دلایل چرخش احتمالی سیاست خارجی آنکارا و نزدیک شدن به دمشق

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، زمانی که مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه پس از نشست سران ایران، روسیه و ترکیه در تهران در چارچوب «نشست آستانه» و پیش از مذاکرات روسای جمهور ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان در سوچی از احتمال عادی سازی خبر داد، در روابط بین آنکارا و دمشق، این فرض وجود داشت که اردوغان با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه دیداری شخصی در دست دارد.

نشت اطلاعاتی که بعداً در نشریات ایرانی، ترکی و در برخی از نشریات خاورمیانه منتشر شد، گواه این بود که چنین احتمالی می تواند واقعیت داشته باشد.

بنابراین، مطبوعات ایران مدعی شدند که در تهران، مقامات ایرانی به همراه ولادیمیر پوتین توانسته اند اردوغان را در مورد لزوم آشتی با اسد و بازگشت به توافق آدانا در سال 1999 که بین سوریه و ترکیه منعقد شد، متقاعد کنند. «گامی بلند در حل و فصل مشکلات منطقه ای خاورمیانه که در آن جایی برای حضور ایالات متحده وجود نخواهد داشت».

علاوه بر این، چاووش اوغلو اذعان داشت: در اکتبر سال گذشته در بلگراد، در حاشیه نشست جنبش عدم تعهد، با همتای سوری خود فیصل مقداد گفتگوی کوتاهی داشته است. این اولین دیدار وزرای خارجه دو کشور از آغاز بحران سوریه در سال 2011 بود. همچنین وی پس از دیدار پوتین و اردوغان در سوچی گفت: اکنون تماس مستقیم با سوریه مطرح نیست و مذاکرات از طریق سرویس های ویژه آغاز شده است.

در این زمینه گفته می شود مدت هاست یک کانال ویژه ارتباطات شخصی، بین هاکان فیدان، رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (MIT) و علی مملوک رئیس دفتر امنیت ملی سوریه، وجود داشته است، اما در حال حاضر هیچ گونه سند معتبری در این موضوع وجود ندارد.

در این چارچوب اخیراً، پیامی منتشر شد مبنی بر اینکه اردوغان آماده دیدار شخصی با اسد نیست، اما در حال بررسی امکان گفتگوی تلفنی با اسد است و کشورهای حوزه خلیج فارس و یا کشورهای مسلمان آفریقایی می توانند به عنوان واسطه عمل کنند.

برخی منابع نزدیک به اردوغان مدعی شدند که ایده گفتگوی تلفنی اردوغان و اسد در جریان نشست چهار ساعته پوتین و اردوغان در سوچی مطرح شده است. در عین حال، برخی کارشناسان می گویند که «پوتین در سوچی به اردوغان پیشنهاد کرده راه حل مشکلات سوریه را با همکاری خود اسد دنبال کند».

پس از آن کرملین نیز به صورت رسمی تایید کرد که «امور سوریه» در دیدار سوچی مورد بحث قرار گرفت، اما جزئیاتی ارائه نکرد.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی مطبوعاتی رئیس جمهور روسیه نیز علی رغم تکذیب خبر منتشر شده مبنی بر تماس های دوجانبه تلفنی میان رهبران سورریه و ترکیه از سوی دمشق،  اظهار داشت، این موضوع را باید از طرف ترکیه یا طرف سوری سوال کنید.

واقعیت ماجرا

به گفته منابع نزدیک به وزارت خارجه ترکیه، «طرح محرمانه ای» در سطح عالی حزب حاکم عدالت و توسعه مطرح شده که عادی سازی روابط بین آنکارا و دمشق را در دستور کار قرار داده است.

اعتقاد بر این است که این می تواند تنها راهکاری باشد که به حزب و خود اردوغان اجازه می دهد در انتخابات سال 2023 پیروز انتخابات شوند.

این طرح همچنین تضعیف حمایت ترکیه، در درجه اول از نیروهای مخالف سوری و کنار گذاشتن سیاست منزوی کردن رهبری سوریه را در دستور کار دارد.

در عین حال، اطلاعات ترکیه و وزارت خارجه آن کشور به منظور آماده سازی «ضمانت های امنیتی معتبر» برای دو طرف، در راس این سناریو قرار گرفته اند.

بنابر این صحبت از گسترش دامنه و محتوای جدید روابط دو کشور مطرح است. یعنی سناریویی در حال ایجاد است که طبق آن «دمشق تشکیلات کرد را تروریست می شناسد و همراه ترکیه شروع به جنگ مشترک با آنها می کند، در مقابل آنکارا از حمایت از نیروهای مخالف بشار اسد خودداری می کند.»

لذا یک موقعیت منحصر به فرد در حال ظهور است: آنکارا و دمشق می توانند به طور مشترک با مخالفان سوری مبارزه کنند و همزمان شروع به جستجوی راه هایی برای گفتگو با یکدیگر پیدا کنند.

در این زمینه نیروهای «احرار الشرقیه»، که یک گروه بزرگ مستقر در جبهه النصره است، نیروهای خود را از پست های بازرسی خارج کرده است، زیرا آنها از نزدیکی آنکارا و دمشق نگران هستند.

همزمان نیز شاهد کاهش شدت شعارها و فعالیت های نظامی اردوغان برای اقدام علیه سوریه هستیم.

بر اساس تحلیل برخی کارشناسان، اکنون او آماده است گامی با هدف تقسیم مخالفان 6 جانبه سوری بردارد تا تعامل موثر با روسیه و ایران را در قالب روند آستانه و در گفتگوهای آتی با اسد آغاز کند، اما روند عادی سازی با سوریه آسان نخواهد بود.

آنکارا باید برای دستیابی به تجدید روابط با دمشق و ایجاد یک واقعیت نظامی-سیاسی و ژئوپلیتیکی جدید در منطقه در سیاست های خود تسریع بخشد.

حامد موذنی کارشناس مسائل اوراسیا

انتهای پیام/