نگاهی به چرخش‌های سیاسی اردوغان؛ منظور از خائنین حزبی که بود؟ - بخش دوم

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، چرخش های سیاسیمتعدد و تغییر مواضع سیاسی، از مهم ترین ویژگی سیاستمدار عملگرایی به نام رجب طیب اردوغان است. او که حالا رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه است، چهار دهه از عمر خود را صرف فعالیت سیاسی و اجرایی کرده و در این چهل سال، بارها در حوزه های سیاست داخلی و خارجی، چرخش آشکار انجام داده است.

در بخش پیشین این گزارش، به نخستین چرخش سیاسی اردوغان در برابر استاد او مرحوم نجم الدین ارکان اشاره شد. همچنین به این اشاره شد که حزب عدالت و توسعه در سالیان نخست، محتاطانه رفتار کرد تا قدرت خود را تثبیت کند اما پس از آن، نخستین چرخش های سیاسی مشاهده شد.

اردوغان پس از تثبیت پایه های قدرت حزب عدالت و توسعه، بارها با انجام چرخش های سیاسی سریع، تصمیماتی گرفت که موجب حیرت سیاستمداران و افکار عمومی شد. در این بخش از گزارش، به مهمترین چرخش های سیاسی اردوغان در قبال سیاستمداران ترکیه پرداخته می شود.

تحلیل گر شبکه تلویزیونی کی.آر.تی ترکیه در مورد تغییر مواضع و چرخش های سیاسی اردوغان گفته است:«اردوغان در چرخش مواضع سیاسی، آن قدر سریع عمل می کند که حتی رانندگان مسابقات فرمول 1 به او حسادت می کنند!»

از خواجه افندی تا فتوی خائن

فتح الله گولن رهبر جنبش خدمت، از سال 1990 میلادی، ستون های اصلی شبکه گسترده ای را تثبیت کرد که بعدها جنبش خدمت نام گرفت. او در ترکیه صدها موسسه تقویتی کنکور، ده ها دبیرستان، ده ها نهاد رسانه ای و تبلیغ دینی و مراکز تجاری تاسیس کرد.

سپس در کشورهای خارجی نیز شروع به فعالیت کرد و به موازات آن، بخشی از شاگردان و پیروان خود را در مهمترین نهادهای نظامی، اطلاعاتی، قضائی، بانکی، بهداشتی و آموزشی ترکیه صاحب شغل و منصب کرد.

فتح الله گولن و شبکه گسترده تحت امر او نقش مهمی در قدرت گرفتن حزب عدالت و توسعه ایفا کرد و اردوغان از شخص گولن با عبارت «حضرت خواجه افندی» یاد می کرد.

اردوغان و مسئولین عالیرتبه حزب عدالت و توسعه در تمام تصمیمات مهم سیاسی، اقتصادی، دیپلماسی و امنیتی، نمایندگانی به پنسیلوانیای آمریکا فرستاده و از گولن کسب تکلیف می کردند.

اردوغان بارها در سخنرانی های خود از حضرت استاد خواست قدوم متبرک خود را به ترکیه بگذارد و به غربت پایان دهد. در آن  دوران، ده ها رسانه و نهادهای قدرتمند گولن از اردوغان و آکپارتی حمایت می کردند.

در دوران ماه عسل آکپارتی و گولن، برخی از سیاستمداران نسبت به نفوذ بی مانند این گروه هشدار می دادند اما اردوغان در پاسخ می گفت: «آنان دلسوز این کشور هستند. ما نیز سیاستمدارانی هستیم که نه کسی می تواند فریبمان دهد، نه خودمان به دنبال فریب دیگرانم هستیم.»

 اما بعد از کودتای سال 2016 میلادی، اردوغان در یک مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد:«ما فریب خوردیم. ما باید به ملت و همچنین به خداوند متعال حساب پس دهیم. ما فکر می کردیم آنان دلسوز هستند، اما فتوی خائن، یک شبکه خیانت و جنایت به وجود آورده بود.»

اردوغان و باغچلی

اردوغان و یاران او پس از تاسیس حزب عدالت و توسعه بارها در سخنرانی های خود از دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی به عنوان سیاستمداری یاد می کردند که با ترویج تفکرات نژادپرستانه، به ترکیه لطمه زده و موجب دوقطبی اجتماعی شده است.

اردوغان آشکارا باغچلی را نادان و بی تجربه خطاب می کرد. البته در دوران تشکیل حزب عدالت و توسعه و پیروزی درخشان این حزب، ملی گرایان افراطی و تندرو همچون دولت باغچلی، در سراشیبی افول و ضعف افتاده و حامیان چندانی نداشتند.

اردوغان همواره در سخنرانی های خود، از اقدامات ملی گرایان در تاریخ ترکیه به عنوان دوران سیاه و مایه عبرت یاد می کرد. با این حال پس از چند سال ورق برگشت و اردوغان، باغچلی را به مهم ترین شریک سیاسی خود تبدیل کرد.

نظام ریاستی

رجب طیب اردوغان در سال 2011 میلادی در مصاحبه با مهمت علی بیراند روزنامه نگار مشهور ترکیه در مورد مسائل سیاسی کشور در یک مصاحبه زنده تلویزیونی گفتگو کرد.

بیراند پرسید: آیا شما دلتان می خواهد نظام پارلمانی را منحل کنید؟

اردوغان در جواب گفت: بله. چنین خواسته ای در دلم هست. اما خواست مردم برایم از هر چیزی مهم تر است.

اما 6 ماه بعد، باز هم در مصاحبه ای با بیراند، در پاسخ به سوالی در مورد نظام ریاستی طفره رفت. بیراند پرسید: مگر شما نگفتید که دلتان می خواهد نظام ریاستی را تشکیل دهید؟ اردوغان گفت: خیر. من چنین چیزی بر زبان نیاوردم. من گفتم قابل بررسی است، اما نگفتم دلم می خواهد.

بیراند پپرسید: اجازه می دهید نوار مصاحبه را پخش کنیم؟

اردوغان با اعتماد  به نفس همیشگی خود گفت: پخش کنید. من چنین حرفی نزدم.

نوار پخش شد و آن جمله اردوغان روی آنتن رفت. اما اردوغان باز هم خودش را از تک و تا نینداخت و تلاش کرد سر و ته قضیه را هم بیاورد. چند روز بعد، گویی اصلاً چنین اتفاقی نیفتاده، در مصاحبه دیگری گفت: «از همان دورانی که شهردار استانبول بودم، دلم می خواست نام سیاسی کشور ریاستی باشد و نه پارلمانی.»

موضوع دلار و اقتصاد

اردوغان قبل از تاسیس نظام سیاسی – اجرایی ریاستی گفته بود: «به این برادرتان رای دهید و بگذارید نظام سیاسی را تغییر دهم. به شما خواهم گفت که تثبیت قیمت دلار و تعیین نرخ سود سپرده گذاری بانک ها تا چه اندازه برای من راحت است.»

 4 سال پس از این سخنان، اردوغان چند ماه پیش گفت:«سیاستمداران در برابر گفته ها و وعده های خود مسئولند. دوران آن گذشت که یک سیاستمدار بیاید به مردم بگوید به من رای دهید و پشت سرم راه بیفتید تا من فلان و بهمان کنم. دوران این حرف ها گذشته است.»

اردوغان قبلاً در مورد خرید خدمت سربازی گفته بود: «من به عنوان رجب طیب اردوغان، حاضر نیستم مسئولیت تصمیم را بپذیرم که بچه پولدارها را از رفتن به سربازی معاف کند. در جامعه ما، هم شهروند ثروتمند داریم، هم شهروند بی پول و فقیر. من مسئولیت چنین چیزی را نمی پذیرم.» اما چند ماه بعد و زمانی که فهمید با فروش خدمت سربازی چه پول کلانی به خزانه فرستاده می شود، باز هم در یک چرخش آشکار، تصمیم خود را تغییر داد.

اردوغان همچنین در مورد برخی مذاکرات و توافقات با حزب دموکراتیک خلق ها برای پایان دادن به جنگ و درگیری با پ.ک.ک، بارها مواضع خود را تغییر داد و در آخرین مورد آن، درباره توافقی که در کاخ نخست وزیر بین نمایندگان کُرد و دو معاون و مشاور او امضا شد، اعلام کرد: «من اصلاً خبر نداشتم که قرار است چنین جلسه ای تشکیل شود.»

اما بعدها، رسانه ها فهمیدند که حتی چیدمان میز و صندلی آن نشست و این که کدام مسئول و نماینده بر کدام صندلی بنشیند، توسط خود اردوغان بر روی کاغذ ترسیم شده بود.

رفقای دیروز، خائنین امروز

عبدالقادر سلوی از تحلیلگران روزنامه حریت و از افراد نزدیک به اردوغان در مورد نگرش رئیس جمهور ترکیه به خیانت و خائنین گفته است: از اردوغان پرسیدم: آیا حس می کنید به شما خیانت شده است؟ در پاسخ گفت: بله. قطعاً. سینه من تبدیل به گورستان خائنین شده است.

اما منظور اردوغان از خائنین کیست؟ هر کدام از سیاستمداران و مسئولینی که روزگاری از افراد عالیرتبه حزب عدالت و توسعه و دولت بوده و اندکی در برابر اردوغان موضع گرفته و از حزب جدا شده اند، از دید او خائن به شمار می آیند.

او در یک تصمیم گیری سریع، بدون طی مراحل حزبی و قانونی مرسوم، احمد داود اوغلو را از پست مشاور نخست وزیری به کابینه برد و سکان وزارت امور خارجه را به او سپرد و اجازه داد که نام داود اوغلو به عنوان معمار سیاست خارجی و دیپلماسی ترکیه مطرح شود. اما اندکی بعد، با طرح موضوع تاسیس نظام ریاستی، داود اوغلو را در آچمز قرار داد و او را ناچار به استعفا کرد. این اتفاق در مورد بسیاری دیگر از رجال حزب رخ داد.

اردوغان در چرخشی آشکار، علیه عبدالله گل نیز موضع گرفت و کاری کرد که او و بسیاری از رفقای قدیمی از حزب خارج شوند. موضع گیری تند و تیز اردوغان بدانجا رسید که دستور داد حتی بر روی پایگاه اینترنتی حزب عدالت و توسعه، اسامی عبدالله گل، بلنت آرنچ، عبداللطیف شنر، علی باباجان و دیگران از لیست موسسین حزب حذف شود.

اگر همین الان به لیست مزبور مراجعه شود، مشاهده می شود که نام مولود چاووش اوغلو و بن علی ییلدرم در این لیست دیده می شود، اما اسامی گل، آرنچ و دیگران، حذف شده است!

 در بخش دوم این گزارش، به تغییر مواضع و چرخش های سیاسی اردوغان در حوزه سیاست خارجی خواهیم پرداخت.

ادامه دارد...

انتهای پیام/