روزگار غریب طراحی جلد زیر سایه افزایش قیمت کاغذ/ کتاب‌های ایرانی چقدر طرح غربی دارند؟
دبیر نمایشگاه «زیرِ روی جلد» معتقد است افزایش هزینه‌های چاپ کتاب در سال‌های اخیر بر روند استفاده ناشران از طراحان جلد و توجه به این حوزه تأثیر منفی گذاشته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، همان‌قدر که یک کتاب خوب با طراحی نامناسب توان فروش ندارد، یک کتاب با محتوای ضعیف اما طراحی حرفه‌ای می‌تواند دل مخاطب را به بازی بگیرد و او را وادار به خرید کند. طراحی جلد در ایران طی دهه‌های مختلف فراز و فرودهای مختلفی را پشت سر گذاشته است. هرچه به سال‌های اخیر نزدیک‌تر می‌شویم، گویا ناشران بیشتری به اهمیت طرح جلد در جذب مخاطب و بازارسازی برای آثارشان پی برده‌اند. با این حال، در چند سال گذشته نوسانات قیمت ارز و تأثیر آن بر قیمت اقلامی مانند کاغذ که مایه حیات نشر سنتی است، بر این امر تأثیر منفی گذاشته و کم و بیش ناشرانی بوده‌اند که بنا به دلایل اقتصادی گاه از بهره بردن از طراحان متعدد چشم‌پوشی کرده‌اند.
سوره مهر از جمله ناشرانی است که کوشیده در دهه‌های مختلف به طراحی جلد اهمیت دهد. در دوره‌ای کتاب‌های این انتشارات با یک تم و سبک خاصی در میان دیگر آثار برجسته و متمایز بود. نمایشگاه «زیر روی جلد» که به‌مناسبت بیست و نهمین دوره هفته کتاب در حال برگزاری است، تلاش دارد فراز و فرود و تغییرات سبک‌ها در طراحی جلد آثار این ناشر را به نمایش بگذارد؛ نمایشگاهی که تا 27 آبان‌ماه در گالری خانه عکاسان برپا است و با طرح جلد بیش از 350 عنوان از کتاب‌های نشر سوره مهر سیر تحول طراحی جلد را از سال 58 تا کنون به نمایش گذاشته است. خبرگزاری تسنیم به همین مناسبت با مقداد شیرعلی، دبیر این نمایشگاه، به گفت‌وگو پرداخت که می‌توانید در ادامه بخوانید:
*تسنیم: آقای شیرعلی نمایشگاه «زیر روی جلد» چه بازه زمانی از آثار انتشارات سوره مهر را به نمایش می‌گذارد و هدف از راه‌اندازی آن چیست؟
نمایشگاه طرح جلد آثار منتشر شده در انتشارات سوره مهر را از سال 58 تا 1400 در معرض دید عموم قرار داده است. هدف از برگزاری این نمایشگاه، نمایش طرح جلد کتاب‌ها به عنوان یک اثر هنری است. طرح جلد همیشه همراه کتاب دیده می‌شود، اما در این نمایشگاه، تلاش شده تا به عنوان یک اثر هنری به صورت مجزا دیده شود.
*تسنیم: کتاب‌ها در دوره‌های مختلف با مضمون و محتوایی متفاوت با دوره‌های پیش و پس از خود منتشر شده‌اند. این امر چه تأثیری بر طرح جلد آثار گذاشته است؟ چه تفاوتی میان طراحی جلد در دوره‌های مختلف می‌توان دید؟
این بخشی از ایده نمایش برای این آثار است؛ در واقع تلاش داشتیم تا این فضای چند ساله و پارادایمی را که در طراحی اتفاق افتاده است، نمایش دهیم. اینکه هر دهه چه اتمسفری داشته و تکنولوژی و آموزش‌های نوین چه تغییراتی در مسیر طراحی اجرا کرده‌اند، جزو اهداف ما برای برگزاری این نمایشگاه بوده است. بازدیدکنندگان می‌توانند با دیدن این آثار، تفاوت‌ها و سیر طراحی جلد در دوره‌های مختلف را دریابند و با یکدیگر مقایسه کنند.
در مجموع می‌توان گفت که دنیای مدرن و پیشرفت تکنولوژی سبب شده تا اتفاقات جدیدی در گرافیک رخ دهد و ما با مقایسه آثار، متوجه این سیر تحول خواهیم شد. یکی از نکات مهم در این سیر، تغییر اجرای طراحی آثار از فرایند دستی به فرایند دیجیتال و افزایش کیفیت چاپ‌ها در این آثار است.
*تسنیم: طراحی جلد در آثار ایرانی چه جایگاهی دارد؟ در سال‌های اخیر افزایش هزینه‌های چاپ مانند افزایش قیمت کاغذ و دیگر ملزومات چاپ، یکی از مهمترین دغدغه‌های اهالی نشر به شمار می‌رود. این موضوع بر طراحی جلد چه تأثیری گذاشته است؟ آیا سبب شده که ناشر به دلیل افزایش قیمت‌ها، طراحی جلد را نادیده بگیرد؟
افزایش قیمت کاغذ و دیگر عوامل مؤثر در صنعت نشر سبب شده تا ناشران تنوع طراح را کم و عمدتاً به وجود طراحانی که استخدام کرده‌اند، بسنده کنند؛ این در حالی است که ظرفیت طراحان گرافیک موجود برای افزایش کیفیت کارها واضح و مشخص است. طراحانی وجود دارند که می‌توانند تغییر بزرگی ایجاد کنند. وجه دیگر نمایشگاه «زیر روی جلد» این است که ناشران به اینجا مراجعه کنند و با طراحانی که در این زمینه مشغول هستند، آشنا شوند.
*تسنیم: با وجود تأثیری که طرح جلد در جذب مخاطب و حرفه‌ای عمل کردن یک ناشر دارد، به نظر می‌رسد که ناشران کمترین هزینه را حاضر هستند که برای این امر بپردازند.
بله، متأسفانه همین‌طور است؛ این در حالی است که طراحی جلد در جذب مخاطب تأثیر بسیاری دارد. در واقع طراحی جلد اولین مؤلفه‌ای است که در یک کتاب خودش را نشان می‌دهد. اهمیت طرح جلد به این جهت که مخاطب از طریق آن، کتاب را مشاهده می‌کند. گاهی مخاطب می‌داند که به دنبال چه کتابی است و گاه نمی‌داند که در این صورت، طرح جلد در هدایت او برای انتخاب یک کتاب تأثیر بسیاری دارد.
این موضوع را باید از زاویه دید ناشر هم ببینیم. او قطعاً به این نکته می‌اندیشد که آیا هزینه‌ای که باید بپردازد، برای او آورده‌ای خواهد داشت یا خیر. گاه ناشر به این اطمینان نمی‌رسد.
*تسنیم: ما در سال‌های گذشته شاهد تأثیرپذیری آثار ادبی از سبک‌های غربی بوده‌ایم. با توجه به رابطه محتوا و طرح جلد، این موضوع چه تأثیری بر کار طراحان گذاشته است؟ طرح جلدها در دهه‌های گذشته تا چه اندازه متأثر از کارهای غربی و تا چه اندازه متأثر از هنر ایرانی اسلامی بوده است؟
این امر در واقع اتفاقی است که بر روی تمام گرافیک تأثیر گذاشته و در ادوار مختلف این تأثیرپذیری وجود داشته است. اما با توجه به اینکه طراحان جلد بیشتر با مؤلفان سر و کار دارند، این تأثیرپذیری کمتر دیده می‌شود؛ به عبارت دیگر، چون کار طراح در کنار یک متن ادبی و محتوای مؤلف دیده می‌شود، کمتر شاهد این تأثیرپذیری هستیم و در واقع مؤلف اجازه نداده که آن کار زیاد رنگ و بوی غربی بگیرد.
انتهای پیام/
