روایت نیم‌قرن مداحی عاشقانه خیاط سرخه‌ای/ پیرغلامی که ۵۰ سال از عمر خود را صرف عشق حسین کرد + تصاویر
حسین شکراللهی بیش از ۵۰ سال است که در مجالس عزاداری امام حسین (ع) مداحی و روضه‌خوانی می‌کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، عزاداری برای اباعبدالله (ع) سابقه‌ای طولانی در سرخه دارد و از دیرباز تا به امروز پیرغلامان زیادی در این دیار عمر خود را وقف عزاداری برای سالار و سرور شهیدان کرده‌اند.
هنگامی‌که با تعدادی از آن‌ها که هنوز در قید حیات هستند مصاحبه می‌کنیم و می‌پرسیم چه چیزی باعث شده شما بیش از 50 سال برای امام حسین (ع) عزاداری کنید تقریباً تمامی آن‌ها می‌گویند که زیربنای زندگی‌شان را بر پایه‌های عشق به ایشان و یاران باوفایشان در دشت کربلا بنا نهاده‌اند.
برای اینکه با حال و هوای یکی از این پیرغلامان درگاه امام حسین بیشتر آشنا شویم به سراغ حسین شکراللهی رفته‌ایم. او 80 سال سن دارد و بیش از 50 سال است که برای امام حسین (ع) در شهرستان سرخه نوحه‌سرایی و روضه خانی می‌کند.
مردم این شهر با نام و آوازه این پیرغلام اهل‌بیت (ع) از سال‌هایی دور آشنا هستند. سال‌هایی که کشور درگیر جنگ تحمیلی بود. مردم سرخه با شنیدن مرثیه‌های شکراللهی عطر و بوی رسیدن شهیدی دیگر را در شهرشان استشمام می‌کردند.
او خاطرات زیادی در دل دارد. خاطراتی از روزگاران نه‌چندان دور که در محله‌های قدیمی سرخه و در هیئت‌های به نام آن روز مردم با چه سوز دل و اخلاصی برای سالار شهیدان (ع) عزاداری می‌کردند آن زمان جوانی بیست‌وچندساله بوده است و امروز که خاطرات آن روزها را برایمان مرور می‌کند مویی سپید زینت‌بخش محاسنش شده است.
حسین شکراللهی معتقد است که نخستین جرقه‌ای که باعث می‌شود یک مداح به این راه بیاید، خود اهل‌بیت علیهم‌السلام هستند و فکر می‌کند که اکثر مداحان به‌واسطه عنایت خداوند و ائمه اطهار (ع) وارد وادی نوحه‌خوانی برای حضرت اباعبدالله حسین (ع) شده‌اند.
او در ادامه گفت‌وگو به این نکته اشاره می‌کند که از دوران کودکی در مراسم‌های عزاداری امام حسین (ع) شرکت می‌کرده تا اینکه به سن جوانی می‌رسد.
آنچه از نظر می‌گذرانید؛ چکیده‌ای است از گفت‌وگوی مفصل خبرنگار تسنیم با این پیرغلام باصفای اهل‌بیت (ع):
مسیر نوکری اهل‌بیت (ع) از دوران جوانی آغاز شد
تسنیم: چطور شد که نوحه‌خوان اهل‌بیت (ع) شدید؟
خیلی اتفاقی! من معتقدم این‌ها چیزی نیست که انسان خودش انتخاب کند؛ باید روزی آدم باشد.
تقریباً 22 ساله بودم. زمانی که تکیه «آقا علی چال سرخه» روبه‌راه شد فردی به نام کربلایی فرج‌الله بود – در قید حیات نیست خداوند رحمتش کند- یک روز متن نوحه‌ای به من داد و گفت این نوحه را بخوان من به ایشان عرض کردم نمی‌توانم، ولی ایشان بازهم اصرار کرد. تا آنجا که ذهنم یاری می‌کند نخستین نوحه‌ای که خواندم با این مضمون بود «کسی ندیده در این عالم این‌چنین گرفتاری، شَه رفت به میدان و زن کند جلوداری» که درواقع راجع به حضرت اباعبدالله علیه‌السلام و رفتن به میدان بود و حضرت زینب سلام‌الله که ایشان را بدرقه می‌کند و این متن و مضمونی بود که مداحی من برای سرور و سالار شهیدان با آن آغاز شد.
تسنیم: آغاز کارتان اتفاقی بود. ادامه هم اتفاقی بود یا علاقه خودتان؟
قطعاً علاقه وجود داشت؛ اما این علاقه‌ای بود که خدا و اهل‌بیت در دل من نهادند. واقعیتش این است که آن زمان در مراسم زنجیرزنی تکیه «آقا علی چال» که اکنون هیئت قمر بنی‌هاشم است نوحه‌خوانی و مداحی می‌کردم و یک فرد دیگری نیز به نام مرحوم «ابوالقاسم موسی» و مرحوم «حسین‌علی سبوحی» بودند که آن‌ها هم می‌خواندند و در دسته‌های عزاداری یک بیت را من می‌خواندم و بیت دیگر را آن‌ها می‌خواندند و بعد از آن نیز به‌عنوان مداح وارد هیئت سیدالشهدا سرخه شدم و کلاً آنجا نوحه می‌خواندم و دسته‌های عزاداری را اداره می‌کردم.
درواقع مجوز ذاکری اهل‌بیت به لطف و کرم اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام به من داده شد و خوشحالم که در راه نوحه‌خوانی برای اهل‌بیت پیر شده‌ام و هنوز هم هرچند کهولت سن دارم و حنجره‌ام اجازه نمی‌دهد؛ اما گاهی در مراسم زنجیرزنی مداحی می‌کنم.
روایت این پیرغلام از تفاوت‌های مداحی‌ها گذشته و امروز!
تسنیم: به نظر شما عمده‌ترین تفاوت بین مداحان نسل شما و مداحان نسل‌های جدید‌تر در چیست؟
خب قبل‌ترها متون مداحی متفاوت و مفهومی‌تر بود. حتی بعضی از ذاکران قدیمی هم شاید امروز از متون قدیمی استفاده نمی‌کنند یا کمتر استفاده می‌کنند؛ چراکه فکر می‌کنند مستمعان و مخاطبانشان کم می‌شود.
در گذشته مداحان مطالعه‌شان بیشتر از امروز بود و کتب و احادیث و مستندات روایی را پیش روی خود می‌گذاشتند و بر اساس آن متن مدیحه‌سرایی را آماده می‌کردند و این رویه سینه‌به‌سینه بین مداحان قدیمی رواج داشته و دارد؛ اما امروز برخی مداحان جوان مستندات خود را جستجوی اینترنت و فضای مجازی قرار داده‌اند و کمتر اهل مطالعه هستند و به‌راحتی یک متن مداحی را از اینترنت می‌گیرند و همان را می‌خوانند بدون اینکه بدانند آیا این متن سندیت دارد یا نه. این موضوع گرچه خیلی خیلی نادر است اما همان کمش هم آسیب‌زاست. کلا مداحی برای اهل‌بیت حرمت و احترام دارد و باید ادب را در هنگام مدیحه‌سرایی برای اهل‌بیت رعایت کرد.
تسنیم: علت این آسیب را چه می‌دانید؟
ببینید قرار گرفتن در مسیر نوکری اهل‌بیت یک افتخار است. هر که در درگاه حسین (ع) وارد می‌شود باید قدر این نعمت را بداند. مداح باید تنها هدف و نیتش در مداحی برای اهل‌بیت خالصانه و خدایی باشد نه برای جلب نظر خلق.
تسنیم: به نظر شما مداح و ذاکر اهل‌بیت (ع) باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ مهم‌ترین‌های این ویژگی‌ها را بفرمایید.
نوکر و ذاکر سیدالشهدا باید فردی متدین و مخلص باشد و در سیره و روش امام حسین (ع) اهل مطالعه و تدبر باشد؛ لازم است مداحان جوان به این نکته توجه داشته باشند که قبل از آماده شدن برای مداحی تاریخ زندگی امامان معصوم (ع) را مطالعه کنند و با آگاهی و شناخت کامل در مراسم عزاداری برای سرور و سالار شهیدان و دیگر ائمه حاضر شوند و در مراسم شادی و ولادت ائمه معصومین هم باید چنین باشد.
هیچ پولی برای مداحی نگرفته‌ام
تسنیم: درآمدتان از مداحی چقدر است؟
من تا امروز برای نوکری و ذاکری اهل‌بیت (ع) پولی نگرفته‌ام.
تسنیم: منبع درآمدتان از کجاست؟ چطور گذران زندگی می‌کنید؟
شغل من از گذشته خیاطی بوده است. مغازه کوچکی دارم و سال‌هاست به کار خیاطی مشغولم. الحمدلله امروز کارم بیشتر از گذشته هست؛ چون امروز جوانان هستند و من کمتر مداحی و ذاکری می‌کنم و فرصت بیشتری برای خیاطی دارم. البته گاهی به من افتخار می‌دهند و مرا به مجالس اهل‌بیت (ع) دعوت می‌کنند و برایشان مداحی می‌کنم.
اگر نظر من را بخواهید؛ نباید به مداحی و روضه‌خوانی واژه «شغل» اطلاق شود؛ چون اگر مداحی حرفه افراد شده و این‌گونه شود که مداح درباره پول با مردم بحث کند؛ این کار با روح ذکر و ستایش ائمه اطهار (ع) منافات دارد.
تسنیم: یعنی شما در این حدود نیم‌قرن ذاکری، هیچ پولی برای مداحی از مردم یا هیئت‌ها نگرفته‌اید؟
خدا را شاکرم از روزی که مداحی و روضه‌خوانی را برای اباعبدالله آغاز کرده‌ام تا به امروز در هیچ هیئتی هیچ پولی برای مداحی دریافت نکرده‌ام. یک مداح می‌تواند سر سفره اربابش باشد؛ این یک معامله است و من سفره ائمه را معامله کردم با درآمدهای دنیوی.
این را هم بگویم؛ این موضوع در بین بیشتر مداحان قدیمی مرسوم بود. درواقع مداحان قدیمی اگر مداحی می‌کردند؛ دلی بود و حرفی از پول در میان نبود و اصولاً گرفتن پول را بابت مداحی کردن برای ائمه اطهار (ع) زشت می‌دانستیم و امیدوارم تا زمانی که زنده هستم نوکر امام حسین (ع) باشم و مدال افتخار نوکری ثارالله و خاندانش و اهل‌بیت علیهم‌السلام بر گردنم باشد.
(درحالی‌که اشک در چشمانش جمع شده است) یادم هست زمانی را که در بیرون دژ- حسینیه شهدا- وقتی مراسم نخل گردانی بود همه گریه می‌کردند و ذکر لبشان "حسین حسین یا حسین" بود و با این ذکر همراه نخل وارد تکیه می‌شدند و سپس نخل را بلند می‌کردند و مراسم با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شد. این مراسم همچنان نیز هست اما برای من شور و حالی که آن "موقع‌ها" بود بسیار به یادمانی است و هرگز از ذهنم بیرون نمی‌رود. شاید به خاطر نحوه برگزاری مراسم‌ها باشد نمی‌دانم. آن زمان یک طبل بود و مداح در وسط می‌ایستاد نوحه می‌خواند و مداح دیگری که جلوی دسته بود ادامه نوحه را می‌خواند و همه تکرار می‌کردند و مراسم برای ما شور و حال دیگری داشت.
عنایات امام حسین (ع) برای این پیرغلام و ذاکر اهل‌بیت در سرخه
تسنیم: شما در صحبت‌های خودتان گفتید که با ائمه معامله کرده و هیچ پولی را بابت مداحی تا امروز نگرفته‌اید؟ این هم درست است که قطعاً عنایات ویژه ائمه در آن دنیا شامل حال امثال شما خواهد شد؛ اما آیا در این 50 سال ذاکری، نمونه‌ای از عنایات اهل‌بیت (ع) را در زندگی خودتان دیده‌اید؟
(با لبخند و کمی مکث) سراسر زندگی من مملو از عنایات ائمه به‌ویژه امام حسین (ع) بوده است. بنده در زندگی شخصی‌ام بارها و بارها عنایتی که امام حسین در طول این سال‌ها نسبت به من داشته است را دیده‌ام و بابت این موضوع خداوند را شاکرم.
امام حسین (ع) من را چندین بار طلبیده است و من به کربلا رفته‌ام از این بابت هم خدا را شاکرم که حسرت کربلا بر دلم نمانده است.
البته من در طول این سال‌ها مرتب زیارت عاشورا و زیارت جامعه کبیره خوانده‌ام و این عادت را هرگز ترک نکرده‌ام. زیارت عاشورا را با صد سلام و صد لعن می‌خوانم و اکتفا به نیت صد مرتبه نمی‌کنم. چون معتقدم اگر برای مثال کلیدی دست شما بدهند یک دندانه‌اش کج باشد در باز نمی‌شود در زیارت عاشورا نیز همین‌طور است وقتی گفته‌شده صد سلام و صد لعن باید این صد سلام گفته شود وگرنه می‌گفتند یک سلام و یک لعن پس حتماً رمز و رازی در آن نهفته است.
کلام پایانی و 2 توصیه خطاب به هیئتی‌های جوان
تسنیم: به‌عنوان یک پیرغلام اهل‌بیت (ع) چه توصیه‌ای برای هیئتی‌های نوجوان و جوان دارید؟
من کوچک‌تر از آن هستم که بخواهم توصیه‌ای به کسی داشته باشم ولی به‌عنوان کسی که چند پیراهن بیشتر از جوانان در مجالس عزاداری پاره کرده است به جوانان هیئتی توصیه می‌کنم که رضایت اهل‌بیت (ع) را بیش از هر چیز مد نظر قرار دهند و وقتی‌که شعری می‌سرایند و یا نوحه‌ای می‌خوانند آن را با آگاهی بخوانند و همه ما مداحان باید به این سؤال در نزد خود پاسخ دهیم که معصومین (ع) چقدر از این شعر ما رضایت دارند.
توصیه دیگر من به هیئتی‌های جوان و نوجوان این است که همه ما در ساحت نوکری برای اهل‌بیت (ع) اخلاص را وجه کارمان قرار دهیم؛ چراکه ارزش کارهای ما بر مبنای اخلاص است.
تسنیم: و سؤال آخر، خیلی کوتاه، حضور مردم در مراسم ائمه به‌ویژه عزاداری‌های محرم به نسبت گذشته چه تغییری داشته؟ کم شده یا زیاد؟
الحمدلله به برکت انقلاب اسلامی و عشق و ارادتی که مردم به ائمه داشته و دارند و البته عنایات ائمه به ملت ایران، حضور اقشار مختلف جامعه در عزاداری‌ها نسبت به گذشته بسیار پررنگ شده است و این جای امیدواری دارد، اما باید بدانیم که امام حسین(ع) برای احیای دین جدش رسول‌الله قیام کرده است؛ بنابراین وظیفه ماست که در مراسم‌های عزاداری وقتی نیز برای بیان احکام اسلامی بگذاریم.
تهیه عکس و گزارش: محترم امامی، زکیه زکی
انتهای پیام/363/ی
