چالش‌های پیش روی وزیر ارشاد دولت سیزدهم در معاونت فرهنگی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ همزمان با آغاز بررسی صلاحیت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مجلس شورای اسلامی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد نیز روزهای ویژه‌ای را از سر می‌گذراند، رسیدگی به امورات جاری و بعضاً مانده در این معاونت و مهمتر از آن میراثی که این معاونت برای مدیران آتی بر جای خواهد گذاشت.

شکی نیست که حوزه کتاب و نشر طی بیش از یک دهه اخیر از وضعیت نامناسبی رنج برده و بسیاری از اتفاقات و ایده‌آل‌های مطلوب فعالان نشر و کتاب در ارتباط با آن به سرانجام مطلوبی نرسیده است. دولت یازدهم و دوازدهم نیز اگرچه اقدامات مثبت و مثمرثمری در این زمینه داشته اما صنعت چاپ و نشر امروز با مسائل و مشکلات بسیاری روبرو است که برخی از آن‌ها را می‌توان میراثی از وعده‌‌ها و اقدامات بر زمین مانده در این معاونت دانست.در این گزارش تلاش داریم تا به برخی از چالش‌های پیش روی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در دولت سیزدهم اشاره کنیم.

کاغذ

یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد مسئله کاغذ است که مطالبه اصلی ناشران و فعالان صنعت چاپ است. کاغذ امروز کالایی اساسی برای فعالیت صنعت چاپ و نشر به شمار می‌رود، در حالیکه طی سال‌های گذشته بنا به سیاست‌های غلط وابستگی در این حوزه به ورادات به 100 درصد رسیده و تولید نیز کم‌فروغ‌تر از گذشته شده است. از سوی دیگر افزایش نرخ ارز موجب شده تا کاغذ کالایی گران شود، رشد چند صد درصدی قیمت کاغذ طی سال‌های گذشته موجب شده تا صنعت نشر و حتی چاپ امروز کمتر توان فعالیت با این قیمت کاغذ را داشته باشد. اگرچه دولت در سال‌هایی یارانه‌ای را برای واردات کاغذ و ارزان‌تر شدن آن برای ناشران اختصاص داد، اما به نظر نمی‌رسد که سیاست اختصاص یارانه برای واردات کاغذ سیاست چندان مطمئن و درستی در این زمینه باشد. از سوی دیگر مطالبه اصلی ناشران نیز اختصاص یارانه به کاغذ است. باید دید که وزیر فرهنگ و ارشاد دولت سیزدهم و معاون فرهنگی او در میانه راه چه برنامه‌ای برای حل بحران کاغذ دارند.

ممیزی

مسئله ممیزی نیز یکی از پرچالش‌ترین مسئله‌های فرهنگی برای هر دولتی است،‌ دولت یازدهم در ابتدای فعالیت خود مانور‌های تبلیغاتی فراوانی روی این مسئله داشت،‌ وعده‌هایی که به لحاط قانونی امکان اجرای آن وجود نداشت. تشکیل هیئت نظارت بر کتاب نیز که یکی از اقدامات مورد استقبال دولت یازدهم بود،‌ در ادامه راه به سرانجامی نرسید و مدت‌هاست که تنها در حد نام مانده و عملا دیگر این هیئت فعالیتی ندارد.

 از سوی دیگر با الکترونیکی شدن فرایند صدور مجوز که با هدف تسریع در امور و کوتاه شدن فرآیند صدور مجوز انجام شده بود، انتظار می‌رفت که فرایند صدور مجوز کتاب سریع‌تر از گذشته انجام شود؛ این در حالی است که در ماه‌های گذشته بسیاری از ناشران از ماندن چند ماهه کتاب‌هایشان در اداره کتاب خبر داده‌اند. انتظار اهالی قلم این است که دولت سیزدهم در حوزه کتاب و صدور مجوز از نظارت ظاهری فاصله گرفته و به نظارت محتوایی برسد. چه بسیار آسیب‌هایی که در دوره‌های کنونی و گذشته به لحاظ عدم نظارت محتوایی بر کتاب‌ها  به مخاطب و جامعه وارد شده است.

نمایشگاه کتاب تهران 

دیگر چالش پیش روی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در دولت جدید مسئله نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. اگرچه به نظر می‌رسد، برای سال آینده نیز نتوان به صورت قاطع نسبت به برگزاری نمایشگاه به صورت فیزیکی تصمیم‌گیری کرد‌، اما برگزاری نمایشگاه به صورت مجازی در سال جاری نیز اما و اگرهای فراوانی را پیش پای مسئولان تازه معاونت فرهنگی قرار خواهد داد.

یارانه‌های نشر

وضعیت یارانه‌های نشر نیز از دیگر نکات حائز اهمیت در حوزه فرهنگ علی‌الخصوص نشر است‌، یارانه‌هایی که با وجود ادعای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر شفافیت و با وجود تلاش‌های بسیار سال‌های اخیر مبنی بر پایبندی به شفافیت هنوز در مواردی روشن و مشخص نیست. انتقاداتی مبنی بر اختصاص یارانه‌ طرح‌های فصلی به برخی کتاب‌فروشی‌ها از سوی فعالان این عرصه مطرح شده است. هم‌چنین فعالیت هیئت خرید و انتخاب کتاب نیز در سال‌های اخیر هموارد مورد انتقاد قرار گرفته و ساز و کار آن چندان مشخص نیست. انتظار می‌رود دولت سیزدهم تلاش برای هدفمند شدن یارانه‌ها و اختصاص عدالت محور آن را در دستور کار خود قرار دهد.

در این میان تسهیلات کرونا که برای صنعت نشر نیز به مانند سایر صنایع کشور در نظر گرفته شد،‌ هنوز با مشکلاتی در راه تخصیص روبروست که بسیاری از ناشران را وادار به انصراف کرده است.

تعیین تکلیف برای تغییرات در جایزه جلال

جوایز ادبی همچون جایزه جلال آل احمد و پروین اعتصامی و جوایز کتاب سال نیز از دیگر حوزه‌های مهم معاونت فرهنگی وزارت ارشاد است،‌ تغییراتی که معاونت فرهنگی برای جایزه جلال در نظر گرفته است، هنوز در شورای عالی انقلاب فرهنگی است و خبری از بررسی،‌ تایید یا رد آن نیست.

گرنت

حمایت از نشر ایران برای معرفی در خارج از کشور و طرح گرنت که در دولت یازدهم و دوازدهم شکل گرفت و دنبال شد، نیز نیازمند بازنگری و بروزرسانی است‌،  با توجه به افزایش نرخ ارز و طرح‌های کشورهای دیگر در این زمینه به نظر می‌‌رسد باید به صورت جدی‌تر و با بودجه بیشتر به این فعالیت توجه داشت.

اقتصاد نشر

اقتصاد نشر از دیگر مسائل مهم و حیاتی این روزهای نشر است،‌ مسئله‌ای که در گرو حل مسائل دیگری همچون کاغذ و ... است،‌ گسترش ویترین‌های عرضه کتاب،‌  برابر شدن حمایت از کتابفروشان و ناشران،‌ هماهنگی با سایر دستگاه‌های دولتی هم‌چون اداره مالیات و بیمه برای حمایت از کتابفروشی‌ها در این زمینه می‌تواند بسیار موثر باشد.

در این میان موضوع کتاب‌سازی‌ها و قاچاق کتاب از جمله دغدغه‌های ناشران به شمار می‌رود،‌ آسیب‌هایی که منجر به خسارت شدیدی به اقتصاد نشر در سال‌های اخیر شده است،‌ دولت یازدهم و دوازدهم برخلاف انتظاری که می‌رفت‌، چندان در این حوزه ورود نکرد‌، به ویژه در حوزه کتاب‌سازی.

به هر حال کمتر از چند هفته دیگر سکان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دست وزیر فرهنگ و ارشاد دولت سیزدهم و معاونانش قرار خواهد گرفت،‌ انتخاب معاونانی از جنس فرهنگ و آشنا به حوزه می‌تواند در پیشبرد امور بسیار رهگشا باشد،‌ امروز صنعت نشر در وضعیتی نیست که بتواند آزموئن و خطا‌های جدیدی را تجربه کند،‌ امروز باید وضعیت بحران در صنعت نشر را به خوبی شناخت و برای رفع آن قدم برداشت.

انتهای پیام/