با کریدوری به عمق 30 کیلومتری امن نکنیم، پایان نخواهد یافت.»

رئیس جمهور ترکیه در حالی این اظهارات جنگ طلبانه و تهدیدآمیز را بیان کرده که در روزهای اخیر، بارها اعلام کرده که خواهان برقراری رابطه دوستانه با دولت سوریه و عادی سازی روابط آنکارا – دمشق است!

در جنگ ملازگرد چه روی داد؟

اردوغان و باغچلی، بر سر مزار پادشاهان سلجوقی فاتحه قرائت کردند و در آخر کار، از پروژه ساخت کاخ ریاست جمهوری در این منطقه بازدید کردند. کاخی که در نزدیکی سواحل دریاچه وان قرار گرفته و انتقادات فراوانی در مورد  مخارج و هزینه های آن مطرح شده است.

نبرد ملازگرد، همان جنگ تاریخی مشهوری است که  در شهر ملازگرد در 26 اوت سال 1071 میلادی بین نیروهای امپراتوری سلجوقی به فرماندهی آلپ ارسلان و نیروهای امپراتوری بیزانس به فرماندهی رومانوس دیوژن روی رخ داد. این نبرد با پیروزی سلجوقیان به پایان رسید و امپراتوری بیزانس پس از شکست سنگین در این نبرد، از مسیحیان اروپای غربی درخواست کمک کرد و رفته رفته، جنگ‌های صلیبی آغاز شد. نبرد ملازگرد، از آن جهت برای ملی گرایان ترکیه مهم است که موجب شده راه فتح کل آناتولی برای سلجوقیان، فراهم شود و در نتیجه، مقدماتی فراهم شد که بعدها در دوران عثمانیان، منجر به فتوحات گسترده تری در برابر بیزانسی ها شود.

حکایت یک پیوند عجیب بین دموکرات و ملی گرا

رفاقت اردوغان و باغچلی، یکی از شگرف ترین نمونه های رفاقت دو سیاستمدار در تاریخ معاصر ترکیه است. چرا که این دو سیاستمدار، قبلاً چنان خصومت و دشمنی عجیبی در برابر همدیگر داشتند که تا قبل از اتفاقات سال 2014 میلادی، در ذهن کسی نمی گنجید که آنان یکی شوند و ائتلاف واحدی تشکیل دهند.

برای درک اهمیت این موضوع و ابعاد عجیب رفاقت اردوغان و باغچلی، لازم است  به عقب بازگردیم: دولت باغچلی، از همان آغاز دوران جوانی، شاگرد مکتب یک جریان راست افراطی و نژادپرستانه بود که توسط سرهنگ آلپ ارسلان ترکش به وجود آمد و بعدها، حزب حرکت ملی نام گرفت. این حزب، بر اساس باورهای نژادپرستانه و اسطوره ای، گرگ را حیوان مقدسی می داند و  سران و هواداران آن، انگشتان خود را به حالت گرگ در هوا تکان می دهند.

ترکش یک چهره نظامی و امنیتی بود و باغچلی نیز مانند او، همواره با قلب جریانات پنهان ارتش، سرویس اطلاعاتی میت و دولت پنهان متصل بوده است. ترکش، باغچلی را حتی از دو پسر خودش بیشتر دوست داشت و وصیت کرده بود که بعد از مرگ، حزب او توسط باغچلی اداره شود.

در نتیجه در 30 سال گذشته، باغچلی همواره مهم ترین چهره ملی گرای ترکیه بوده و با آن که خود و پدر معنوی اش ترکش، مسلمان و اهل طاعات و عبادت هستند، آشکارا اعلام کرده اند که سیاست ملی گرایی ترکی، از ارزش های اسلامی، برایشان مهم تر است و به همین خاطر، همیشه ضد اربکان و اردوغان بود.

رجب طیب اردوغان، شاگرد مرحوم نجم الدین اربکان، به گرایش فکری ملی گرایانه بی علاقه نبود. اما همچون استاد خود اربکان، همواره اسلام را از ملی گرایی ترکی مهم تر می دانست. پس از آن که اردوغان در سال 2002 میلادی قدرت را در دست گرفت، بارها به باغچلی و تفکرات ملی گرایانه او تاخته و اعلام کرد که سیاست های او و ترکش، ترکیه را در منجلاب فرو برده است.

زمانی که اردوغان در سال 2013 میلادی، مذاکرات صلح با عبدالله اوجالان رهبر پ.ک.ک را آغاز کرد، باغچلی او را به حمایت از تروریسم و تجزیه طلبی متهم کرد. اما کل روند مذاکره و آتش بس، تنها دو سال دوام آورد و با توجه به این که شعار برادری ترک و کُرد، مابه ازای اجتماعی و سیاسی پیدا نکرد، حزب عدالت و توسعه در انتخابات شکست خورد و ناچار شد به منظور تشکیل ائتلاف، به دنبال یک شریک بگردد.

داود اوغلو نخست وزیر وقت، با سران همه احزاب دیدار کرد. آنان تمایلی به شراکت نداشتند. اما حزب حرکت ملی به رهبری باغچلی، اشتیاق فراوانی نشان داد و اعلام کرد که حاضر است با اردوغان ائتلاف کند و حتی به دنبال کسب کرسی وزارتی و سهم خواهی و شراکت در دولت نیست و تنها یک شرط ساده دارد: پایان دادن به مذاکرات صلح و تداوم حمله نظامی قاطعانه به پ.ک.ک.

اردوغان این شرط را پذیرفت و جنگ دوباره آغاز شد. بعدها، پس از کودتای نافرجام سال 2016 میلادی، اردوغان بخش دیگری از حامیان خود را نیز از دست داد و بیش از هر زمان دیگری به باغچلی چسبید.

به عبارتی دیگر، شکست های پی در پی در حوزه های سیاسی و اجتماعی، موجب شد که اردوغان به ملی گرایان نزدیک شود و در فاز بعدی، با شکست در حوزه اقتصاد، پیوند اردوغان و ملی گرایان، بیشتر و بیشتر شد و چنین شد که آکپارتی به عنوان منادی جریان محافظه کار دموکرات، به شریک استراتژیک جریان راست افراطی تبدیل شد.

اردوغان، باغچلی و قدرت سخت

یکی از رازهای مهم پیروزی های مکرر حزب عدالت و توسعه در داخل و خارج، استفاده از قدرت نرم، بها دادن به دیپلماسی، تجارت، ابزارهای نفوذ فرهنگی و رسانه و تقویت گفتمان های اعتدالی مبتنی بر قدرت نرم بود.

اما پس از شراکت اردوغان و باغچلی، کل این ابزارها کنار گذاشته شده اند و اردوغان، برای توسعه سیاست خارجی و رسیدن به اهداف خود، تنها به این ابزارها می اندیشد: مداخله در مسائل داخلی کشورهای منطقه، قلمرو گشایی و تجاوز نظامی به عراق و سوریه، اعزام نیرو به لیبی، قفقاز و مناطق دیگر، فروش پهپاد و ادوات نظامی و تبدیل شدن به بخشی از طرف های جنگ در دریای سیاه و قفقاز و ایجاد پایگاه نظامی در کشورهای مختلف.

از این گذشته، در حوزه داخل نیز، پناه بردن به تبلیغات اغراق آمیز و استفاده از گفتمان حماسی و ملی گرایی، اتیکت زدن به مخالفین و طرح اتهام خیانت علیه منتقدین و مخالفین و پرهیز از قبول هرگونه انتقاد، از پیامدهای ائتلاف اردوغان و باغچلی بوده است.

واقعیت این است که همراهی با باغچلی و حزب او در چند سال گذشته، اردوغان را نجات داده و منجر به حفظ بقای سیاسی حزب حاکم شده، اما در حوزه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، لطمات فراوانی به برنامه ها و شعارهای آغازین آکپارتی، وارد کرده است.

انتهای پیام/