چالش‌های امنیتی ترکیه از افغانستان تا سوریه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ژنرال خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه، با اهدای دسته گل و برپایی مراسم ویژه نظامی، از سربازان خود در بازگشت از افغانستان پیشوازی کرد و آنها را قهرمانان وطن نامید. اما این خبر، بازتاب قابل توجهی در رسانه ها نداشت. چرا که نظامیان ترکیه، بر اساس میل و انتخاب دولت اردوغان از افغانستان خارج نشدند و تا آخرین دقایق، تیم های چاووش اوغلو وزیر امور خارجه، هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت و خلوصی آکار وزیر دفاع در حال رایزنی و چانه زنی بودند و علاوه بر مذاکره با طالبان، میانجی گیری پاکستان و قطر را نیز به کار گرفتند.

اما هیچکدام از این تلاش ها نتیجه نداد و طالبان رسماً و قاطعانه اعلام کرد که تمایل ندارد کنترل امنیتی فرودگاه کرزای کابل را به نظامیان ترکیه بسپارد.

طالبان با وجود مذاکرات طولانی، تغییری در مواضع خود نداد و به شکل شفاف و بدون تعارف به ترکیه اطلاع داد که هرگونه همکاری آتی بین امارت طالبان و دولت ترکیه، در گرو این است که نظامیان تحت امر آنکارا نیز از کابل خارج شوند و از دید طالبان، فرقی بین هیچکدام از نظامیان بیگانه در خاک افغانستان وجود ندارد.

پس از این پیچ و خم طولانی، سربازان ترکیه به وطن بازگشتند، اما ماشین تبلیغاتی عظیم حزب عدالت و توسعه، پی به این واقعیت برد که هیچ دلیل و زمینه ای برای تبلیغ و حماسه آفرینی مرسوم وجود ندارد. چرا که خبری از پیروزی و بازگشت قهرمانانه نیست و ترکیه در هدف گذاری خود برای تداوم حضور نظامی در خاک افغانستان، با شکست روبرو شد. اما مساله فقط این نیست و حالا پای سوالات سیاسی – امنیتی جدیدی به میان آمده است.

از طالبان افغان تا تندروهای ادلب

حالا کارشناسان امنیتی ترکیه به دنبال پاسخ های روشنی برای چنین سوالاتی هستند: تحولات افغانستان و آمدن پناهجویان، چه تهدیدات امنیتی جدیدی برای ترکیه به دنبال می آورد؟ آیا با توجه به آن که ترکیه برای تحقق اهداف سیاسی – اقتصادی خود، برقراری ارتباط با طالبان را در دستور کار قرار داده، ممکن است که افراطیون ساکن ادلب، این شرایط را به نفع خود به کار بگیرند؟

ادلب، افغانستانِ کوچک

دکتر نعیم بابور اوغلو تحلیل گر ترک و ژنرال بازنشسته در مورد چالش های امنیتی افغانستان و احتمال تاثیرگذرای آن بر امنیت ترکیه گفته است: «ما در افغانستان و در اخبار و گزارش های مرتبط با وضعیت طالبان، اتفاقات شگرفی دیدیم. به عنوان مثال حملات اخیر داعش در فرودگاه کابل، دو پیامد امنیتی مهم داشت: اول این که این حال و هوا را به وجود آورد که داعش تروریست است و طالبان یک نیروی نیازمند کمک. دوم این که این احساس نیاز را برجسته کرد که به منظور حفظ امنیت افغانستان و مبارزه با تهدیدات داعش، لازم است با طالبان همکاری شود! همه اینها در حالی روی داده که صدها زندانی داعش، توسط همین نیروهای طالبان از زندان آزاد شده اند.»

وی در ادامه گفته است:«خروج نظامیان ما از افغانستان، اقدام درستی بود. اما در این میان، مرتکب اشتباهاتی نیز شدیم. یکی از اشتباهات این است که ما این تصور را ایجاد کردیم که تا آخرین دقایق، منتظر اذن و اجازه طالبان ماندیم اما نتوانستیم این اجازه را بگیریم. حالا در هر صورت، خروج سربازان کار صحیحی بود و حالا باید به فکر معادلات امنیتی باشیم. در همکاری با طالبان و افغانستان، باید این واقعیت را فراموش  نکنیم که متاسفانه جغرافیای افغانستان، در حال حاضر به یک جغرافیای تولیدکننده نیروهای تروریستی تبدیل شده و این برای کل منطقه خطرناک است و ما نیز باید با احتیاط و هوشیاری کامل با این مساله برخورد کنیم. فراموش نکنیم که القاعده در 15 منطقه افغانستان فعال است و به احتمال قوی 10 هزار عضو داعشی در افغانستان هستند. آنجا میدان مغناطیسی همه گروه های افراطی خطرناک است. بنابراین، ترکیه باید بسیار هوشیار و مراقب باشد. استان خاتای ما با ادلب سوریه 130 کیلومتر مرز دارد و در این منطقه، افراطیون فراوانی حضور دارند که می توانند با نیروهای خشونت محور و افراطی افغانستان، در تماس و ارتباط باشند. این یعنی ایجاد یک خط و شبکه تروریستی خطرناک از افغانستان تا ادلب. همین الان، ادلب به یک افغانستان کوچک تبدیل شده و این برای ترکیه بسیار خطرناک است».

همچنین علی چنار از تحلیل گران ترک گفته است:«ببینید وضعیت افغانستان چقدر عجیب است که همان افرادی که تا دیروز در لیست قرمز تروریست های تحت تعقیب آمریکا بودند، حالا طرف حساب آمریکا هستند و با هم مذاکره می کنند تا تهدید داعش را از میان بردارند. اما بسیار از داعشی هایی که به آمریکایی ها حمله می کنند، همان هایی هستند که به دست نیروهای طالبان از زندان آزاد شده اند».

در چنین شرایطی است که اشاره رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به مذاکره سه و نیم ساعته با طالبان، این سوال را برجسته می کند که آنکارا با طالبان بر اساس کدام مبانی ارتباط برقرار خواهد کرد؟

اوتکو چاکر اوغلو از اعضای کمیسیون روابط خارجی پارلمان ترکیه در این مورد گفته است: «آمریکا به خاطر مذاکراتی که با طالبان انجام داد، این گروه را تروریست نمی داند. اما ترکیه تابع نظرات شورای امنیت سازمان ملل است و شرایط حساسی که شاهد آن هستیم، عبارت از این است که باید طالبان را به عنوان سدی در برابر داعش و القاعده، قلمداد کرد».

در پایان باید گفت، اظهارات مقامات ترکیه نشان دهنده این است که بر اساس مشی عملگرایانه سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه، تیم اردوغان در جستجوی راهی برای تقویت و توسعه روابط با طالبان است.

شواهد نشان می دهد که مجموعه ای مرکب و متنوع از انواع انگیزه های اقتصادی، سیاسی و امنیتی، ترکیه را به نفوذ در افغانستان، راغب و مشتاق کرده است. اما ماهیت و نوع چالش ها و موانع پرونده افغانستان، تفاوتی جدی با میادین دیگری دارد که ترکیه تاکنون توانسته در آنها، قدرت نمایی کند. در نتیجه آنکارا در مورد چالش های پیش روی خود در افغانستان، نیاز به شناخت و تامل بیشتری دارد.

در همین حال، با توجه به اظهارات کارشناسان سیاسی و امنیتی ترکیه، باید گفت، موضوع پتانسیل های تروریستی و تهدیدزای ادلب و احتمال استفاده های پنهان گروه های افراطی و تروریستی ساکن ادلب از شرایط نوین منطقه، دور از ذهن نیست و اگر ترکیه همچون گذشته در مورد ادلب تعلل کند، به بار آمدن خسارات و پیامدهای منفی دور از ذهن نخواهد بود.

انتهای پیام/