«معجزه آبخیزداری»|آبخیزداری؛ راهکاری دانش بنیان برای مهار ریزگردها/ بررسی تجربه موفق هندیجان

به گزارش خبرگزاری تسنیم؛ کشور ایران علاوه بر داشتن اقلیمی خشک و نیمه خشک  در سال‌های اخیر همواره با مشکل گرد و غبار و ریزگردها به خصوص در استان های غربی کشور دست و پنجه نرم کرده است. تغییرات اقلیمی، خشکسالی و فعالیت‌های انسانی نیز مزید برعلت شده تا تعداد روزهای وقوع این پدیده در کشور افزایش یافته و به گفته کارشناسان در طی سال های اخیر فراوانی آنها در کشور به 10 برابر افزایش یابد و در طی هفته های اخیر این چالش زیست محیطی، تهران را به آلوده ترین شهر جهان تبدیل کرد.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

مطالعات انجام شده نشان می دهد وسعتی در حدود 35 میلیون هکتار مناطق غبارخیز در کشور وجود دارد که پراکندگی آن‌ها در 23 استان واقع است و از این وسعت حدود یک میلیون و 463 هزار هکتار در محدوده تالاب‌ها و حدود 2.5 تا 3 میلیون هکتار هم در زیستگاه‌های تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند. سایر مناطق در اراضی زراعی و مناطق بیابانی مرتعی و سایر کاربری‌ها قرار گرفته که تحت مدیریت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور قرار دارد. مقدار غبار گسیل شده از این وسعت، 4 میلیون و 230 هزار تن در سال برآورد شده است که به طور میانگین (غبار ویژه) معادل 122 کیلوگرم در هکتار ذرات کمتر از یک صد میکرون است.

محاسبات انجام شده حاکی از آن است که برآورد خسارت پدیده گرد و غبار به منابع زیستی و اقتصادی تنها در 6 استان شاخص خوزستان، ایلام، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و هرمزگان، بر اساس قیمت های پایه سال 1397،  چیزی در حدود 590 هزار میلیارد ریال خسارت بوده که در دوره 3 ساله به منابع زیستی و اقتصادی این 6 استان وارد شده است.

345 هزار هکتار کانون ریزگرد در استان خوزستان

استان خوزستان یکی از استان های غبار خیز کشور است که کانون های متعدد گردوغبار در این استان قرار دارد؛ در باره میزان کانون های گردوغبار، محمدتقی سجادی مدیرکل منابع طبیعی استان خوزستان می گوید: طبق مطالعات انجام‌شده عرصه‌های منابع طبیعی خوزستان بالغ بر 5 میلیون هکتار است که از این رقم، حدود یک میلیون و 245هزار هکتار عرصه‌های بیابانی هستند و حدود 345 هزار هکتار از این عرصه‌های بیابانی، کانون‌های تولیدکننده گرد و غبار هستند.

مدیر کل منابع طبیعی استان خوزستان با اشاره به اینکه هفت کانون گردوغبار در استان خوزستان قرار دارد می گوید: دو کانون از کانون‌های هفت‌گانه گرد و غبار، در پیرامون شهر اهواز قرار دارند که گرد و غبار ناشی از این کانون‌ها اهواز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

آبخیزداری؛ راهکار دانش بنیان و اقتصادی مقابله با ریزگرد استان خوزستان

صاحبنظران معتقدند توسعه فعالیت های های آبخیزداری در کشور بعنوان یک راهکار دانش بنیان پایدار از یک سو و افزایش تعاملات منطقه ای با کشور های کانون ریزگرد از سوی دیگر می تواند تا حدود زیادی از بروز بحران های آینده جلوگیری کند. یکی از نمونه های موفق مقابله با پدیده ریزگرد با منشأ داخلی که توسط پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در استان خوزستان انجام است، طرح آزمایشی هندیجان است؛ درباره اجرای این طرح دکتر فرود شریفی عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور با اشاره به اینکه طرح آزمایشی هندیجان توانست در مدت کوتاه 3 ساله در سطح 1000 هکتار به صورت ملموسی مانع فرسایش بادی و خاکی و تولید کانون های ریزگرد شود می گوید: با بهره برداری علمی و خردمندانه و دانش بنیان از نزولات آسمانی و جلوگیری از تبخیر و هدررفت سیلاب و با اقدامات آبخوانداری می توان اراضی تخریب شده منشا گرد و غبار را احیا و این اراضی را به عرصه تولید و اقتصاد دانش بنیان، تولید علوفه، و گیاهان دارویی مقاوم به خشکی و تولید انرژی پاک تبدیل کرد که این مساله در گرو حذف موانع اداری و اعطای مشوق های لازم برای سرمایه گذاری در عرصه های بحرانی است که در این صورت می توان به احیا و بازسازی بیش از 30 میلیون هکتار عرصه های بیابانی کشور امیدوار بود.

داوودی کارشناس پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری درباره علل و عوامل موفقیت طرح آبخیزداری هندیجان در مهار ریزگرد می گوید: انجام عملیات اصولی حفر کانال ها با هدف مهار رواناب ها و کاشت گیاهان سازگار با شرایط منطقه عامل موفقیت طرح الگویی مقابله با ریزگردهای هندیجان به شمار می رود و با وجود بارش های کم در سال گذشته ، شیوه علمی اجرای طرح توانسته همان بارش اندک را در خدمت توسعه پوشش گیاهی و سرسبزی منطقه قرار دهد.
انتهای پیام/