تخت‌جمشید چگونه بعد هزاران سال سیل را مهار می‌کند؟!
فیلم منتشرشده از مهار و دفع سیل توسط کانال‌های تعبیه شده با قدمت هزاران ساله در تخت‌جمشید، این روزها به یکی از پربیننده‌ترین ویدیوها در فضای مجازی بدل شده است. کانال‌های دفع آب که چند سالی است احیا شده، عملکرد مؤثری در دفع آب‌های سطحی تخت‌جمشید دارد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ ایران با برخورداری از سابقه تمدنی عظیم و سترگ، یکی از معدود کشورهای جهان است که به عنوان یکی از کهن‌ترین تمدن‌های باقی‌مانده از ادوار گذشته دارای تعدادی بی‌شماری از میراث فرهنگی است.
بدون تردید میراث فرهنگی هر کشور به مثابه شناسنامه‌ای بی‌بدیل از تاریخ آن کشور و در واقع هویت یک ملت است که بیانگر فرهنگ، توانایی‌ها و ارزش مردمان ساکن در آن مرز و بوم است.
بر همین اساس و به اذعان تمامی کارشناسان و صاحب‌نظران و به گواهی تاریخی با نگاهی گذرا به شکل، فرم و محتوای آثار تاریخی و میراث فرهنگی کشورمان و اندکی تأمل در آن به راحتی می‌توان به نبوغ وافر علمی، دانش والا و عظیم معماران ایران باستان به عنوان قشری از جامعه ایرانی پی برد.
در حقیقت رمز این این موفقیت و شهرت را باید در درک درست و صحیح سیاست‌گذاران و مجریان آثار تاریخی کهن جست‌وجو کرد که با شناختی عمیق و کاملاً منطبق با جغرافیا و اقلیم خاص هر منطقه در طراحی و بنای سازه‌هایی همچون تخت‌جمشید و یا سازه‌های آبی شوشتر به نحوی مطلوب عمل کرده‌اند که از رهگذر تغییرات آب و هوایی و شرایط اقلیمی خاص و نادر نظیر باران‌های سیل‌آسا و یا زلزله آسیبی به این بناها وارد نشود.
گواه این مدعا عدم تحمیل هیچگونه خسارت و آسیبی به سازه تخت‌جمشید در جریان باران‌های سیل‌آسای چند روز گذشته بوده است؛ در حالی که ظاهراً این موضوع متأسفانه امروزه و در معماری نوین ایرانی از نظر سیاست‌گذاران و معماران بعضاً مغفول مانده؛ به طوری که گویی امروز علی‌رغم پیشرفت علم و تکنولوژی، در مطالعات ناظر بر ایجاد و احداث یک بنا به صرف آموخته‌های آکادمیک بسنده و با الگوبرداری محض از معماری‌های بعضاً غربی بدون درک درستی از جغرافیا و شرایط توپوگرافی خاص ایران اقدام می‌شود.
فیلم منتشر شده از مهار و دفع سیل توسط کانال‌های تعبیه شده با قدمت هزاران ساله در تخت‌جمشید، این روزها به یکی از پربیننده‌ترین ویدیوها در فضای مجازی بدل شده است. کانال‌های دفع آب که چند سالی است احیا شده، عملکرد مؤثری در دفع آب‌های سطحی تخت‌جمشید داشته و مانع از ایجاد سیلاب شده است.
درباره آنچه در زیرزمین تخت‌جمشید وجود دارد، به نقل از اریک اف اشمیت، باستان‌شناس آلمانی و استاد مؤسسه خاورشناسی شیکاگو از جلد اول کتاب تخت‌جمشید، آمده است: «بنیانگذار تخت‌جمشید و معماران وی به خوبی از اثر ویران‌کننده باران‌های زمستانی آگاه بودند. برای حفظ ابنیه آنجا که قسمت عمده آن‌ها از خشت ساخته شده بود، شبکه مجاری آبراهه‌ها تعبیه کردند تا آب خیابان‌ها و حیاط‌ها به سهولت بیرون رود و دیوارها خراب نشود.
محلی که بیش از همه‌جا در معرض سیلاب قرار داشت قسمت شرقی تخت‌جمشید در امتداد پای کوه رحمت بود که آب باران و سیلاب به آن سرازیر می‌شد، خندقی در این قسمت وجود داشت که قسمت زیادی از آب باران را دفع می‌کرد. آنچه از خندق فزونی می‌یافت و از بالای خندق ریزش می‌کرد و یا از نهرهای سرپوشیده واقع در زیر استحکامات جاری می‌شد و آبی در حیاط‌های مقر سکونت پادگان جمع می‌شد به وسیله مجرای زیرزمینی که زیر خانه سربازان در صخره سنگ کنده شده بود به خارج روان می‌شد.
پروفسور هرتسفلد و دیگران قسمت‌هایی از مجاری سنگی زیرزمینی مشابهی را در زیر محوطه کاخ‌های تخت‌جمشید پیدا کردند. در بسیاری محل‌ها ثابت شد که آب سقف و بام به وسیله ناودان‌های درون دیوار به طرف مجرای زیرزمینی روان می‌شد».
همچنین حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید در این باره توضیح می‌دهد که با وجود گذشت بیش از 2500 سال از زمان احداث تخت‌جمشید این شبکه همچنان کارکرد خود را در قامت یک پدیده مهندسی حفظ کرده است.
وی ادامه داد: بر اساس پایش انجام شده بر روی این شبکه به‌ویژه بعد از بارندگی‌های سیل‌آسا فروردین سال 1398 این موضوع کاملاً مشخص شد که این شبکه چگونه توانست با کارکد بسیار خوب و از طریق هدایت سریع و مناسب آب ناشی از بارندگی‌ها نجات‌بخش بناهای موجود در این محوطه باشد و از تخریب و فرسایش جلوگیری کند.
فدایی با تأکید بر این مطلب که انجام اقدامات لازم به جهت احیاء مجدد مسیل‌های آب‌رسانی در این محوطه در طول 9 دهه گذشته قطعاً در این کارکرد مناسب تأثیر داشته است، بیان کرد: در چند سال اخیر 5 فصل کاوش علمی و باستان‌شناسی در این آبراهه‌ها و مسیل‌های موجود در تخت‌جمشید اجرا و پیگیری شده است.
وی در ادامه با اشاره به این مطلب که کاوش‌های علمی صورت گرفته با هدف احیاء این آبراهه‌ها به دنبال مسدود شدن آن پس از تخریب تخت‌جمشید انجام گرفته است، تصریح کرد: این کاوش‌ها به صورت مستمر و مداوم در طول سال‌های گذشته انجام شده است.
علی اسدی، سرپرست کاووش‌های آبراهه‌های تخت‌جمشید نیز در این رابطه گفت: تختگاه تخت‌جمشید 12.5 هکتار وسعت دارد. در مواقع بارندگی، آب‌هایی که روی سطح تخت‌ها فرود می‌آیند اگر سیستم دفع آب وجود نداشت، به سمت بخش‌های پایین‌تر و یا دارای ارتفاع کمتر حرکت می‌کرد و در زمان حیات تخت‌جمشید موجب از بین رفتن بناها می‌شد.
وی توضیح داد: معماران هخامنشی از ابتدا می‌دانستند بارندگی‌های سیل‌آسا وجود خواهد داشت و باید قبل از ساخت کاخ‌ها فکری برای سیستم دفع در این محوطه انجام دهند، در نتیجه مهم‌ترین کاری که انجام می‌دهند این است که شبکه‌ای از آبراهه‌ها زیر تمام کاخ‌ها و حیاط‌های تخت‌جمشید تعبیه می‌کنند و با شیب مناسب این آبراهه‌ها به سمت گوشه شرقی تختگاه حرکت داده می‌شوند و از آنجا با دریچه‌ای که وجود دارد آب‌ها به محوطه قسمت جنوبی تخت‌جمشید هدایت می‌شد و بیرون می‌رفت.
انتهای پیام/
