نادیده گرفتن روش‌های غیرسازه‌ای در مدیریت سیلاب چگونه جان شهروندان را تهدید می‌کند؟!
رئیس کارگروه بین‌المللی مدیریت سیلاب گفت: مدیریت سیل به ۲ بخش سازه‌ای و غیرسازه‌ای تقسیم می‌شود که این ۲ لازم و ملزوم یکدیگرند؛ روش‌های غیرسازه‌ای از آن جهت که مردم را از سیل دور می‌کنند اهمیت زیادی دارند اما توجه به آن‌ها در کشور ما مغفول مانده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ بار دیگر وقوع سیل در کشور حادثه‌آفرین شد و سیلاب جاری شده در استهبان استان فارس تاکنون جان 21 نفر از هموطنان را گرفته است. وقوع سیل در بسیاری از کشورهای جهان اتفاق می‌افتد اما میزان آمادگی در مواجه با این پدیده در کاهش تلفات جانی و مالی ناشی از آن اهمیت بسیاری دارد.
در رابطه با این موضوع، دکتر کامران امامی، رئیس کارگروه بین‌المللی مدیریت سیلاب (ICID) در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: یکی از مواردی که در مدیریت سیلاب اهمیت دارد، توجه به این موضوع است که تعداد سیلاب‌های شدید که ویرانی زیادی را به همراه دارند در تمام کشورهای دنیا در حال افزایش بوده است و بنابراین ما باید برای مواجه با آن از هر نظر آمادگی داشته باشیم. سیلاب‌ها حتی کشورهای پیشرفته را نیز درگیر می‌کنند که کشته شدن بیش از 200 نفر در سیلاب سال گذشته کشور آلمان مثالی برای این موضوع است.
وی ادامه داد: مدیریت سیلاب به 2 بخش سازه‌ای و غیرسازه‌ای تقسیم می‌شود که این 2 شیوه لازم و ملزوم یکدیگر هستند و باید توجه توأمان به هر 2 بخش داشته باشیم. روش‌های سازه‌ای شامل مواردی از جمله سد، سیل‌بند، انحراف سیل، سامان‌دهی مسیر رودخانه، مخازن ذخیره آب و ..., هستند که سیلاب را از مردم دور می‌کنند. در کنار آن‌ها روش‌های غیرسازه‌ای را داریم که در این روش‌ها مردم هستند که از سیلاب دور می‌شوند.
رئیس کارگروه بین‌المللی مدیریت سیلاب در رابطه با روش‌های غیرسازه‌ای توضیح داد: مهم‌ترین بخش روش‌های غیرسازه‌ای، سامانه پیش‌بینی هشدار سیلاب است که در کشورهای توسعه‌یافته به بهترین شکل استفاده می‌شود. برای مثال اولین سامانه هشدار سیلاب برای رودخانه سن در پاریس 168 سال پیش (1854 میلادی) با موفقیت و با استفاده از تلگراف راه‌اندازی شد.
امامی ادامه داد: متأسفانه کشور ما در این زمینه ضعف دارد؛ به عنوان مثال در همین استان فارس که با سیل مواجه شده، در فروردین ماه سال 1398 نیز سیلاب شدیدی در دروازه قرآن شیراز جاری شد و جان تعداد کثیری از هموطنان را گرفت در صورتی که اگر این سامانه در آن زمان فعالیت داشت، خسارات مالی و جانی به نحو چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کرد. فکر می‌کنم تا به حال هم سامانه هشدار سیلاب دروازه قرآن راه‌اندازی نشده است.
وی افزود: توسعه‌یافتگی سامانه‌های هشدار سیلاب به حدی است که در کوالالامپور مالزی از یک تونل (تونل اسمارت) در 15 سال گذشته برای حمل و نقل خودرو‌ها و انحراف سیلاب استفاده کرده‌اند. بدون یک سامانه هشدار سیلاب مناسب این بهره‌برداری دو منظوره امکان‌پذیر نمی‌شد. راه‌اندازی و استفاده از این سامانه‌ها هزینه بسیار پایینی دارد اما نیاز به توسعه‌یافتگی دارد. سیل دیروز در استهبان در اوج تابستان و در فصل خشکسالی اتفاق افتاد و مردم عادی انتظار این سیلاب شدید را نداشتند که این موضوع نشان می‌دهد عدم قطعیت در مدیریت سیل زیاد است و نیاز به پایش همه‌جانبه، هوشیاری، آمادگی و اطلاع‌رسانی سریع داریم که خوشبختانه در این رابطه ابزارهای اثربخش و کارآمد در دسترس است.
رئیس کارگروه بین‌المللی مدیریت سیلاب توضیح داد: هشدار سیلاب در 2 بخش انجام می‌شود، روش اول هشدار هواشناسی است که برای تند سیلاب‌ها دقت بالایی ندارد و روش دوم پیش‌بینی‌های هیدرولوژیکی است که برای این منظور رودخانه‌ها باید مورد به مورد در سراسر کشور بررسی شوند و رصد و پایش آن‌ها صورت گیرد. این سامانه‌ها با تشخیص سریع‌تر سیل تنها در چند دقیقه می‌تواند نقش بسیاری در کاهش تلفات داشته باشد.
امامی "مدیریت سیلاب دشت" را روش دیگری از مدیریت سیلاب غیرسازه‌ای عنوان کرد و گفت: در این روش مناطق خطرپذیر از نظر وقوع سیل را شناسایی می‌کنند و سعی می‌شود که جمعیت در آن مناطق متمرکز نشود. ما برای مدیریت سیلاب به یک سیستم پهنه‌بندی نیاز داریم تا نشان دهد در کدام رودخانه‌ها در چه مناطقی و در چه دوره بازگشتی آبگرفتگی ایجاد می‌کنند. برای پیشبرد این روش در کشور ما اقداماتی انجام شده اما هنوز جای کار دارد و نیازمند توجه بیشتری است.
وی بیان کرد: موضوع آموزش مردم در خصوص سیل نیز اهمیت زیادی دارد که متأسفانه در کشور ما به آن کم پرداخته شده است. ما باید از ظرفیت رسانه‌ها و صدا و سیما استفاده کنیم و مردم را در خصوص این موضوع آگاه کنیم. مسئله خطرپذیری در کشور ما جا نیافتاده است و باید آموزش به مردم پررنگ‌تر از همیشه انجام شود. برای مثال در جریان سونامی 2004 اقیانوس هند، آشنایی اولیه یک دختر دانش‌آموز به سونامی، موجب نجات جان ده‌ها نفر شد.
رئیس کارگروه بین‌المللی مدیریت سیلاب در رابطه با تلفات سیلاب اخیر در کشور گفت: متأسفانه تا این لحظه بیش از 20 نفر از هموطنان جان خود را بر اثر جاری شدن سیل از دست داده‌اند که این آمار با توجه به شدت سیلاب بسیار زیاد است. در کشوری مانند ژاپن که بسیار سیل‌خیز است و در زمان جاری شدن سیلاب زمین‌لغزش نیز اتفاق می‌افتد، سیلاب‌های شدیدتر از سیلاب استهبان تلفات بسیار ناچیزی برجا می‌گذارد و یا حتی بدون تلفات سیل را پشت سر می‌گذارند. کل تلفات متوسط سالانه در ژاپن در اثر سیلاب‌های رودخانه، طوفان‌های دریایی و زمین لغزش‌های ناشی از بارش‌های شدید 80 نفر در سال در یک جمعیت 125 میلیون نفر است.
امامی تصریح کرد: روش‌های غیرسازه‌ای دیگری مانند مقاوم‌سازی و طرح‌های عملیاتی شرایط اضطراری نیز وجود دارد. در طرح‌های عملیاتی باید سیلاب‌ها را رصد کنیم و از سال‌های قبل بررسی کنیم که جاری شدن این سیلاب چه خطراتی را برای ما ایجاد می‌کند و مکانیسم‌های آماده‌ای را داشته باشیم تا در زمان بحران از تدابیر اندیشیده شده استفاده کنیم.
وی بیان کرد: بیمه سیلاب نیز باید مناطق خطرپذیر را پوشش دهد. در کشور ما بیمه سیلاب داریم اما مقدار مبلغ پرداختی برای خانه‌هایی که خسارت بیشتری دیده‌اند در مقایسه با خانه‌هایی که در مناطق دورتر از سیلاب قرار داشته و آسیب کمتری دیده‌اند، استاندارد نیست که این مورد نیز باید اصلاح شود.
رئیس کارگروه بین‌المللی مدیریت سیلاب با تأکید بر لزوم تخلیه مناطق پرخطر در زمان مناسب گفت: زمانی که ما به مرحله‌ای می‌رسیم که چاره‌ای جز تخلیه نداریم، باید یک سیستم نظام‌مند دستور تخلیه را فوراً و در کمترین زمان اجرا کند. در تصاویر و فیلم‌هایی که از سیل دیروز استان فارس منتشر شده به هیچ وجه این مورد را دیده نشد و غافلگیری در این موضوع کاملاً مشهود بود.
امامی با بیان اینکه 10 تا 20 درصد ثروت تولید‌شده در کشورهای توسعه‌یافته در زمینه ایمنی، کاستن ریسک و سلامتی عمومی سرمایه‌گذاری می‌شود، خاطرنشان کرد: باید با جدی گرفتن خطرات بلایای طبیعی مانند زلزله و سیل، سرمایه‌گذاری‌های لازم برای کاهش بلایای طبیعی انجام شود. برای مثال در ژاپن که سیل‌خیزی بسیار شدیدتری از نظر تراکم جمعیت، بارش و شیب رودخانه دارد موفق شدند که در یک دوره 40 ساله نسبت تعداد تلفات جانی سیلاب‌ها به جمعیت را نزدیک به 26 برابر کاهش دهند.
وقوع سیلاب‌های غیرعادی از نشانه‌های تغییر اقلیم است
انتهای پیام/
