آیا معامله ترکیه ـ طالبان در راه است؟

 به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، تمام نیروهای نظامی ترکیه از کابل خارج شده‌اند اما داستان تمایل دولت اردوغان برای ایفای نقش در زمینِ بازی افغانستان تمامی ندارد.

روز یکشنبه، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه، به تفصیل در مورد تحولات افغانستان اظهار نظر کرد.

او در مورد چند و چون تصمیم‌گیری ترکیه برای همکاری با طالبان گفت: «چند و چون تشکیل دولت و شیوه حکمرانی طالبان را رصد و بررسی خواهیم کرد».

این سخن اردوغان، به این معنی است که سرنوشت افغانستان برای ترکیه مهم است و دستگاه دیپلماسی این کشور، به دنبال توسعه روابط با طالبان است. اما برخی از تحلیلگران ترکیه معتقدند که مسئله فراتر از اینها است و اگر دولت اردوغان، در آینده‌ای نزدیک، حکومت طالبان را به رسمیت بشناسد، نباید مایه تعجب شود.

رجب طیب اردوغان در بازگشت از سفر بوسنی، به خبرنگاران گفته است: «برخلاف ادعای دونالد ترامپ، آمریکا نه تنها به حیات داعش پایان نداد، بلکه به طور جدی در برابر این گروه نجنگید. اکنون چیزی به نام داعش خراسان پیش روی ما است. بیایید این مبارزه را با آنها ادامه دهیم. ما حاضریم همراه آنها گام برداریم».

نیاز طالبان به ترکیه

بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی ترکیه، بر این باورند که در این مقطع، طالبان به کمک و حمایت ترکیه و کشورهای دیگر نیازمند است و بسیار طبیعی است که طالبان به دنبال بازی با کارت‌های محدودی باشد که در اختیار دارد.

آنان معتقدند که طالبان قصد دارد با سپردن فرودگاه کابل به ترکیه، امتیاز مهمی از آنکارا بگیرد و با این اقدام، رضایت اولیه ترکیه برای به رسمیت شناساندن دولت طالبان تأمین شود.

یکی از سران طالبان به نام «عزیزالله دین‌محمد» به روزنامه «یِنی شفق» ترکیه گفته است: «اصرار ما برای خروج همه نظامیان، به خاطر ضدیت ما با ناتو است. ما علاقه‌ای به حضور ناتو در کشورمان نداریم. بنابراین حرفی که زدیم، ارتباط مستقیمی به ترکیه ندارد. ان‌شاءالله حکومت خود را تأسیس می‌کنیم؛ رابطه مستقل با ترکیه برقرار می‌کنیم و در آن صورت در چهارچوب همکاری‌ها، آمدن نظامیان ترکیه به افغانستان، خالی از اشکال خواهد بود».

دست در دست قطر تا کابل

روزنامه «قرار» از روزنامه‌های محافظه‌کار منتقد اردوغان و نزدیک به طیف «گُل»، «باباجان» و «داود اوغلو»، تیتر و عکس صفحه نخست خود را به این موضوع اختصاص داده و چنین تیتری به کار برده است: «دست در دست قطر تا کابل».

بر اساس گزارش تفصیلی روزنامه قرار، اردوغان با این حرف، سیگنال مهمی ارسال کرد: «طالبان، به ما پیشنهاد داده که کنترل فرودگاه را در دست بگیریم. اما هنوز تصمیمی نگرفته‌ایم».

وی در ادامه به مذاکره‌ای اشاره کرده که در آن، دیپلمات‌ها و چهره‌های امنیتی ترکیه به مدت سه و نیم ساعت، مقابل سران طالبان نشسته و با آنها مذاکره کرده‌اند.

توافق اولیه بر مبنای چنین فرمولی است: ترکیه و قطر فرودگاه را اداره خواهند کرد و یک شرکت امنیتی خصوصی (و نه ارتش ترکیه) از منطقه محافظت می‌کند. یعنی در یک توافق متقابل، آنکارا طالبان را به رسمیت می‌شناسد و یک کنسرسیوم مشترک ترکیه و قطر، فرودگاه کرزای کابل را اداره خواهند کرد. این روند پس از پایان تخلیه‌ها، رسمی می‌شود. دیدار هم‌زمان «خلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه و «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه با همتایان قطری خود نیز این ادعا را تقویت کرد.

دیدار آنها با «شیخ محمد بن عبدالرحمن بن قاسم آل ثانی» معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر و «خالد بن محمد العطیه» وزیر دفاع قطر در راستای این توافق بوده اما قرار نیست جزئیات کامل، به زودی منتشر شود.

گفته می‌شود، قرار نیست در بخش دفاعی امنیتی فرودگاه، افسران و سربازان ارتش ترکیه حضور داشته باشند اما اگر شرکت امنیتی مزبور، بخواهد نیروهای خود را از بین افسران و نیروهای پلیس بازنشسته انتخاب کند، منعی وجود نخواهد داشت.

مخالفین اردوغان نظرشان چیست؟

مخالفان حزب حاکم ترکیه نسبت به تمایل مجدد دولت، برای ورود به افغانستان، واکنش نشان دادند. حزب جمهوری خلق اعلام کرده که نباید به خاطر پول، ترکیه را در باتلاق فرو برید.

«اردوغان توپراک» از سران حزب جمهوری خلق گفته است: «پیداست که از قطر و امارات، پول‌هایی به ترکیه خواهد رسید؛ اما به خاطر پول این کشورها، ما را در باتلاق افغانستان فرو نبرید! ورود به کابل به نفع کشور نیست!»

همچنین «اوتکو چاتکی اوزر» از نمایندگان پارلمان ترکیه گفته است: «ترکیه نباید در مورد شناسایی طالبان، عجولانه و شتاب‌زده رفتار کند. به جای اینکه بخواهید اولین کشوری باشید که طالبان را به رسمیت می‌شناسد، باید خود را با کشورهای دیگر منطقه و جهان، هماهنگ کنید. اول ببینید کشورهای دیگر چه نگاهی دارند. عجولانه اقدام نکنید!»

طالبان چه می‌گوید؟

«ذبیح‌الله مجاهد»، سخنگوی طالبان، به زبان فارسی در مصاحبه با خبرگزاری رسمی آناتولی ترکیه گفته است: «طالبان در تأمین امنیت موفق است و می ‌تواند از فعالیت گروه‌هایی مثل داعش جلوگیری کند. در موقعیتی هستیم که اطلاعات دقیق و کاملی جمع‌آوری کرده و از آنها در مبارزه با گروه‌‌ها استفاده خواهیم کرد. ما به کمک هیچ کشوری نیاز نداریم».

ذبیح‌الله مجاهد در مورد ترکیه نیز گفته است: «تمایل به برقراری روابط اقتصادی با ترکیه داریم. مثل گذشته، در زمینه آموزش نیز به حمایت ترکیه نیاز داریم. می‌خواهیم روابط بسیار خوبی با ترکیه داشته باشیم. مردم ترکیه و دولت آن دوستان ما هستند. دلایل زیادی برای ادامه دوستی ما وجود دارد. طالبان نیروهای ویژه‌ای برای تأمین امنیت فرودگاه کابل دارد و تأمین امنیت فرودگاه هم‌زمان با تأمین امنیت تمام افغانستان و کابل کار دشواری نخواهد بود. با ترکیه گفتگو کردیم. به آنها اطمینان دادیم که هیچ مشکل امنیتی وجود نخواهد داشت. پس از تسلط کامل بر فرودگاه، نیازهای آن را شناسایی می‌کنیم. در صورت لزوم، تأمین این نیازها را از ترکیه یا کشور دیگری درخواست می‌کنیم».

محتوای حرف‌های سخنگوی طالبان، نشان‌دهنده این است که این گروه تمایل دارد با ترکیه همکاری کند اما مسئله حاکمیت را موضوع مهمی می‌داند و نمی‌خواهد اراده و اختیار نظامی را به کسی بسپارد.

اما در عین حال، بر اساس رویکردی عمل‌گرایانه، به دنبال کسب حمایت ترکیه است و به همین دلیل کاوِر و پوششی به نام تأسیس شرکت امنیتی ـ دفاعی بخش خصوصی، در این مقطع، به عنوان راهکاری مطرح شده که می‌تواند رضایت طرفین را تأمین کند. اما با توجه به پیچیدگی‌های صحنه تنش و تنازع در افغانستان، ادامه مسیر برای ترکیه روشن نیست و بخشی از راه، مه‌آلود و نامعلوم است.

انتهای پیام/؛