وضعیت نگران‌کننده نشست زمین در کهگیلویه و بویراحمد/ مسئولان این خطر را جدی بگیرند
گروه استانها_در حالی که مسئولان هیچ برنامه و راهکار اجرایی برای پیشگیری از فرونشست زمین در کهگیلویه و بویراحمد ندارند اما این خطر جدی است و تاکنون چندین بنای تاریخی مهم دچار ترک و آسیب شدند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از یاسوج، فرونشست زمین در ایران از بحران‌های زیست‌محیطی مهم چندسال اخیر بوده که مهمترین علل آن در حال حاضر بحران آب است، کارشناسان امر می‌گویند ایران جزو کشورهایی با بیشترین فرونشست زمین است.
از عوامل تشدید کننده فرونشست‌ها کمبود آب، عدم اصلاح الگوی مصرف در صنعت کشاورزی ایران، تغییرات اقلیمی و عدم مدیریت آب اشاره کرد.
در همین زمینه سعید طالبی‌پور، مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد با تایید نگرانی‌ها در پدیده فرونشست زمین، نابودی دشت‌ها و زمین‌های حاصلخیز، تخریب بناهای تاریخی و ساختمان‌ها، تغییرات آب و هوایی، کیفیت هوا، تخریب خطوط ریلی و جاده‌ای، افزایش گرد و غبار و شوری خاک را از پیامدهای این پدیده برشمرد.
وی گفت: تخت‌جمشید و نقش رستم و تخریب بخشی از خط راه‌آهن اصفهان به شیراز نمونه‌ای از این آثار فرونشست زمین است که به استان کهگیلویه و بویراحمد نیز رسیده است.
مدیرکل گردشگری کهگیلویه و بویراحمد افزود: در این استان چهار فصل، مسئله فرو نشست زمین از جمله مشکلاتی است که متاسفانه به دلایلی از جمله فراوانی آب توجه چندانی به آن لحاظ نشده است.
وی تصریح کرد: در سالهای اخیر با وجود تغییرات اقلیمی در سراسر منطقه خاورمیانه و ایران ، موج این تغییرات به استان ما نیز رسیده است؛ کاهش شدید نزولات آسمانی به خصوص برف در مناطق سردسیر و باران در مناطق گرمسیر، استفاده از چاه‌ها و آب‌های زیرزمینی افزایش یافته که ادامه این روند پیامدهای آن برای استان فاجعه‌بار خواهد بود.
طالبی‌پور با بیان اینکه کاهش سفره‌های آب زیرزمینی در مناطق گرمسیر استان روند شدیدتری داشته، اضافه کرد: در این مناطق چون عمدتا از روان آب‌های فصلی استفاده می‌کردند با کاهش این روان‌آب‌ها و در بعضی از مناطق با خشک شدن کامل روخانه‌های فصلی شاهد استفاده گسترده از آب های زیر زمینی بودیم.
وی گفت: این چاه‌ها که عمدتا در مناطقی با سطح بارندگی اندک واقع شده‌اند موجب خشک شدن سریع خاک شده و با تهی شدن منابع زیر زمینی از آب و پوک شدن خاک بستر موجب ریزش و در نهایت فرونشست‌هایی در سطح دشت‌های استان کهگیلویه و بویراحمد شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از فرونشست زمین در دشت دهدشت، دشت کلاچو و شهر تاریخی بلادشاپور به عنوان مهمترین میراث فرهنگی استان خبر داد که آسیب‌های جدی دیده است.
طالبی‌پور افزود: در بافت تاریخی دهدشت استفاده گسترده از آب چاه دلاور در محوطه بافت تاریخی از سوی شهرداری دهدشت برای آبیاری فضای سبز شهری، سبب شده تا افت گسترده‌ای در سطح آب‌های زیرزمینی دهدشت صورت گرفته و هر ساله خطر فرونشست‌ها، آثار و بناهای بافت تاریخی دهدشت را به شدت تهدید می‌کند.
وی گفت: ترک‌های ریز و درشت زیادی که در بناهای تاریخی سطح شهر تاریخی از جمله حمام شرقی، امامزاده معصوم، حمام محمد و بناهای مسکونی سطح شهر دیده می‌شود از پیامدهای آن به شمار می‌رود.
مدیرکل میراث فرهنگی تصریح کرد: در محوطه میدان محله کاروانسرا پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی سبب شده که ضمن نفوذ نمک و شوره زدن بناهای موجود، ترک‌ها و نشست‌های زیادی کاروانسرا و حمام کهیار، امامزاده جابر و میدان مرکزی را تهدید می‌کند.
طالبی‌پور ادامه داد: در دشت لیشتر به دلیل استفاده‌های زیاد از چاههای موردی و نیز به دلیل کاهش شدید بارندگی‌ها در این دشت و به خصوص برداشت و انتقال نفت از سفره‌های زیرزمینی، چاله‌ها و فرونشست‌هایی در آن رخ داده است.
وی مهمترین بنای تاریخی کم‌نظیر این دشت که دچار خطرات فراوانی شده را، گنبد تاریخی لیشتر با قدمت 0333 ساله نام برد و گفت: ترک‌های گوناگون این بنا از خطرات بالقوه فروپاشی آن حکایت می‌کند؛ البته با احداث سیستم آبیاری قطره‌ای از سد کوثر تا حدودی استفاده از آب چاه کمتر شده ولی خطر فرونشست براثر خالی شدن به دلیل استخراج نفت همچنان جدی است.
طالبی‌پور اضافه کرد: در دشت یاسوج نیز از گذشته‌های دور تاکنون شیوه آبیاری بر اساس شیوه غرقابی و با استفاده از پتانسیل رودخانه بشار بوده و در سالهای اخیر و با کم شدن نزولات و رشد ویلا و باغ‌سازی به خصوص در حاشیه شهر ، تعدادی از اهالی اقدام به حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق کردند که این امر منجر به خالی شدن سطح سفره‌های زیرزمینی در سطح دشت خواهد شد و خطراتی به ویژه در حوزه مسکن و همچنین بناهای تاریخی همچون کارخانه های صنعتی تاریخی قند و آرد و مجتمع جهانگردی ( و همچنین محوطه های مهمی همچون تپه تل خسرو و گورستان‌های تاریخی سطح شهر در پی خواهد داشت.
مدیرکل میراث فرهنگی دشت امامزاده جعفر و باشت را از دیگر مکان‌های در معرض خطر دانست و گفت: در این دو دشت همچون کوشک گدنگون، محوطه مهم تنگ ملغان، محوطه بسار مهم هخامنشی آلاکون باشت از جمله بناهایی است که در معرض تخریب هستند.
وی گفت: در شهرستانهای لنده و بهمئی نیز بناهایی همچون امامزاده ابراهیم عباس، امامزاده بابا احمد لیکک، محوطه بسیار مهم تنگ سولک و ماغر و روستای تاریخی کارند پیامدهای فرونشست به خوبی دیده می‌شود.
وی، ترغیب مردم و کشاورزان به استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای در دشت‌هایی همچون لیشتر و گچساران و باشت با وجود احداث کانالهای آبیاری از سدها، بستن چاههای غیر مجاز، هماهنگی با امور آب استان در خصوص ندادن مجوز برای حفر چاه های آبیاری در مناطقی که بناها و محوطه های تاریخی واقع شده است و تمدید نشدن پروانه چاههای مشکل دار از جمله راهکارهایی است که در کاهش پیامدهای ناشی از فرونشست زمین موقر هستند.
وی از مقامات ارشد استان خواست که بخشی از اعتبارات ملی و استانی را برای آگاهی‌بخشی و معرفی جاذبه‌های تاریخی و گردشگری در معرض خطر هزینه کنند.
رئیس نظام مهندسی معدن استان کهگیلویه و بویراحمد نیز به تسنیم گفت: موضوع فرونشست در این استان جدیست ک تاکنون در چندین منطقه، زمین، نشست کرده است.
ابوطالب ابطحی افزود: در زمینه مطالعه و اقدامات پیشگیری اقدامی نشده و لازم است در این زمینه اعتبارات قابل توجهی اختصاص دهند.
وی فرونشست زمین در دشت دهدشت و بنای تاریخی بلادشاپور را جدی دانست و گفت که در این منطقه رمق چاه دلاور را درآوردند و با بی‌رحمی هم منابع آبی را هدر می‌دهند و هم بنای تاریخی شهر قدیم دهدشت را نابود می‌کنند.
رئیس نظام مهندسی معدن استان کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: علاوه بر برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی آب، تخریب جنگل و مرتع نیز از عوامل بسیار مهم در این پدیده است که اگر فکری نکنیم خطر جدی نه تنها در بافت قدیمی و تاریخی بلکه در جاده و ریل و ساختمان‌های مسکونی و عمرانی خواهیم بود.
وی عدم کشت محصولات آب‌بر، عدم استفاده از چاه و توسعه عملیات آبخیزداری در مراتع را سه پیشنهاد در کاهش پدیده فرونشست زمین نام برد و اضافه کرد: اگر به همین رویه جلو ببریم باید منتظر فجایع عمیقی باشیم.
انتهای پیام/541/ش
