فیلمسازی که ضعف انسان مدرن را در مواجهه با بحران نشان می‌دهد/بازگشت شیامالان برای بیرون کشیدن فاجعه از پس پرده زندگی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، فیلم جدید «ام. نایت شیامالان» که بعد از سریال SERVANT جدیدترین اثر سینمایی وی محسوب می‌شود، هفته گذشته در سینماهای آمریکا روی پرده رفت و توانست در افتتاحیه فروش پایان هفته خود تا به امروز بیش از 16 میلیون دلار فروش داشته باشد. البته این میزان فروش در مقایسه با فیلم‌های دیگری چون «یک مکان ساکت2»، «سریع و خشن 9» و یا «بیوه سیاه» مبلغ چندان زیادی نیست اما در نظر داشته باشیم که همراه با فیلم شیامالان فیلم‌ اکشن و مهیج دیگری مانند «چشمان مار»  با پیری در رقابت بود اما فیلم کارگردان هندی‌الاصلی توانست آن را پشت سر بگذارد.

_{نمایی از پیری}

شیامالان را یکی از بهترین و موفق‌ترین کارگردانان ژانر هراس و ترسناک می‌توان توصیف کرد. او با فیلم‌ «حس ششم» و «نشانه‌ها» بر سر زبان‌ها افتاد و با «دهکده» بلوغش را در ژانر ترسناک نشان داد. فیلم‌های شیامالان دارای مضمون خاصی در فیلم‌های ژانر وحشت است؛ تهدیدهایی که اکثراً ماورالطبیعه‌ای است و باعث می‌شود انسان‌های عصر مدرنیته دچار بحران‌های درونی شوند و ضعف خود را در مواجهه با آنها عیان کنند. نیروی ایمان و اراده آدم‌های فیلم‌های شیامالان در مواجهه با تهدید‌های غیرطبیعی کافی نیست و همین باعث می‌شود که آنان دچار آشفتگی و پریشانی شوند و دنبال مستمسکی برای بیرون رفت از شرایط هولناک باشند.

_{نمایی از فیلم دهکده}

او در فیلم‌هایش تلاش می‌کند تا این خلأ روحی و درونی انسان مدرن را ترسیم کند و بار دیگر او را در پایان به این میسر هدایت کند که برای مواجهه با تنش‌های زندگی در این عصر باید حقیقت و هویت خود را بشناسد.

این نگرش در فیلم‌های ابتدایی او بعضاً با رگه‌هایی از معنویت و مذهب همراه بود. در فیلم نشانه‌ها ایمان یک پدر روحانی در مواجهه با حضور بیگانگان در روی زمین سنجیده می‌شد. در دهکده انسان‌های خشک‌مذهبی تلاش داشتند که برای حفظ دهکده خود در قالب سنتی و دیرینه، مردم را دور از تمدن جدید نگه دارند و در این میان دخترکی نابینا حقیقت را برای همه عیان می‌کند؛ توجه به بینش درونی و حقیقت جای حفظ ظواهرِ سنت. در فیلم شیطان در مواجهه انسان با ابلیس، دست خالی او را برای مقابله با اهریمن نشان می‌دهد.

_{نمایی از نشانه‌ها}

اما رفته رفته شیامالان بیشتر از مسیر معناگرایانه و مفهومی جدیدی که در سینما آورده بود فاصله گرفت و به سمت فیلم‌هایی ترسناک و گیشه‌پسند با رویکرد آخرالزمانی رفت. فیلم‌هایی مانند اتفاق،  آخرین رام‌کننده باد و پس از زمین را ساخت که کمتر مبتنی بر نگاه فیلم‌های سابق او است و بیشتر از آنکه به تحلیل هویت و روحیات انسان‌ها در مواجهه با بحران‌ توجه کند به خود حادثه و اتفاق ترسناک آخرالزمانی توجه دارد.

_{پوستر اتفاق}

دو فیلم بعدی او یعنی «شیشه» و «شکافته» بار دیگر به مسیر فیلم‌سازی قبلی او بازگشت. شیامالان فهمید که در ژانر آخرالزمانی نمی‌تواند رقیب خوبی برای فیلم‌های پرهزینه و بیگ پروداکشنی که جریان‌ساز بوده‌اند و یا حتی فیلم‌های کم هزینه‌تری مانند «جاده» و «کتاب الی» باشد. سبک او دنیای دیگری داشت و باید این بار در بازگشت شکل جدیدی را در مسیر سابقش طی می‌کرد. این شد که او با برداشتن قدمی بلند به سال 2000 بازگشت و فیلم «آسیب‌ناپذیر» را  ادامه داد و سه‌گانه خود را با فیلم‌های «شکافته» و «شیشه» ادامه داد.

شیامالان در فیلم‌های تازه‌اش بار دیگر راوی بحران‌ها و تقلای انسان برای فرار از هراس شد. انسانی خارق‌العاده با توانایی عجیبی که از او یک هالک می‌سازد. او به خاطر عقده‌ها و مشکلات درونی که دارد یک دیوانه خطرناک است که دست به ربایش دختران می‌زند. با این سوژه خوفناک شاهد تغییر و نقش‌بازی کردن آدم‌ها برای مهار این موجود ترسناک می‌شویم. اگرچه دو فیلم آخر شیامالان نسبت به فیلم‌های اول او در ترسیم مواجهه و مقابله انسان با بحران‌های فرازمینی و زمینی کم‌مایه‌تر از فیلم‌های قبلی بود و از نوآوری سابق او برخوردار نبود، اما توانست مخاطبین را راضی نگه دارد.

یکی از عوامل موفقیت و محبوبیت شیامالان برای استدیوهای سینمایی آمریکایی را باید در کم هزینه بودن و پردرآمد بودن فیلم‌های او دانست. همین دو فیلم اخیر او با بودجه‌های 9 و 20 میلیونی فروش 278 و 247 میلیونی را تجربه کردند.

عموماً بازیگران مطرحی مانند مل گیبسون، ساموئل ال جکسون، بروس ویلیس، مارک والبرگ در فیلم‌های او بازی می‌کنند که نشان‌دهنده قدرت و جذب موفقیت‌آمیز او در بسترسازی برای ایفای نقش بازیگران است.

شیامالان بعد از این دو فیلم سراغ سریال SERVANT‌ رفت و اگرچه به عنوان خالق سریال نقش‌آفرین نبود اما به عنوان نویسنده و کارگردان قسمت اول و همینطور تهیه‌کننده اجرایی سریال حضور داشت و همین باعث شد تا سریال خدمتکار با همراهی اسم او بیشتر در معرض توجه قرار بگیرد.

_{پشت صحنه خدمتکار با حضور شیامالان}

حالا شیامالان بار دیگر یک فیلم متفاوت با همان سبک و نگاه همیشگی خود ساخته است. OLD که می‌توان آن را به پیر یا کهنه ترجمه کرد درباره خانواده‌ای است که در تعطیلات ساحلی بسر می‌برند اما اتفاقی عجیب باعث می‌شود که آنان با سرعت بالایی رو به پیری بروند و عمرشان در طول یک روز خلاصه شود: هراس از پیری و کهولت سن و تمام شدن عمر! شاید این مفهوم و پیام اصلی فیلم تازه ام.نایت شیامالان باشد.

در حال حاضر که این فیلم توانسته در گیشه‌های آمریکا آن هم در زمان خیزش جدید ویروس کرونا که سینما رفتن را تهدید کرده است، موفق باشد اما باید دید در هفته جاری و هفته‌های بعد تا چه حد فیلم می‌تواند موفق عمل کند.

در هر حال شیامالان کارگردانی است که در تصویرسازی فاجعه چه در سبک آخرالزمانی و چه امروزین آن و همینطور تعریف‌سازی جدید از انسان و ابزارهای او برای مقابله و مهار بحران، صاحب سبک‌ و جریان‌ساز بوده است. او در بیرون کشیدن فاجعه و ماهیت ترسناک و نیست‌انگار آن در پس پرده واقعیت و استقرار آن در مرکز زندگی آدمی و ضعف او که ریشه در بحران‌های مدرن دارد، مهارت خاصی دارد.

بنظر می‌رسد تم فیلم‌های او تا حدی مبتنی بر نگاه شرقی و معناگرای او که یک هندی است باشد و مایه اولیه فیلم‌های او در فرهنگ حقیقت‌جوی کشور 72 ملت ریشه داشته باشد.

انتهای پیام/