«ضیق وقت» در مذاکرات وین؛ کدام طرف سرعت‌گیر است؟
روند کند پیشرفت مذاکرات که غربی‌ها از آن گلایه دارند بیشتر به آمادگی خود آنها برای اجرای تعهداتشان بستگی دارد تا ایران.
گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم- از زمان شروع مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین، دولت‌های غربی بارها سعی کرده‌اند از بازی با عنصر زمان به عنوان تاکتیکی برای راه‌اندازی جنگ روانی و اعمال فشار بر تیم مذاکره‌کننده ایران استفاده کنند.
از هشتم آذرماه که اولین دور مذاکرات در دولت آیت‌الله رئیسی آغاز شده چندین بار ضرب‌الاجل‌های زمانی به شکل‌های مختلف از زمان مقام‌های کشورهای غربی مطرح شده.
مثلاً روز یازدهم آذرماه در حالی که چند روز از آغاز مذاکرات می‌گذشت «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا گفت: «ظرف چند روز آینده متوجه خواهیم شد ایران در گفت‌وگوها جدی است یا خیر.»
در دور بعدی گفت‌وگوها رسانه‌ها اینطور گزارش دادند که ضلع غربی مذاکرات وین با توجه به نزدیک بودن پایان سال میلادی به صورت تلویحی فرجه انتهای دسامبر را به عنوان فرصت باقی مانده برای دستیابی به توافق مطرح کردند.
با نزدیک شدن به پایان دسامبر، وبگاه پولیتیکو به نقل از برخی «مقام‌های نزدیک به مذاکرات» مدعی شد که پنجره مذاکرات تا پایان ماه ژانویه یا اوایل ماه فوریه بسته خواهد شد.
طرف‌های غربی بازی با گزینه زمان را اینطور در بسته استدلالی خود گنجانده‌اند که سرعت حرکت مذاکرات کندتر از سرعت پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران است و در صورت ادامه این روند، در یک مقطع زمانی برجام دیگر در بردارنده همان «منافع منع‌اشاعه‌ای» در سال 2015 نخواهد بود.
محور دیگر در تبلیغات کشورهای غربی این است که این تنها تیم ایران است که عامل کندی مذاکرات است و حرکت رو به جلو در گفت‌وگوها تنها وابسته به انجام اقداماتی از سوی ایران است.
با این حال، نکته‌ای که در این استدلال به عمد به آن اشاره‌ای نمی‌شود این است که سرعت مذاکرات تنها تابع عملکرد طرف ایرانی نیست، به ویژه آنکه شواهد مختلفی در حال حاضر حاکی از آن است که عامل کندی مذاکرات عدم آمادگی طرف غربی برای عمل به تعهداتش است.
به عنوان نمونه این نکته اکنون مورد تصریح تقریباً همه طرف‌ها قرار دارد که پیشرفت‌هایی که تا به حال در مذاکرات صورت گرفته هم مربوط به بخش‌هایی است که تعهدات ایران را شامل می‌شود.
در دور قبلی مذاکرات، «انریکه مورا»، معاون دبیر اجرایی سرویس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و برخی دیگر از طرف‌های مذاکره‌کننده در اروپا بر این مسئله تصریح کردند که پیشرفت‌های حاصل‌شده در بخش مربوط به تعهدات هسته‌ای ایران است و بخش رفع تحریم‌ها که مربوط به تعهدات طرف مقابل است پیشرفتی نداشته است.
از طرف دیگر، توجه به این نکته نیز لازم است که طرفی که از برجام خارج شده آمریکا طرف‌هایی که بعد از آن خروج به تعهداتشان عمل نکرده‌اند کشورهای اروپایی بوده‌اند، بنابراین، به حکم منطق، این طرف‌های غربی هستند که باید نخستین گام را برای از میان برداشتن موانع مذاکرات بردارند.
این مسئله به اندازه‌ای آشکار است که چند روز پیش یک دیپلمات غربی هم در گفت‌وگو با پایگاه پولیتیکو به آن اذعان کرد. او در گفت‌وگو با این پایگاه خبری تصریح کرد از آنجا که آمریکا به صورت یکجانبه از برجام خارج شده احتمالاً لازم خواهد بود که واشنگتن «نخستین گام معنادار» را برداشته و برخی از تحریم‌ها علیه تهران را کاهش دهد.
در این میان، برخی وقفه‌ها هم در گفت‌وگوها اتفاق افتاده‌اند که ایران عامل هیچ‌یک از آنها نبوده است.
به عنوان مثال، در جدیدترین دور مذاکرات، گفت‌وگوها به دلیل تعطیلات پایان سال میلادی به مدت چند روز معلق شد. قبل‌تر از آن هم شرکت نمایندگان برخی کشورهای اروپایی در اجلاس گروه هفت باعث ایجاد وقفه‌هایی در مذاکرات وین شده بود.
مسئله دیگری که به صورت مستقیم به کندی مذاکرات ارتباط دارد ضرورتی است که آمریکا و کشورهای اروپایی برای هماهنگ کردن مواضع خود با رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تعریف کرده و روند تصمیم‌گیری خود را بیش از پیش دشوار و پیچیده کرده‌اند.
نگاهی به وضعیت مذاکرات هم موید این گزاره است: ایران تا کنون در گفت‌وگوها با ارائه متون مکتوب و پاسخ‌های سریع در جهت سرعت بخشیدن به روند گفت‌وگوها برآمده، حال آنکه برخی گزارش‌ها حاکی است طرف‌های غربی عملاً در برخی موارد ابتکار عملی نداشته‌اند و توسل به خبردرمانی و عملیات روانی را در دستور کار قرار داده‌اند.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد روند کند پیشرفت مذاکرات که غربی‌ها از آن گلایه دارند بیشتر به آمادگی آنها برای اجرای تعهداتشان بستگی دارد تا ایران. لذا باید دید که در روزهای آینده غربی‌ها تمایلی به سرعت بخشیدن به مذاکرات خواهند داشت یا خیر.
انتهای پیام/
