"انفجار و سونامی سفرهای نوروزی و عید فطر امسال" چطور مدیریت شد؟!/ سدهای بزرگ توسعه "گردشگری داخلی" چیست؟
"سونامی سفر" شاید بهترین تعبیر برای حجم عجیب و بسیار بالای مسافران نوروزی و عید فطر امسال بود که بعد از برداشته شدن محدودیت‌های کرونایی در کشورمان با آن مواجه شدیم؛ اما این سونامی می‌توانست بسیار مخرب و تلخ باشد که البته تقریباً مدیریت شد اما چطور؟!
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ تعطیلات نوروزی امسال و به دلیل برداشته شدن محدودیت‌های کرونایی بعد از دو سال رکود در حوزه گردشگری، نقطه عطف مهمی محسوب می‌شد که فعالان و اجزای صنعت گردشگری از مدت‌ها قبل به آن چشم دوخته بودند.
باتوجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته مبنی بر وقوع سیل عظیمی از سفرهای داخلی توسط هموطنان از سوی کارشناسان که به حقیقت نیز پیوست، "ستاد هماهنگی خدمات سفر" پیش از نوروز امسال مطابق روال هر ساله و بعد از وقفه‌ای دوساله به علت همه‌گیری کرونا تشکیل شد.
علی‌رغم افزایش چند برابری حجم سفرها، به گواهی و تأیید کارشناسان مختلف، باید گفت به دلیل برنامه‌ریزی‌های نسبتاً دقیق این ستاد، سفرهای نوروزی امسال به مرحله بحران نرسید.
از سوی دیگر اما علی‌رغم هشدارها مبنی بر تداوم موج استقبال از سفرها که از آن حتی تحت عنوان "سونامی سفر" در ادامه سال و به صورت مشخص در تعطیلات عید فطر یاد می‌شد، در تعطیلات عید فطر نابسامانی و بی‌نظمی‌هایی در برخی استان‌ها به وقوع پیوست که کارنامه قابل قبول این ستاد در تعطیلات عید نوروز را دچار خدشه کرد.
بروز این نابسامانی‌ها بهویژه در چند شهر محدود و مشخص در تعطیلات عید فطر با وجود پیش‌بینی‌های قبلی و تأکید سازمان گردشگری جهانی مبنی بر مغتنم بودن فرصت استقبال از سفرهای داخلی در کشورهای مختلف به جهت رونق مجدد و توسعه گردشگری داخلی، قابل پذیرش و اغماض به نظر نمی‌رسید.
بر همین اساس و برای بررسی ابعاد مختلف این موضوع، در یک نشست خبری با حضور "مصطفی فاطمی" مدیر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که دبیری ستاد هماهنگی خدمات سفر را نیز بر عهده دارد، عملکرد ستاد خدمات سفر در مدیریت صحیح سفرهای نوروزی و ناکامی این ستاد در سفرهای تعطیلات عید فطر در برخی شهرها مانند کاشان را بررسی کردیم.
تسنیم: با توجه به حجم بالای سفرهای داخلی در نوروز امسال که در نوع خود بی‌سابقه بود، ستاد خدمات سفر در طول تعطیلات عید نوروز چه دستاوردی داشت؟
در ابتدا باید بگویم تعداد اسکان‌های رسمی و غیررسمی در ایام نوروز امسال، بالغ بر 50 میلیون اقامت در شب بود که 13 میلیون از این تعداد اقامت مربوط به اسکان در اقامتگاه‌های رسمی بوده که این آمار به صورت رسمی و دور از هرگونه اغراق و بزرگنمایی اعلام شده است.
از سوی دیگر افزایش میزان تردد جاده‌ای نسبت به سال 97 که تعداد آن به 40 میلیون رسید و همچنین افزایش 170 درصدی خرید بلیط جهت بازدید از اماکن تاریخی و فرهنگی که با رشدی تقریباً 67 درصدی در مقایسه با سال 97 همراه بود گواهی صادق بر اثبات ادعای افزایش بی‌حدوحصر و عجیب میزان سفرها در تعطیلات عید نوروز امسال است.
با وجود این آمار مستند و متقن، برخی از رسانه‌ها معتقد بودند ستاد خدمات سفر در خصوص میزان اقامت‌ها و ترددهای جاده‌ای در نوروز امسال اغراق‌نمایی کرده است؛ در حالی که این موضوع به نظر در نوروز سال 97 که عموماً دستگاه‌های ذی‌ربط و استانداری‌ها سعی در بزرگنمایی و آمارسازی در تعداد اقامت‌ها داشته‌اند صادق به نظر می‌رسد؛ چراکه در نوروز آن سال برای شهرستانی که تنها 5 هزار تخت جهت اقامت مسافران در اختیار داشت، آماری مبنی بر 10 میلیون اقامت در شب اعلام شد و از این طریق و به تبع آن تعداد کل اقامت‌های شبانه مسافران نوروزی نیز 120 میلیون عدد عنوان شده بود، که ناگفته پیداست این آمار هیچ سنخیتی و تطابقی با واقعیت ندارد.
از طرفی در سال 97 میزان تردد جاده‌ای 30 میلیون خودرو ثبت شده است که با استناد به همین عدد می‌توان به راحتی دریافت که در 40 میلیون تردد صورت گرفته در نوروز امسال قاعدتاً اعلام عدد 50 میلیون اقامت شبانه آمارسازی و اغراق نبوده است.
این در حالی است که ستاد خدمات سفر و به صورت مشخص شخص معاون گردشگری کشور که ریاست این ستاد را بر عهده دارد همواره بر ارائه آمار صحیح و دقیق تأکید داشته و آن را لازمه برنامه‌ریزی و عملکرد صحیح عنوان می‌کرد.
همانطور که از مدت‌ها قبل از شروع تعطیلات نوروز احتمال ایجاد سونامی سفر و افزایش سفرهای افسارگریخته توسط کارشناسان و حتی شخص وزیر میراث فرهنگی به صورت مکرر گوشزد شده بود، ستاد هماهنگی خدمات سفر با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده تلاش کرد تا ضمن ارزیابی عملکرد ستاد خدمات سفر در طول سالیان گذشته، اقدامات مناسبی در راستای کاهش تصادفات جاده با شناسایی نقاط حادثه‌خیز و پایش محورهای مواصلاتی پرتردد از طریق ایجاد اتاق‌های مانیتورینگ و همکاری با سازمان اورژانس کشوری انجام دهد؛ بر همین اساس تا حدود زیادی موفق شدیم خطرات و احتمال تصادفات را کاهش دهیم.
به جرأت می‌توان گفت برای اولین بار در طول ادوار گذشته، تمامی استانداران شهرهای مختلف و 23 دستگاه عضو ستاد خدمات سفر به صورت واقعی در این ستاد به ایفای نقش پرداختند؛ درحالی که این موضوع در سال‌های گذشته به هیچ عنوان مسبوق به سابقه نبود و صرفاً به انجام مکاتباتی با نهادهای مختلف و در نهایت اخذ آمار و گزارش بسنده می‌شد.
حضور، جدیت و تأکید شخص وزیر کشور در ساماندهی این ستاد با محوریت وزارت میراث فرهنگی به عنوان مسئول مستقیم و اصلی ایجاد هماهنگی بین 23 دستگاه متولی عضو این ستاد، بسیار مؤثر و راهگشا بود؛ چراکه برای اولین بار تمامی استانداران به صورت مستقیم در این ستاد حاضر شدند.
از سوی دیگر با توجه به حضور مستقیم شخص وزیر کشور در جلسات اولیه این ستاد به همراه شخص معاون اول رئیس جمهور، سایر نهادهای عضو نظیر وزارت راه و شهرسازی، سازمان اورژانس کل کشور و... نیز در سطح بالاترین مقام این نهادها در این ستاد حاضر شدند که نتیجه و خروجی این حضور در سطح عالی تعامل و هماهنگی بسیار کارا و مناسب تمامی ارگان‌ها و نهادهای دخیل در ستاد خدمات سفر بود.
یکی از آثار کاملاً مستقیم و مشهود این هماهنگی در روز سوم عید و با بالا رفتن آمار تلفات گازگرفتگی در چادرهای مسافران به شکل غیرقابل انکاری نمایان شد.
در این ارتباط در یک کار جمعی و تعامل هماهنگ بین تمامی اجزای ستاد خدمات سفر شامل سازمان صداوسیما، استانداری‌ها، سازمان آتش‌نشانی، ضمن اطلاع‌رسانی لازم و سریع توسط صداوسیما و هشدار در خصوص خطرات گازگرفتگی در چادرها، کلیه چادرها با هماهنگی و حضور عوامل آتش‌نشانی از سطح خیابان‌ها و مناطق گردشگری جمع‌آوری شد و در مقابل این مسافران در ورزشگاه‌ها و کمپ‌های تعبیه شده به این منظور که از گرمایش مناسبی برخوردار بودند اسکان داده شدند.
با انجام سریع این اقدامات در شهرهایی مثل شیراز و اصفهان که از کمبود واحدهای اقامتی رنج می‌بردند، در طی کمتر از بیست و چهار ساعت، میزان مرگ و میرهای ناشی از گازگرفتگی چیزی در حدود 80 درصد کاهش یافت.
یکی دیگر از مصادیق کارهای مثمر ثمر ستاد خدمات سفر که حاصل کار جمعی و هماهنگی فرادستگاهی بود، حل سریع مشکل کاهش ناگهانی گوشت مرغ در مناطق توریستی و شهرهای پرمسافر بود.
از آنجایی که در سال جاری بلافاصله بعد از تعطیلات نورزی ماه رمضان قرار داشت به یک باره و در روز ابتدایی آغاز تعطیلات سال جدید، گزارش‌هایی مبنی بر کاهش شدید مرغ به علت آغاز تعطیلات نوروزی دریافت کردیم.
بلافاصله و مطابق بررسی‌های انجام شده معلوم شد کشتارگاه‌های موجود در کشور به مناسبت آغاز تعطیلات سال جدید تعطیل شده‌اند؛ در نهایت با هماهنگی‌های انجام شده با استاندارهای مختلف مقرر شد بر اساس مصوبه ستاد خدمات سفر، کشتارگاه‌های موجود در سطح استان‌ها به صورت شیفتی به مدار تولید بازگردند که نتیجه آن رفع سریع این مشکل بود.
یکی از معضلات جدی در طول تعطیلات نوروزی تقاضای بالای سفر به سمت استان‌های جنوبی و مرکزی کشور با توجه به شرایط جوی و برودت هوا در استان‌های شمالی و غربی بود.
بر همین اساس با رصد دقیق میزان اشغال واحدهای اقامتی در این مناطق و به منظور توزیع مکانی مناسب سفرها، بعد از هماهنگی با استانداری‌ها و اخذ اطلاعات و آمار میزان ظرفیت‌های خالی باقیمانده و نحوه پراکندگی در سطح شهرستان‌های همجوار شهرهای توریستی و گردش‌پذیر، اقدام به صدور اطلاعیه با عنوان معرفی شهرهای معین و جایگزین کردیم و از انباشت بیشتر جمعیت و ایجاد بحران‌های احتمالی در مقاصد جلوگیری کردیم.
برای مثال استقبال از سفر به شهرهای جنوبی به قدری بود که بر اساس تصاویر پهبادی گرفته شده از برخی شهرهای جنوبی نظیر گناوه، مسافران با پارک خودرو خود در بیرون از شهر، سیلی از جمعیت شبیه راه‌پیمایی و تظاهرات در این مناطق در حال حرکت برای ورود به این شهرها بودند، اما براساس هماهنگی‌های شبانه‌روزی صورت گرفته به منظور تأمین دقیق، سریع و درست ارزاق و مواد خوراکی مورد نیاز، مانع از وقوع و بروز بحران‌های امنیتی شدیم.
تسنیم: با وجود تداوم فعالیت‌های ستاد هماهنگی سفر در تعطیلات عید فطر اما در این تعطیلات اخیر، توفیقات قابل توجهی را کسب نکرده و اخبارتلخی از برخی از مقاصد مانند کاشان به گوش رسید و شاهد ایجاد شرایط بغرنجی بودیم که عملکرد نسبتاً خوب این ستاد را در ایام نوروز خدشه‌دار کرد! به نظرتان چه علل و عواملی موجب وقوع بحران و نابسامانی در این شهرها شد؟ علت عملکرد ضعیف این ستاد در ایام تعطیلات عید فطر چه بود؟
با توجه به پیش‌بینی‌ها مبنی بر تداوم استقبال از سفرها در تعطیلات عید سعید فطر، در حالی که در سال‌های قبل به هیچ عنوان تشکیل ستاد خدمات سفر برای تعطیلاتی غیر از نوروز مسبوق به سابقه نبود، این ستاد را با مرکزیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از دو هفته قبل تشکیل دادیم.
بر اساس برآوردها و بررسی‌ها به نظر می‌رسید توزیع سفرها در این تعطیلات در کل پهنه کشور به نسبت قابل قبولی توزیع بشود. مطابق گزارش‌ها مشخص شده بود 27 شهر در این تعطیلات استقبال بیشتری داشته و یا اصطلاحاً دارای وضعیت بحرانی خواهند بود و باید بگوییم ملاک تعیین وضعیت بحرانی برای یک شهر احتمال بالای کاهش ارزاق و مواد غذایی به دلیل تعداد بالای مسافران ورودی بود.
از بین این 27 شهر متأسفانه شهرستان بانه، مرودشت، کاشان و الموت در وضعیت نامناسبی قرار گرفتند و در شهر کاشان به صورت مشخص وضعیت بغرنج و به نوعی مثل زمان قحطی شد.
پیش‌بینی ما بر اساس بلیت‌ها و تورهای فروش رفته به قمصر و کاشان، برآورد ورودی روزانه تا سقف سی هزار مسافر به کاشان بود، اما آنچه در عمل اتفاق افتاد ورود روزانه 130 هزار مسافر به این شهر بود که فاصله بسیار زیادی با گمانه‌زنی‌ها و پیش‌بینی‌های صورت گرفته در ستاد خدمات سفر داشت و این امر باعث بروز نابسامانی‌هایی در زمینه اسکان مسافران و تأمین تغدیه آنها شد.
صادقانه باید گفت جدیت و اهتمام لازم در ستاد خدمات سفر و آن‌گونه که در ارتباط با تعطیلات نوروزی به کار بسته شد در خصوص تعطیلات عید فطر به کار گرفته نشد و وضعیت برخی از شهرها و به ویژه کاشان قطعاً به هیچ عنوان قابل دفاع نیست.
علاوه بر ضعف مدیریت شهری و گردشگری در شهر کاشان که قطعاً عامل اصلی به وجود آورنده نابسامانی‌ها و به نوعی بحران در این شهر بود، مصادف شدن تعطیلات عید فطر با فصل گلاب‌گیری در کاشان بود که همین عامل اصلی افزایش سفرهای بی‌رویه در این تعطیلات به کاشان نیز بود و باعث برهم خوردن برنامه‌ریزی‌ها و پیش‌بینی‌های صورت گرفته شد.
بسیاری از هموطنان برای سفر به مقاصدی همچون شیراز و اصفهان برنامه‌ریزی کرده بودند، اما ترافیک شدید جاده‌ها و ایجاد تعویق در زمان سفر مسافران باعث شد تا بسیاری از آنها در طول مسیر بدون اینکه قصد سفر به کاشان با عنوان مقصد اصلی را داشته باشند از این شهر به عنوان مقصد میانی و بین‌راهی به منظور رفع خستگی و صرف وعده غذایی ناهار استفاده کنند که این موضوع نیز در تشدید نابسامانی‌ها بسیار مؤثر بود.
وضعیت شهرستان الموت واقع در قزوین و بانه نیز متأسفانه دست کمی از کاشان نداشت و شاهد بروز بحران و حتی قحطی در این شهرها نیز بودیم. در الموت به دلیل واقع شدن این شهر در مسیر دسترسی و سفر شهروندان تهرانی به شمال، اوضاع تا جایی پیش رفت که در مقاطعی با هلی‌کوپتر به این شهر آذوقه رسانده شد.
این نابسامانی‌ها در شهر بانه به دلیل مسدود کردن مسیر ورودی با تکمیل ظرفیت این شهر شدت نسبتاً کمتری داشت، در حالی که اگر همین اتفاق در شهر کاشان هم انجام می‌شد کمتر شاهد وقوع مشکلات بودیم؛ اما در کاشان به دلیل ایجاد ترافیک شدید در آزادراه قم ـ اصفهان که یکی از شریان‌های اصلی و ترانزیتی کشور است بر اساس اعلام پلیس راه امکان مسدودسازی ورودی شهر وجود نداشت و همین امر به معضلات مشاهده شده دامن زد.
در راستای حل مشکلات مسافران در شهرستان کاشان، جلسه اضطراری ستاد خدمات سفر در ساعت 7 شب روز عید فطر تشکیل شد و مقرر شد با تزریق ارزاق از شهرهای مجاور کاشان مثل تهران، اصفهان و قم تا حدودی از وخامت اوضاع کاسته شود. با توجه به اعلام دیرهنگام مسئولین شهری در کاشان این موضوع شاید چندان مثمر ثمر واقع نشد اما در حد بضاعت تلاش شد از مشکلات مسافران در این شهر کاسته شود.
یکی دیگر از عوامل مهمی که در کشور باعث بروز این مشکلات می‌شود علاوه بر نبود زیرساخت‌های مناسب نبود امکانات لازم در دستگاه‌های مختلف و نیروهای متبحر و آشنا و عدم آموزش کافی به ویژه به مدیران محلی شهری برای مدیریت بحران در موارد مشابه این‌چنینی و ایام پیک سفرها در تعطیلات است.
علاوه بر لزوم آموزش به مدیران محلی، لازم است تا تمامی اجزای گردشگری از جمله جوامع محلی نیز با نحوه پذیرایی مناسب از گردشگران آشنا شده و در این زمینه مهارت کافی را بیاموزند.
باید به این نکته مهم در برنامه‌ریزی‌ها توجه کرد که جوامع محلی تا وقتی که مطمئن باشند از رهگذر ورود مسافر به شهر و ولایت آنها کسب درآمد و انتفاع اقتصادی می‌کنند قاعدتاً دارای روابط کاملاً مناسبی با گردشگران خواهند بود، اما همین جوامع وقتی گردشگران بیش از آستانه تحمل و ظرفیت یک شهر وارد آن نقطه شوند قاعدتاً مسافر ورودی را طرد و ممکن است با وی بدرفتاری کنند.
تسنیم: وضعیت سایر شهرها و استان‌های کشور در تعطیلات عید فطر چگونه بود؟ کدام استان‌ها بیشتر میزبان گردشگران بودند؟
در تعطیلات عید فطر ظرفیت مراکز اقامتی استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، گیلان، مازندران، فارس، اصفهان، اردبیل، بوشهر، یزد، لرستان، همدان، کردستان، آذربایجان شرقی، قزوین و چهارمحال و بختیاری به صد درصد رسید و در واقع ضریب اشغال هتل‌های این استان‌ها تکمیل شد.
با این وجود به دلیل برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته به فضل الهی به‌رغم استقبال فراوان، شاهد بروز مشکل خاصی در این استان‌ها که عمدتاً دارای شهرهای توریستی و پرجاذبه گردشگری هستند نبودیم اما وضعیت افتضاح در سه شهرستان مذکور کاشان، الموت و بانه به هیچ عنوان قابل دفاع نیست.
قبل از تعطیلات عید فطر با استانداری‌های شهرهای اصفهان، همدان، فارس، گیلان، مازندران، خراسان رضوی، لرستان و کردستان از سوی ستاد خدمات سفر مکاتبه شد و در خصوص لزوم توجه به سه مقوله 1. اسکان اضطراری 2. نظارت بر فرآیند تأمین ارزاق عمومی و 3. مدیریت ترافیک و تلاش برای توجه کامل به نقاط حادثه‌خیز هشدار داده شد.
علی‌رغم این مکاتبه در این ارتباط به دلیل عدم قابل پیش‌بینی بودن این حجم از سفرها به کاشان در خصوص این شهر مکاتبه‌ای انجام نشد.
باید به این نکته مهم در برنامه‌ریزی‌ها توجه کرد که جوامع محلی تا وقتی که مطمئن باشند از رهگذر ورود مسافر به شهر و ولایت آنها کسب درآمد و انتفاع اقتصادی می‌کنند قاعدتاً دارای روابط کاملاً مناسبی با گردشگران خواهند بود، اما همین جوامع وقتی گردشگران بیش از آستانه تحمل و ظرفیت یک شهر وارد آن نقطه شوند قاعدتاً مسافر ورودی را طرد و ممکن است با وی بدرفتاری کنند.
تسنیم: مسئله کمبود زیرساخت‌های گردشگری کشورمان خصوصاً در زمینه اقامتگاه‌ها و هتل‌ها تا به امروز لطمات شدیدی را به حوزه گردشگری وارد کرده است؛ علت اینکه بعد از گذشت چند دهه، همچنان درگیر تأمین حداقل‌های اقامتی در کشور هستیم، چیست؟!
ضعف زیرساخت‌های گردشگری بهویژه در بحث واحدهای اقامتی در کشور موضوعی غیرقابل انکار است و قابل تأیید است و مصداق این ضعف را به خوبی در ایام پیک و شلوغی سفر به راحتی می‌توان درک کرد.
برهمین اساس ناچار هستیم در مواقع پیک سفرها و شرایط ضروری بدواً بعد از تکمیل ظرفیت اقامتگاه‌های رسمی دارای مجوز، به سراغ خانه مسافرهای دارای مجوز مقطعی و حتی غیر مجاز رویم و در نهایت باز هم در صورت نیاز از ظرفیت حسینیه‌ها، مساجد و مدارس استفاده کنیم و در گام آخر با صدور اطلاعیه از مردم درخواست کنیم که اگر اتاق خالی در منزل خود دارند که امکان استفاده مسافران از آن فراهم باشد، آن را در اختیار گردشگران قرار دهند که این اتفاق یعنی فراخوان برای استفاده از اتاق‌های خالی موجود در منازل مردمی در تعطیلات عید فطر در کاشان و در نوروز در مشهد و شیراز به وقوع پیوست.
فارغ از ضعف زیرساخت‌ها، ما در کشورمان از نعمت اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت موجود در دیگر کشورها نظیر بی‌اندبی، هاستل و کمپینگ‌های بین راهی بی‌بهره هستیم.
از آنجایی که که بخش عمده‌ای از سفرهای داخلی به صورت زمینی انجام می‌گیرد، قطعاً ضروری است برای احداث و به وجود آوردن این دست اقامتگاه‌ها برنامه‌ریزی شود و این امر نیازمند هدف‌گذاری بلندمدت است، چراکه در کوتاه‌مدت متأسفانه قابل اجرایی شدن نیست.
در تمام دنیا در بحث احداث واحدهای اقامتی دو مدل وجود دارد: مدل اول در واقع سرمایه‌گذاری برای احداث هتل‌ها با هدف کسب سود است و مدل دوم احداث واحدهای اقامتی با انگیزه‌های خیرخواهانه را شامل می‌شود.
در حقیقت مصداق مدل دوم در کشور را می‌توان احداث زائرسراها در شهر مشهد دانست که به نوعی بسیار شبیه اقامتگاه‌های هاستل در دیگر کشورها است؛ هرچند که تفاوت‌هایی نیز دارد.
بر همین اساس برنامه وزارت میراث فرهنگی احداث زائرسراها با کمک خیرین در تمامی مسیرهای منتهی به شهرهای زیارتی است که با توجه به ارزان بودن آن قطعاً در صورت اجرایی شدن گامی مؤثر در راستای برطرف کردن مشکل کمبود واحدهای اقامتی است.
یکی از مشکلات کمبود و گرانی واحدهای اقامتی در کشور ما بدون تردید بنگاه‌داری نهادهای عمومی و دولتی در این زمینه است؛ به گونه‌ای که تقریباً تمامی نهادهای دولتی دارای هتل و اقامتگاه‌های اختصاصی هستند؛ درحالی که بر اساس قوانین لازم‌الاجرا این نهادها از بنگاه‌داری ممنوع هستند.
هرچند بر اساس مصوبات بالادستی، این نهادها باید واحدهای اقامتی خود را در اختیار وزارت میراث فرهنگی قرار دهند تا به جهت ایجاد امکان دسترسی عمومی آن را واگذار کنند، اما عملاً این قانون مورد تمکین نهادهای دولتی واقع نمی‌شود و بر زمین مانده است.
به دلیل ضعف‌های موجود در زمینه اجرا و از آنجایی که پیش‌نیاز هرگونه اقدام در این زمینه اطلاع از چند و چون تعداد واحدهای اقامتی زیر نظر ادارات و نهادهای دولتی است در این زمینه مکاتباتی با نهادهای مربوطه دولتی صورت گرفته که تقریباً تمامی آنها بی‌پاسخ مانده است.
لذا به نظر می‌رسد به منظور اجرای واگذاری واحدهای اقامتی دولتی نیازمند یک اراده جدی و ضمانت اجرایی قوی هستیم که در صورت تحقق آن قطعاً شاهد وقوع اتفاقات مبارکی در زمینه زیرساخت‌های گردشگری و به صورت مشخص در امر هتل‌داری و واحدهای اقامتی خواهیم بود.
یکی از مهمترین مشکلات بر سر راه توسعه گردشگری داخلی با در نظر گرفتن نبود زیرساخت‌های گردشگری خصوصاً اقامتگاه‌ها و هتل‌ها، عدم وجود برنامه‌ریزی لازم برای توزیع زمانی سفرها است؛ به گونه‌ای که غالب سفرها در ایران در بازه زمانی آخر هفته‌های تابستان و یا تعطیلات نوروزی و دیگر تعطیلات چندروزه انجام می‌شود.
بر همین اساس ضرورت دارد طرح ساماندهی سفرها مبتنی بر توزیع مناسب زمانی سفرها که چندین بار در کمیسیون مربوطه در مجلس شورای اسلامی نیز رأی لازم را آورده است اما به جهت طی مراحل قانونی بعدی هر بار به دلیل بروز مشکلاتی منتفی شده است، هرچه سریع‌تر در راستای تحقق آن برنامه‌ریزی‌های عاجل و آجل انجام شود.
بر اساس این طرح، تعطیلات آخر هفته منعطف شده و در مواردی می‌تواند بیشتر از دو یا سه روز باشد و یا اضافه کردن روزهای تعطیلی بیشتر در ایام مناسبتی در میانه سال که تأثیر بسزایی در توسعه گردشگری و مدیریت صحیح سفرها خواهد داشت.
تسنیم: آیا می‌توان عدم وجود سرمایه‌گذاران در زمینه احداث و ایجاد هتل و اقامتگاه را ناشی از وجود شبکه مافیای هتل‌داری دانست که مانع از انجام هرگونه تحرک و ساختوساز در این حوزه می‌شوند؟! چقدر سیاست‌‌گذاری‌های غلط و سنگ‌اندازی‌های دستگاه‌های مسئول در این امر باعث دامن زدن به مشکلات مربوط به توسعه ساختوساز اقامتگاه‌ها و هتل‌ها شده است؟
به نظر بنده اساساً وجود مافیا در امر احداث و سرمایه‌گذاری در زمینه ایجاد هتل‌ها امری غیرواقعی است و شاید چنین مافیایی اساساً وجود نداشته باشد! به زعم بنده باید علت این امر را در علل ایجاد عدم تمایل به سرمایه‌گذاری در زمینه احداث هتل و بناهای اقامتی جست‌وجو کرد.
نبود مشوق‌های لازم نظیر بسته‌های حمایتی همچون تسهیلات بانکی و یا زمین رایگان که در تمامی کشورهای پیشرو در صنعت گردشگری ارائه آن معمول و مرسوم است مانع از انجام هرگونه سرمایه‌گذاری در امر احداث هتل‌ها می‌شود.
یکی دیگر از علل ناامیدکننده و ایجادکننده مانع بر سر راه سرمایه‌گذاری در زمینه ایجاد واحدهای اقامتی، عمدتاً فرآیندهای زمان‌بر و طاقت‌فرسای صدور مجوزهای مربوطه نظیر پروانه ساخت توسط شهرداری‌ها است که عموماً مربوط به نهادها و ارگان‌های بیرون از مجموعه و خارج از نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
علاوه بر آن، هزینه‌های گزاف حامل‌های انرژی همچون آب، برق و گاز نیز از دیگر عللی است که مانع از تحرک سرمایه‌گذاران به سمت احداث هتل می‌شود؛ چراکه دولت نیز معمولاً در این خصوص هیچ‌گونه کمک یارانه و یا تسهیلاتی ارائه نمی‌کند. در واقع می‌توان گفت مجموعه سیاست‌های غلط دولتی و حاکمیتی یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد سد بر سر مسیر توسعه زیرساخت‌های گردشگری و احداث هتل است.
به صورت مثال طبعاً وقتی سرمایه‌گذار مشاهده می‌کند که در دوران کرونا و در سایه سیاست‌های غلط اتخاذ شده توسط دولت قبل در مواردی همچون اعمال محدودیت‌های کرونا و عدم حمایت از کسب‌وکار هتل‌ها و یا بستن مرزهایی همچون خسروی و قصرشیرین غالب هتل‌های موجود در این مناطق به مرز ورشکستگی رسیدند قاعدتاً هیچ‌گونه تمایلی برای انجام سرمایه‌گذاری در این زمینه نخواهد داشت.
امروز برای همگان مشخص شده است که زمان اتّکاء کامل و همه‌جانبه و انحصاری به اقتصاد وابسته به درآمدهای حاصل از فروش نفت گذشته است و باید برای بهر‌ه‌برداری اقتصادی از سایر عرصه‌ها و زمینه‌ها نظیر گردشگری برنامه‌ریزی کرد.
درحالی که در بسیاری از کشورها با وجود کمبود جاذبه‌های طبیعی و تاریخی اقتصاد گردشگری حرف اول را زده و نقش محوری را در تولید ثروت و درآمد بازی می‌کند، متأسفانه در کشور ما همچنان صورت برنامه‌ریزی کلان مبتنی بر توسعه اقتصاد گردشگری مغفول مانده و مورد بی‌توجهی واقع شده است.
