ترکیه بر سر دوراهی ناتو؛ سناریوهای اردوغان در مادرید چیست؟ - بخش پایانی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه ظهر امروز به مادرید پایتخت اسپانیا رفت تا در نشست سران کشورهای عضو ناتو شرکت کند.

اگر چه حمله روسیه به اوکراین، این دوره از نشست سران ناتو را تحت الشعاع قرار داده، اما ظاهراً رویکرد ترکیه در مورد استراتژی دفاعی ناتو، مهمترین موضوع سخنرانی ها خواهد بود. چرا که ناتو به دنبال انجام یک اقدام نمادین علیه روسیه است و می خواهد سوئد و فنلاند را نیز به عضویت بزرگترین پیمان نظامی جهان دربیاورد، ولی ظاهراً ترکیه با این تصمیم مخالف است.

دولت ترکیه لیست بلندبالایی به استکهلم و هلسینکی داده و به آنها اعلام کرده که سران شبکه گولن و فرماندهان پ.ک.ک باید به آنکارا تحویل داده شوند. اگر نه، اردوغان برای نخستین بار از حق وتو استفاده خواهد کرد.

ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو گفته است: «در حال حاضر روی توافقی بین سوئد، فنلاند و ترکیه برای رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی (ترکیه) از جمله صادرات تسلیحات و مبارزه با تروریسم کار می‌کنیم. مذاکرات در این زمینه در اجلاس مادرید ادامه خواهد یافت. نگرانی‌های ترکیه مشروع است و نیاز به رسیدگی دارد. همه ما موافقیم که باید تلاش‌های خود را در مبارزه با تروریسم مضاعف کنیم. به همین دلیل من یک نشست ویژه برای تلاش‌های ناتو در مقابله با تروریسم در اجلاس مادرید تعیین کردم. سوئد در روزهای اخیر گام‌های مشخصی برای رفع نگرانی‌های ترکیه برداشته است.»

ماگدالنا اندرسون، نخست‌وزیر سوئد نیز گفته است: «شنبه گذشته با رئیس جمهور ترکیه صحبت کردم و گفتگوی خوب و سازنده‌ای بود. عضویت سوئد در ناتو به امنیت ترکیه نیز کمک خواهد کرد چرا که ما متعهد به مبارزه با تروریسم در همه اشکال و مظاهر آن هستیم. به طور کامل به سیاست ضد تروریسم ناتو پایبند خواهیم بود و نقش فعالی در این تلاش‌ها خواهیم داشت. موضع ما در برابر پ.ک.ک بسیار روشن است. این گروه در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا قرار دارد و این سیاست توسط سوئد به رسمیت شناخته شده است. قانون تروریسم سوئد در حال انجام بزرگترین بازنگری در 30 سال گذشته است. قانون جدید و سخت گیرانه‌تر جرائم تروریستی از اول ژوئیه با دامنه وسیع‌تری اجرا خواهد شد. سوئد پناهگاه امنی برای تروریست‌ها نیست و نخواهد بود. مقامات مربوطه به شدت برای اخراج افرادی که ممکن است یک تهدید امنیتی باشند کار می‌کنند. در حال حاضر تعداد قابل توجهی از پرونده‌ها در حال رسیدگی است.»

سه سناریوی اصلی

در بخش نخست این گزارش، به این اشاره شد که اردوغان از ناتو گله مند بوده و معتقد است که ناتو به حساسیت های امنیتی عضو هفتاد ساله این پیمان، بی اعتنایی می کند. حالا باید دید، رئیس جمهور ترکیه در مادرید، دقیقاً چه تصمیمی خواهد گرفت، محتمل ترین سناریوها کدامند و اردوغان بر اساس چه پارامترهایی تصمیم خواهد گرفت؟

در اینجا می توان به چند سناریوی فرضی و احتمالی اشاره کرد:

1.قرار است ترکیه به شکل قاطعانه، درخواست سوئد و فنلاند را وتو کند و در برابر همه اعضای ناتو بایستد.

2.ترکیه با برخی ملاحظات، درخواست فنلاند را تایید می کند، اما سوئد را رد می کند.

3.ترکیه با اخذ برخی امتیازات، از تهدیدات و خط و نشان کشیدن های پیشین کوتاه آمده و با درخواست پیوستن هر دو کشور موافقت می کند.

حال باید دید هر کدام از این سناریوها، چه پیامدها و دستاوردهایی دارند:

الف) اگر ترکیه به شکل قاطعانه و بدون برو برگرد، درخواست پیوستن سوئد و فنلاند را وتو کند، چنین چیزی به این معنی است که اولاً در برابر آمریکا، ناتو و اتحادیه اروپا ایستاده و همه آنان را به واکنش وادار می کند. با توجه به بحران اقتصادی گسترده ای که دولت اردوغان را به آستانه ورشکستگی رسانده، بعید به نظر می رسد که رهبر با تجربه آکپارتی چنین تصمیمی بگیرد. چرا که اساساً اتخاذ این موضع، تمام استراتژی سیاست خارجی و اقتصادی ترکیه را تحت تاثیر قرار می دهد.

ب) پذیرفتن درخواست فنلاند و مخالفت با پیوستن سوئد، یک حالت بینابینی است و باز هم هزینه های جدی برای ترکیه به همراه خواهد آورد.

ج) ترکیه می تواند با اخذ مجموعه ای از امتیازات ترکیبی، رضایت خود را اعلام کند و اردوغان با دست پر به کشورش بازگردد.

کدام سناریو به آمریکا مربوط است؟

از مجموع سه سناریوی احتمالی که بدانها اشاره شد، این مورد سوم است که می تواند دربرگیرنده بخش مهمی از ویژگی های روابط آنکارا – واشنگتن در مقطع تاریخی کنونی باشد.

جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید، دیروز به خبرنگاران گفته بود که مشخص نیست آیا بایدن و اردوغان در مادرید، دیدار دوجانبه خواهند داشت یا خیر. تنها 24 ساعت از سخنان سالیوان گذشته و امروز اردوغان اعلام کرد که بایدن از وی درخواست ملاقات کرده است.

چنین چیزی به این معنی است که تیم اردوغان، سخت در حال تلاش است تا توجه آمریکا را جلب کند. به عبارتی دیگر، اردوغان وانمود می کند که در مذاکرات مادرید، با فنلاند و سوئد طرف است و می خواهد از آنان امتیاز بگیرد، اما کیست که نداند مخاطب واقعی او جو بایدن است.

اردوغان از بایدن چه می خواهد؟

بدون تردید باید گفت، سقف انتظارات اردوغان از جو بایدن، بسیار بلند و ایده آل است و بعید است که حتی نیمی از این خواسته ها مورد قبول قرار بگیرند. اما در هر حال، او چانه زنی می کند و در انتظار نتیجه می ماند.

پیش از هر چیز، اردوغان خواهان آن است که پس از قطعی شدن محرومیت ترکیه از خرید جنگنده های اف 35 آمریکایی، دست کم 40 فروند اف 16 به آنکارا فروخته شود و هواپیماهای موجود نیز به روزرسانی و تعمیر شوند.

اردوغان می خواهد، دست کم بخشی از حمایت های آمریکا از نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه از میان برداشته شود.

اردوغان همچنین خواهان اعمال محدودیت جدی برای فعالیت نهادهای آموزشی وابسته به شاگردان فتح الله گولن در چند ایالت آمریکا است. درخواست دیگر نیز این است که آمریکایی ها سرمایه گذاری در ترکیه را چند برابر کنند و همچنین برای تحقق رساندن مبادلات تجاری ترکیه - آمریکا به مبلغ یکصد میلیارد دلار، گام عملی برداشته شود.

در پایان باید یک بار دیگر این موضوع را به خاطر بیاوریم که ترکیه تنها عضو مسلمان ناتو است و در طول هفتاد سال اخیر، از بسیاری جهات، تحت تاثیر عضویت در ناتو قرار گرفته است.

فلسفه اصلی عضویت ترکیه در ناتو، مقابله با تهدیدات احتمالی اتحاد جماهیر شوروی و بعدها، تهدیدات روسیه بوده، اما نکته جالب اینجاست که اتفاقاً ترکیه بیش از هر زمانی، از سوی خود اعضای ناتو مورد تهدید قرار گرفته است.

علاوه بر آن که یونان بارها ترکیه را تحت فشار قرار داده، مقامات نظامی و امنیتی رده بالای ترکیه نیز تحت تاثیر خواسته های ناتو، بارها روند سیاسی داخلی را به هم ریخته و کودتا را همچون شمشیر داموکلس، بر سر دولت و احزاب سیاسی، نگه داشته اند. 

در نتیجه، باید به این واقعیت اذعان کرد که عضویت در ناتو، بخشی از ستقلال سیاسی ترکیه را از بین برده و در مقابل، برخی امتیازات به این کشور داده تا بتواند در جبهه غرب، حضور داشته باشد.

در شرایط فعلی، تصمیم نهایی اردوغان در مورد عضویت سوئد و فنلاند، علاوه بر این که نقطه عطفی در تعیین موقعیت ترکیه در جبهه غرب خواهد بود، می تواند بر بخشی از مسائل داخلی و سرنوشت حزب عدالت و توسعه تاثیر بگذارد.

انتهای پیام/