تحویل یک دولت با ۱۰۰۰هزار میلیارد تومان کسری و بدهی/ دولت سیزدهم چطور بودجه را مدیریت کرد؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، از آنجا که در بدو آغاز فعالیت دولت سیزدهم، کشور با کسری بودجه 480هزار میلیارد تومانی مواجه بود و حتی 60هزار میلیارد تومان تخصیص صادرشده بدون اعتبار در خزانه مانده بود؛ تمرکز سازمان برنامه و بودجه در یک سال گذشته معطوف به تأمین کسری بودجه از شیوه‌های غیرتورمی و بدون استقراض از بانک مرکزی بوده است.

از سوی دیگر بازپرداخت 535هزار میلیارد تومان اوراق به دوش دولت سیزدهم افتاده بود که باید به‌طور متوسط ماهانه 11هزار میلیارد تومان از این اوراق را بازپرداخت می‌کرد؛ علاوه بر آن مطالبات معوق اقشار مختلف از جمله بازنشستگان و فرهنگیان و... مشکلات مختلفی را به وجود آورده بود.
البته در همین مدت کوتاه اقدامات اساسی در سرفصل‌های ذیل انجام شده است:

1 ـ تأمین هزینه‌های کشور با اتکای به شیوه‌های غیرتورمی

2 ـ اصلاح ساختار بودجه در قالب لایحه بودجه 1401

3 ـ تمرکز و رشد منابع طرح‌های عمرانی

4 ـ برنامه‌ریزی برای تدوین برنامه هفتم

5 ـ جلو بردن سند ملی آمایش

6 ـ افزایش اختیارات استان‌ها و برنامه‌ریزی تا سطح شهرستان برای رشد اقتصادی متوازن

7 ـ اجرای طرح عادلانه کردن یارانه کالاهای اساسی.

اقدامات در قالب بودجه 1400

در پایان سال 1400 علاوه بر تأمین هزینه‌های جاری، بازپرداخت به‌موقع اصل و سود اوراق منتشرشده در دولت قبل و پرداخت مطالبات معوق اقشار مختلف شاهد رشد تاریخی بودجه عمرانی بودیم، خلاصه اقدامات به‌شرح زیر است:

• افزایش بیش از 100درصدی اعتبارات عمرانی دولت نسبت به سال قبل و عملکرد معادل 202 همت
• انجام تمامی پرداختهای ضروری مانند پرداخت یارانه و حقوق و مزایای کارکنان و بازنشستگان بدون تأخیر به‌طوری ‌که علاوه بر پرداخت‌های قانونی سه دوره پرداخت یارانه معیشتی مازاد به اقشار آسیب‌پذیر (به‌مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی، ماه مبارک رمضان و عید نوروز) نیز انجام شد.
• تأمین کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی و دارو و تجهیزات پزشکی
• تدوین لایحه بودجه 1401 و تقدیم به‌موقع آن به مجلس شورای اسلامی
• تدوین پیوست عدالت برای سیاست‌های بودجه 1401
• وصول بیش از 100درصدی درآمدهای مالیاتی و رشد 59درصدی درآمدهای مالیاتی نسبت به سال قبل
• افزایش 180هزار میلیارد تومانی درآمدهای نفتی در بودجه عمومی نسبت به سال قبل
• اختصاص 160 همت به بخش بهداشت و درمان و 6 همت به تأمین واکسن.

اقدامات و جهت‌گیری‌های بودجه 1401

• تلاش همه‌جانبه برای افزایش تولید و اشتغال و بهبود رشد اقتصادی با برنامه‌محور کردن و پاسخگو کردن دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های محوله
• تأمین مالی و حمایت از تولید و اشتغال با تأکید بر تولید دانش‌بنیان با سازوکار صندوق‌های پیشرفت و عدالت در استان‌ها
• حمایت از واحدهای تولیدی با کاهش 5 واحد درصدی از مالیات بر عملکرد آنها
• در اولویت قراردادن برنامه شبکه ملی اطلاعات و تأمین زیرساخت‌ها برای دسترسی آسان به اطلاعات
• حمایت جدی از برنامه خانواده و فرزندآوری
• تأکید بر عدالت، به‌ویژه عدالت سرزمینی با اتکای به ظرفیت‌ها و استعدادهای مناطق بر پایه آمایش سرزمین
• استمرار تأمین مطمئن و مستمر کالاهای اساسی، نهاده‌های دامی و تجهیزت پزشکی و ساماندهی نحوه تأمین ارز آنها.

فعالیت‌های سازمان در حیطه برنامه‌ریزی

رویکرد سازمان برنامه و بودجه در دولت سیزدهم، تغییر جهت از سمت بودجه‌محوری به‌سمت برنامه‌محوری است؛ یعنی سازمان به‌مرور، بیشتر توان خود را مصروف برنامه‌ریزی و نظارت در جهت محقق شدن بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی خواهد کرد. برنامه‌های مختلفی در زمان حاضر در سازمان برنامه و بودجه در حال تدوین و پیگیری است که اهم آن به‌شرح ذیل است:

• برنامه اصلاح ساختار بودجه
• برنامه اصلاح نظام بانکی
• برنامه تدوین برنامه هفتم
• برنامه‌های فوق بر پایه سند تحول مردمی اجرایی خواهد شد
• برنامه‌ریزی برای مدیریت و مهار پایدار تورم.

برنامه هفتم توسعه

با وجود اینکه سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه توسط مجمع، هنوز ابلاغ نشده است؛ سازمان برنامه بودجه توسط دو بال پژوهشی خود یعنی مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی و مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری کار را آغاز کرده و در سال 1401 نیز برای ایجاد هم‌افزایی و همگرایی در جلسات کمیسیون‌ها و صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام، حضور فعال داشته است، خلاصه اقدامات به‌شرح ذیل است:

• برگزاری جلسات هم‌اندیشی و برنامه‌ریزی در مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری از آذر
• تشکیل کارگروه‌های مطالعات و برنامه‌ریزی مؤسسه آموزش عالی نیاوران
• جمع‌آوری ایده‌ها و نظرات مراکز دانشگاهی و پژوهشی 33
• تشکیل شورای هماهنگی تدوین برنامه هفتم توسعه در سازمان برنامه و بودجه
• شرکت فعال و منظم در جلسات تعیین سیاست‌های کلی برنامه در مجمع تشخیص مصلحت نظام.

افزایش اختیارات و رشد متوازن اقتصادی استان‌ها

با همکاری مرکز ملی آمار، تحقیقات گسترده‌ای برای رشد متوازن هشت‌درصدی در استان‌ها و سطح شهرستان صورت گرفت؛ در نهایت بر اساس سند ملی آمایش طرح‌های اولویت‌دار در هر شهرستان که منجر به بیشترین رشد اقتصادی می‌شود احصا شد. در صورت اصلاح اساسنامه صندوق امید در دولت، به‌زودی شاهد اختصاص منابع این صندوق به طرح‌های رشد اقتصادی استان‌ها خواهیم بود، البته این منابع به‌صورت اهرمی عمل خواهد کرد و کنار منابع داخلی استان منجر به سرمایه بخش خصوصی و مردمی در اقتصاد خواهد شد.

فعالیت‌ها در زمینه هدفمندی یارانه‌ها

سازمان برنامه و بودجه نقش محوری در طرح عادلانه کردن یارانه کالاهای اساسی ایفا کرد و از طریق سازمان هدفمندی یارانه‌ها علاوه بر تکالیف قانونی، ثبت‌نام افراد جامانده از یارانه را انجام داد.

فعالیت‌های صندوق توسعه ملی

در سال‌های قبل علاوه بر رشد قابل‌توجه برداشت از صندوق توسعه ملی بازگشت اقساط وام‌ها دچار مشکل شده بود؛ در دوره جدید صندوق توسعه ملی علاوه بر تأمین اعتبارات طرح‌های اقتصادی بر وصول مطالبات هم تمرکز شده است؛ بخشی از فعالیت‌های این صندوق در دولت سیزدهم به‌شرح زیر است:

5. وصول دو میلیارد و 200 میلیون دلار از مطالبات
5. تأمین 275 میلیون دلاری برای یک طرح مهم صنعتی
5. تأمین مالی 123هزار میلیاردی برای حدود 10 هزار طرح اقتصادی.

فعالیت‌های مرکز آمار ایران

• تحول در اجرای آمارگیری‌های نمونه‌ای و استفاده از آمارهای ثبتی در تولید آمارهای رسمی
• تهیه انواع گزارش‌های تحلیلی آماری و ارائه آن به سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان
• تهیه سامانه یکپارچه سالنامه آماری استان‌ها و کشور
• تهیه گزارش فصلی اقتصاد کشور و گزارش فصلی وضعیت اجتماعی و فرهنگی کشور
• سنجش اشتغال بخش رسمی و غیررسمی کشور
• برآورد جمعیت و خانوارهای کشور به‌تفکیک شهرستان‌ها
• انجام محاسبات نرخ باروری با استفاده از روش مستقیم و انتشار سالانه نتایج
• محاسبه و ارائه انواع شاخص‌های توزیع درآمد
• تهیه نشریه و گزارش‌های ماهانه از شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی کشور برای مقامات
• انجام مقدمات تهیه جدول داده ستانده و تغییر سال پایه حساب‌های ملی و شاخص‌های قیمت

تهیه و انتشار رشد اقتصادی به‌تفکیک استان‌ها
فعالیت‌های سازمان نقشه‌برداری
کسب رتبه برتر کشوری در حوزه دولت الکترونیک

• رونمایی از اطلس ملی آب
• انعقاد تفاهم‌نامه صدور خدمات مهندسی با کشور تاجیکستان در حضور رؤسای جمهور دو کشور
• تدوین ضوابط فنی فتوگرامتری با پهپاد برای اولین‌بار و بازنگری اساسی ضوابط فنی رفتارسنجی ژئودتیک
• توسعه شبکه پایش تراز دریا در منطقه استراتژیک مکران برای اولین‌بار
• نوسازی 30% از شبکه ژئودینامیک کشور پس از 17 سال
• تهیه و انتشار نقشه جامع فرونشست (210 پهنه) برای اولین‌بار در کشور.