اوکراین، نقطه اختلاف جدید ترکیه و روسیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، بدون شک اعلام تصمیم ولادیمیر پوتین در مورد رسمیت شناختن استقلال مناطق جدایی‌طلب در شرق اوکراین، مهم ترین خبر سیاسی روز است.

در این میان، ترکیه اولین کشور منطقه بود که به این اقدام پوتین، واکنش منفی نشان داد.

در چند سال گذشته، روابط ترکیه و روسیه در چند حوزه مهم رو به رشد بوده اما این اولین اولین بار نیست که دچار اختلاف می شوند. آنکارا و مسکو، پیش تر در پرونده هایی همچون ادلب سوریه و تقسیم قدرت در لیبی اختلافاتی داشتند و حالا موضوع اوکراین هم به پرونده اختلافات افزوده شده است.

وزارت امور خارجه ترکیه با انتشار بیانیه‌ای، به رسمیت شناخته شدن استقلال به اصطلاح جمهوری‌های دونتسک و لوهانسک توسط روسیه را مغایر با توافق‌نامه‌های مینسک و نقض محرز حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین دانسته و اعلام کرد:«این تصمیم روسیه غیرقابل قبول است و آن را رد می کنیم. دستگاه دیپلماسی ترکیه در ادامه این بیانیه، بار دیگر بر پایبندی آنکارا بر حفظ اتحاد سیاسی و تمامیت ارضی اوکراین تاکید کرد و طرف‌های مرتبط را به خویشتن داری و رعایت قوانین بین‌المللی فراخواند.»

وزارت امور خارجه ترکیه همچنین در مورد ادامه حضور شهروندان این کشور در اوکراین اظهار نگرانی و اعلام کرد:«با توجه به تحولات اخیر در مناطق شرقی اوکراین، به شهروندانمان اکیداً توصیه می‌شود این مناطق را ترک کنند. به شهروندانمان پیشنهاد می‌شود در صورت لزوم با سفارت ما در کی‌یف تماس بگیرند.»

همچنین آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد تصمیم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در به‌رسمیت شناختن استقلال مناطق جدایی‌طلب شرق اوکراین را مغایر با اصول منشور ملل متحد عنوان کرد.مناقشه در اوکراین طبق پروتکل مینسک که با قطعنامه شماره 2202 شورای امنیت در سال 2015 به تصویب رسید، به‌طور مسالمت‌آمیز حل و فصل شود.

گوترش از تمام بازیگران مرتبط دعوت کرده از هرگونه اقدام منجر به تشدید وضعیت خطرناک در اوکراین و اطراف آن خودداری کرده و اختلافات را از طریق دیپلماسی به‌طور مسالمت‌آمیز حل کنند.

ترکیه از قبل خبر داشت؟

شواهد موجود در سخنان برخی از مقامات ترکیه نشان دهنده این است که مقامات کرملین، تصمیم خود را از آنکارا پنهان نکرده بودند. در همان روزهایی که اردوغان و چند مقام دولت او، به طور مرتب درخواست می کردند که میزبانی مذاکرات بین پوتین و زلنسکی را بر عهده بگیرند، کرملین آب پاکی را بر دستان تیم اردوغان ریخت و ابراهیم کالن نشان داد که امیدی به تغییر وضعیت موجود ندارد.

ابراهیم کالن که سخنگوی اردوغان و در عین حال، رئیس تیم مشاورین سیاست خارجی و امنیت ملی ریاست جمهوری ترکیه است، دو روز پیش در مصاحبه با یک رسانه آلمانی اعلام کرده بود که پوتین تصمیم خودش را گرفته و به دنبال تغییر مرزها است.

امروز بسیاری از روزنامه های چاپ آنکارا و استانبول، در عکس و تیتر صفحه نخست، اخبار مربوط به بحران اوکراین را منعکس کردند تا نشان دهند که این موضوع، برای ترکیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و مردم و افکار عمومی ترکیه نیز پیگیر تحولات اوکراین هستند.

چرا اوکراین برای ترکیه مهم است؟

ترکیه قبلاً هم تلاش کرده روابط خوبی با اوکراین برقرار کند. اما در دوران زلنسکی، شرایط مساعدتر و مناسب تر شد و اردوغان توانست روابط ترکیه و اوکراین را توسعه دهد.

علاوه بر افزایش حجم مبادلات تجاری و فعال شدن ده ها پیمانکار ترک در اوکراین، فروش پهپادهای بیرقدار به کی یف، اتفاق مهمی بود که دست ترکیه را بازتر کرد. اما در مجموع، اوکراین به دلایل زیر برای ترکیه مهم است:

1.نفوذ ترکیه بین تاتارهای کریمه.

2.اهمیت حوزه امنیتی دریای سیاه برای استخراج گاز.

3.تداوم همکاری دفاعی و امنیتی بین ترکیه و اوکراین.

4.مواهب اقتصادی توسعه روابط با اوکراین برای صادرکنندگان و پیمانکاران ترکیه.

نقش اردوغان را دزدیدند!

تا همین یک هفته پیش، رسانه های تحت امر حزب عدالت و توسعه، مداوماً در حال تکرار این شعار بودند:«اردوغان تنها رهبری است که می تواند به اختلافات روسیه و اوکراین پایان دهد.»

این ادعا زمانی پررنگ تر شد که امانوئل ماکرون به مسکو سفر کرد و چند روزنامه طرفدار اردوغان از جمله ینی آکیت (روزنامه ای با گرایش عثمانی و خلافت گرایی)ادعا کردند که ماکرون از ترس برجسته شدن نقش اردوغان، سریعاً خود را به مسکو رسانده و تلاش می کند نقش میانجیگری را از رئیس جمهور ترکیه بدزدد! اما پوتین او را تحویل نگرفته و این نقش همچنان در اختیار اردوغان خواهد بود!

حالا به سادگی می توان فهمید که این ادعاهای تبلیغاتی تا چه انداز دور از واقعیت بوده و جایگاه ترکیه در موازنات کلان منطقه ای، در آن سطحی نیست که گره کور بزرگی همچون تنش اوکراین را بگشاید.

در سوی دیگر ماجرا، اوکراینی ها نیز به جای آن که به توان میانجیگیری اردوغان دلخوش و امیدوار شوند، به رژیم صهیونیستی پیشنهاد میانجیگری دادند و ظاهراً صهیونیست ها تمایلی به انجام این کار نداشته اند.

ترکیه و روسیه در سوریه

میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه درباره چگونگی ارتباط و هماهنگی میان نظامیان کشورش با ارتش ترکیه در سوریه گفت: نظامیان روس و تُرک که در سوریه حضور دارند دارای روابط خوبی با یکدیگر هستند.

بوگدانوف که در نشستی درباره خاورمیانه در مسکو سخنرانی می‌کرد، اعلام کرد: «روابط ترکیه و روسیه در سوریه به شکل موثری ادامه دارد. گفتگوها و مذاکرات میان دو کشور نیز ادامه دارد. این رابطه تنها محدود به روند سیاسی نیست بلکه روابط نظامی را نیز شامل می‌شود.»

وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود:«فرماندهان روس حاضر در پایگاه هوایی حمیمیم دارای روابط موثر و گسترده با نظامیان تُرک هستند.»

سخنان بوگدانوف نشان دهنده بخش مهمی از صفت و ویژگی سیاست خارجی عملگرایانه روسیه در منطقه است.

او نشان می دهد که اگر چه بین روسیه و ترکیه در پرونده هایی همچون لیبی، ادلب و تدوین قانون اساسی، اختلافاتی وجود دارد اما در عوض، در برخی عرصه های دیگر منافع مشترک دارند و تمایل دارند که اختلافات، بر منافع سایه نیندازد.

در پایان باید گفت، روابط ترکیه و روسیه از برخی جهات، یک رابطه ویژه و حساس است. ترکیه در چند حوزه مهم از جمله صنایع موشکی – دفاعی، انرژی، توریسم و صادرات خدمات مهندسی به روسیه وابسته است و توانسته که رابطه را در سطح خوبی پیش ببرد و در عین حال، در حوزه هایی همچون لیبی، سوریه و اوکراین، مسائل و اختلافاتی دارند که موجب می شود حالت شکنندگی و مخاطره آمیز بودن رابطه به ذهن متبادر شود.

بنابراین برخلاف آن چیزی که مقامات ترکیه ادعا می کنند، رابطه بین مسکو و آنکارا یک رابطه راهبردی و تثبیت شده نیست و هر جا که لازم باشد، روسیه در برابر ترکیه از اهرم های تعدیل کننده سود می گیرد.

انتهای پیام/