بحران آب در فلات مرکزی ایران| روایتی از دو دهه خشکسالی در خراسان‌جنوبی/ "کم‌آبی" مردم را تهدید می‌کند + فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، نفس‌هایش به شمارش افتاده است، زمین تفتیده کویر را می‌گویم همان خطه‌ای از شرق کشور که خراسان جنوبی نام دارد و سال‌هاست داغ خشکسالی را به‌دوش می‌کشد و با این میهمان ناخوانده‌ای که لنگر انداخته است دست و پنجه نرم می‌کند.

برخی از قنات‌‌ها در برابر غول بزرگ خشکسالی دوام نیاورده و خشک شده‌اند و بسیاری از درختان سر به فلک کشیده چندین‌ساله در برابر خشکسالی تعظیم کرده و خشک شده‌اند.

آسمان هم با این استان قهر است و بارانی نمی‌بارد تا این خطه از کشور در زمره کم‌بارش‌ترین‌ها در کشور قرار گیرد. خراسان جنوبی رتبه چهارم در پایین بودن میزان بارندگی در کشور را دارد که این موضوع هشداری برای تأمین و مدیریت درست مصرف آب است.

خراسان جنوبی از دهه 70 با خشکسالی مواجه بوده است و از اولین سالی که کاهش بارش‌ها بذر امید کشاورزان را در دل زمین خشکاند، حالا خشکسالی‌ها آن‌چنان شیره جان سفره‌های زیرزمینی را گرفته است که درمان این زخم‌ سال‌ها زمان نیاز دارد.

اگرچه در دو سال اخیر استان بارندگی‌های مناسبی داشت اما میزان بارش‌ها باز هم جبران خسارت‌های چندین‌ساله خشکسالی را نکرد و امروز بحران کم‌آبی به مغز استخوان این دیار کویری رسیده است و  مساحت زیادی از استان همچنان درگیر پدیده خزنده خشکسالی است.

مردم از این خشکسالی دل پردردی دارند و یکی از شهروندان در گفتگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند گفت: چند سال است که خبری از آب و کشاورزی نیست. درختان چندین‌ساله که همیشه پر‌بار بودند و محصول می‌دادند در برابر این خشکسالی‌ها قدخمیده‌اند و رمقی ندارند.

وی ادامه داد: خشکسالی‌ها امان کشاورزان را بریده و درختان عناب، پسته، زرشک و دیگر درختان چندساله را خشک کرده است و محصولی برای صاحبانشان ندارند.

دیگر شهروند بیرجندی هم با ابراز "همه امیدمان به برداشت زرشک بود که امسال هم زرشکی نداریم" گفت: تنها چیزی که برای ما باقی مانده حق کارگر و هزینه‌های کاشت محصول است.

وی با اشاره به مهاجرت از روستا به شهر در پی خشکسالی‌های متوالی گفت: در برخی روستاها کسی به‌جز چند پیرزن و پیرمرد باقی نمانده‌اند و جوانان به شهرها مهاجرت کردند.

مدیریت مصرف و کشت‌ گلخانه‌ای راهکار کاهش مصرف آب

نماینده مردم شهرستان‌های بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: خشکسالی یکی از دلایل اصلی کم‌آبی در کشور و در خراسان جنوبی است، موضوعی که در این 23 سال گذشته دامن کشور را در بیشتر استانها گرفته است.

حسین خسروی اسفزار افزود: یکی از عوامل کمبود آب در خراسان جنوبی عدم مدیریت صحیح مصرف آب در بخش آب شرب، آب کشاورزی و همچنین در صنعت است.

وی با تأکید به "این روزها دیگر کشاورزی سنتی و آب‌بر سازگار با این شرایط نیست" گفت: اگر بخواهیم مدیریت مصرف آب را داشته باشیم  باید در مدیریت صحیح آب به‌سمت کشت محصولات گلخانه‌ای و محصولات کم‌آب‌بر گام برداریم.

خسروی با تصریح به اینکه از دیگر عوامل مدیریت صحیح مصرف آب استفاده از طرح‌های آبخیزداری است گفت: در طول سال گاهی شاهد این هستیم که روان‌آب‌ها از کشور خارج می‌شود و به‌سمت کشور افغانستان می‌رود که با اجرای طرح‌های آبخیزداری می‌توان جلوی خروج این روان‌آب‌ها را گرفت.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار ما ظرفیت مخازن سدهای ذخیره‌ای را 58 میلیون مترمکعب اعلام و اضافه کرد: هم‌اکنون 20 درصد حجم مخازن، پر است.

سروری گفت: میزان پتانسیل روان‌آب تولیدشده در استان در سال آبی 1400ـ1399، 324 میلیون مترمکعب است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته 60 درصد کاهش و نسبت به درازمدت 39 درصد کاهش داشته است.

وی گفت: طبق آماربرداری سراسری مرحله سوم از منابع و مصارف استان در سال آبی 99 ـ 1398، تعداد 13 هزار و 599 منبع آب زیرزمینی اعم از چاه، قنات و چشمه در استان وجود دارد که از نظر تعداد 28 درصد از آن به چاه، 51 درصد به قنات و 21 درصد به چشمه اختصاص داشته است.

مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی بیان کرد: هم‌اکنون از حجم 58.5 میلیون مترمکعبی مخازن سد‌های استان تنها 11 میلیون مترمکعب آب ذخیره‌شده وجود دارد یعنی تنها حدود 20 درصد حجم کل مخازن، که نسبت به مدت مشابه پارسال 37 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

افزایش کسری مخازن استان به 125میلیون مترمکعب

سروری با اشاره به افزایش کسری مخازن استان به 125 میلیون مترمکعب در سال آبی 1400ـ1399، یادآور شد: با توجه به سال خشک گذشته و کمبود بارندگی‌ها و روان‌آب‌ها، استفاده از منابع آب زیرزمینی افزایش یافت به‌طوری که کسری مخزن آبخوان‌های استان در سال آبی 1400ـ1399 به 125 میلیون مترمکعب رسید که نسبت به سال گذشته (1399ـ1398) 25 درصد افزایش داشته است.

 مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی همچنین متذکر شد: همزمان با افزایش کسری مخزن شاهد افت سطح آب زیرزمینی بودیم که در سال گذشته متوسط افت سطح آب زیرزمینی استان 25 سانتی‌متر بود.

   خالی‌بودن 80درصد سدهای استان

سروری اوضاع مخازن آب استان را نامطلوب دانست و عنوان کرد: لزوم صرفه‌جویی در مصرف آب بسیار مهم است.

وی اظهار داشت: آغاز یک پاییز خشک پس از سال گذشته که خشک‌ترین سال آبی 50 سال اخیر بود؛ افزایش کسری مخزن و خالی بودن 80 درصد سد‌های استان، حاکی از سال آبی بسیار سخت پیشِ‌روی استان است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌‌ای خراسان جنوبی گفت: وابسته بودن بیش از 99.5 درصد مصارف آب در استان به منابع آب زیرزمینی و افزایش برداشت بیش از حد توان آبخوان‌ها موجب شده است دشت‌های استان نیز در وضع نامطلوبی قرار بگیرند.

وجود 26 دشت ممنوعه و ممنوعه بحرانی

سروری اعلام کرد: در زمان حاضر از 35 دشت مطالعاتی استان، 26 دشت، ممنوعه و ممنوعه بحرانی است.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس ایستگاه‌های مبنا از ابتدای سال آبی جاری 1401 ـ 1400 (ابتدای مهرماه تاکنون) میانگین کل بارش‌های استان حدود 8 میلی‌متر بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌‌ای خراسان جنوبی افزود: یکی از راهکار‌هایی که در این شرایط بحرانیِ منابع آبی استان می‌تواند در ثبات و پایداری منابع آبی مؤثر باشد اجرای طرح سازگاری با کم‌آبی استان است که در آن نقش همه دستگاه‌های اجرایی برای رسیدن به این هدف مشخص شده است.

وی عنوان کرد: بخشی از مدیریت منابع آبی به‌عهده مسئولان و دستگاه‌های اجرایی است اما همراهی مردم و کشاورزان در مصرف صحیح آب می‌تواند برای حفظ منابع موجود بسیار مؤثر باشد.

انتهای پیام/254/ی+