پاشنه آشیل توسعه گردشگری ایران چیست؟ / تجربه موفق مالزی در نهادینه‌سازی توجه به گردشگری
رئیس انجمن علمی مطالعات گردشگری گفت: گردشگری باید در پیشانی و محور توسعه اقتصادی کشور قرار بگیرد تا تمامی نهادها و ارگان‌های حاکمیتی و خصوصی ضمن در اولویت قراردادن اهداف توسعه گردشگری در دستور کار خود، موجب نهادینه شدن گردشگری در ادارات کشور شوند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، موضوع ضرورت توجه ویژه به گردشگری در تمام تصمیمات و برنامه‌ریزی‌های اجرایی یکی از مسائل مهم و حیاتی است که باید در هرگونه وضع مقرره و سیاست‌گذاری کلان و غیرکلان مورد توجه تمام دستگاه‌ها قرار گیرد و این موضوع مورد تأیید تمام صاحب نظران و متخصصان حوزه گردشگری است.
با بررسی اجمالی در روند تکوینی توسعه و رشد گردشگری در کشورهای پیشرو در این زمینه، به راحتی در خواهیم یافت چگونه این کشورها ضمن اولویت قرار دادن این صنعت، سایر حوزه‌ها در خدمت تحقق هدف توسعه گردشگری به کار گرفته‌اند و مانع از انجام امور اجرایی و اتخاذ تصمیمات مغایر و ناهماهنگ در تمام نهادهای اجرایی خود شده‌اند.
موضوع مورد اشاره یکی از دغدغه‌های اصلی معاون گردشگری وزارت میراث نیز بوده است؛ به گونه‌ای که شالبافان به صورت مکرر از عدم هماهنگی سایر دستگاه‌ها در برخی از برنامه‌ها با وزارت میراث گلایه کرده و بر لزوم نهادینه شدن توسعه و رشد صنعت گردشگری به عنوان یک اصل اساسی در فرهنگ سازمانی تمام دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی تأکید کرده است.
در همین راستا محمدحسین ایمانی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم ضمن بیان اینکه امروزه گردشگری در جهان یک صنعت فرابخشی دانسته می‌شود، در خصوص برخی از الزامات و راهکارهای توسعه و تقویت صنعت گردشگری توضیح داد و از بی‌توجهی و کم‌کاری دستگاه‌های مسئول نسبت به تأکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر ضرورت توجه به گردشگری به جهت تقویت بنیه اقتصادی کشور انتقاد کرد.
وی با بیان اینکه امروزه صنعت گردشگری مقوله‌ای فرابخشی تلقی می‌شود گفت: این امر بدین معناست که لازم است تمام دستگاه‌ها و نهادهای موجود در کشور بر حسب وظیفه و تکلیف خود همگام با یکدیگر در راستای تحقق توسعه صنعت گردشگری عمل کنند.
این فعال حوزه گردشگری ادامه داد: تا چند دهه قبل، گردشگری مقوله‌ای میان‌بخشی بود، به این معنا که به جهت توسعه و رونق این صنعت صرفاً باید تمام دستگاه‌های ذی‌صلاح گردشگری اعم از بخش خصوصی و دولتی و همچنین نهادهایی مانند آموزش و پرورش و وزارت بهداشت همگام با اهداف صنعت گردشگری، شرایط لازم را برای ورود گردشگران و رونق این صنعت تسهیل می‌کردند؛ اما امروزه دیگر صنعت گردشگری همانگونه که بیان شد یک صنعت فرابخشی محسوب می‌شود.
به گفته رئیس انجمن علمی مطالعات گردشگری، زمانی این امر میسر می‌شود که گردشگری در پیشانی و محور توسعه اقتصادی کشور قرار بگیرد تا تمامی نهادها و ارگان‌های حاکمیتی و خصوصی ضمن در اولویت قراردادن اهداف توسعه گردشگری در دستور کار خود، موجب نهادینه شدن گردشگری در کشور شوند.
ایمانی همچنین تأکید کرد: به این منظور ضرورتاً باید برنامه‌ریزی و سیاسیت‌گذاری‌های کلان و تدوین اسناد بالادستی همواره با محوریت توسعه گردشگری طراحی شود و ضمن تبیین وظیفه و جایگاه مشخص هر دستگاه در فرآیند رونق گردشگری، به تمام نهادها و دستگاه‌های مسئول و متولی در سطح کلان و غیرکلان برای اجرا ابلاغ شده و بر نحوه ی صحیح اجرای آن نیز نظارت شود.
مالزی چگونه توسعه گردشگری را نهادینه کرد؟
وی با اشاره به این موضوع که امروزه بسیاری از کشورهای پیشرو در امر گردشگری ضمن محوریت قرار دادن این صنعت در برنامه‌ریزی‌ها کلان اقتصادی خود، به جای سازمان و یا وزارت گردشگری، با شکل دادن مجموعه‌ای مبنی بر "توریزم بورد" و یا به عبارتی هیئت گردشگری، با عضویت تمام وزارتخانه‌ها و ادارات مختلف دولتی و خصوصی ذی مدخل در فرآیند گردشگری گفت: به این ترتیب هر نهاد یا مجموعه فارغ از دولتی یا خصوصی بودن به ایفای نقش خود به منظور توسعه گردشگری با هدف درآمدزایی برای اقتصاد کشور می پردازد.
این فعال حوزه گردشگری کشور مالزی را که فاقد هرگونه منابع نفتی و سرمایه های معدنی است به عنوان نمونه موفق در زمینه توسعه گردشگری معرفی کرد و گفت: حدود 45 سال پیش "ماهاتیر محمد" پایه‌گذار اقتصاد نوین مالزی در ابتدای فعالیت خود در منصب نخست وزیری عنوان کرد که توسعه گردشگری می‌تواند نجات‌دهنده اقتصاد این کشور باشد. در همین راستا سازمان توسعه توریسم مالزی در سال 1972 زیر نظر وزارت تجارت و صنایع مالزی را تأسیس کرد و این سازمان را در رأس تمام دستگاها قرار داد و طی ابلاغیه‌ای اعلام کرد هر زمان دستگاه‌های دیگر از مصوبات و مقررات وزارت گردشگری سرپیچی کرده و یا در جهت توسعه آن همکاری لازم را به عمل نیاورند، مجازات خواهند شد.
ایمانی ادامه داد: سازمان توسعه توریسم مالزی با اجرای برنامه‌ها و اقدامات وسیع رشد مناسبی را تجربه کرد تا اینکه در سال 2004 وزارت توریسم تأسیس شد تا این مهم را با جدیت هرچه بیشتری انجام دهد. این وزارتخانه در حال حاضر در 44 کشور ازجمله ایران دفتر نمایندگی دارد.
عدم توجه دستگاه‌های مسئول به تأکیدات رهبر مبنی بر توسعه گردشگری
رئیس انجمن علمی مطالعات گردشگری، با بیان اینکه در ایران نیز رهبر معظم انقلاب به صورت مکرر و مستمر در منویات و اظهارات خود ضمن اشاره به اهمیت صنعت گردشگری در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور، دستگاه‌ها را به ایجاد وحدت رویه در این زمینه توصیه و سفارش کردند اظهار کرد: اما متأسفانه بعضاً نهادهای مسئول و ذی‌صلاح در بحث گردشگری نه‌تنها این مهم را در اولویت کاری خود قرار ندادند، بلکه حتی به وظایف قانونی خود در راستای توسعه این صنعت نیز عمل نمی‌کنند.
ایمانی همه این‌ها را در حالی دانست که اگر با الگو قرار دادن منویات مقام معظم رهبری، گردشگری در رأس مباحث و تصمیم‌گیری‌های اجرایی و اقتصادی کشور قرار گرفته بود، امروز تحریم‌های تحمیلی نمی‌توانست تا این اندازه اقتصاد کشور را مورد تأثیر قرار دهد و باعث ایجاد تورم‌های شدید شود؛ چراکه گردشگری خود دارای ارزش افزوده خدماتی بسیار زیادی نسبت به سایر صنایع است و به دلیل درآمد ارزی قابل توجهی که از این طریق برای کشور ایجاد می‌کند در واقع یک صنعت درون‌زا است؛ به این معنا که از منبع تأمین مالی بی‌نیاز است و به همین خاطر در صورت رشد این صنعت می‌توانستیم در مقابل تحریم‌ها تاب آوری بالایی داشته باشیم.
این فعال حوزه گردشگری با بیان اینکه گردشگری جزئی از دیپلماسی عمومی است و دیپلماسی عمومی می‌تواند در مقابل با دیپلماسی سیاسی قرار بگیرد اذعان کرد: در حقیقت باید گفت زمانی که دیپلماسی عمومی در بستر گردشگری بین کشورها تقویت و ترویج شود، مسائل و مشکلات سیاسی نمی‌توانند مانع از ورود گردشگران کشورها و تضعیف بازارهای گردشگری شوند.
رئیس انجمن علمی مطالعات گردشگری گفت: با تقویت بُعد دیپلماسی عمومی از طریق ارتباط مردم کشورها با ایران در بستر و فضای گردشگری، می‌توان گامی مؤثر و سازنده در راستای مقابله با تبلیغات سوء و منفی علیه ایران و یا به تعبیر دقیق‌تر ایران‌هراسی برداریم.
