میزگرد ریشه‌های خشکسالی در خوزستان| «بحران آب» با سیاست‌های غلط وزارت نیرو قابل پیش‌بینی بود/ «انتقال آب از سرچشمه‌ها» چه لطماتی به زیست‌بوم منطقه وارد می‌کند؟
گروه استانها ـ در پی افزایش اعتراضات و انتقادات فعالان محیط زیست به شیوه مدیریت آب در استان خوزستان، تعدادی از مطالبه‌گران و فعالان محیط زیست با حضور در میزگرد تسنیم در اهواز درباره تحقق مطالبات مردم این استان هم‌اندیشی کردند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، «شبنم قنواتی»، فعال محیط زیست در میزگرد "راهکارهای احیای حل بحران آب خوزستان" در دفتر تسنیم خوزستان اظهار داشت: سازمان مردم‌نهاد محیط زیست خوزستان در راستای سیاست‌های محیط زیستی و حمایت از محیط زیست در یک دهه گذشته نسبت به سیاست‌های غلط آبی کشور با برگزاری نشست و همایش، اعتراض خود را اعلام کرده است. شرایط بحرانی آبی کشور و خوزستان با توجه به سیاست‌های غلط دیکته شده وزارت نیرو کاملاً قابل پیش‌بینی بود و حتی در سال 98 در سیل ویرانگر به سیاست‌های که در خوزستان انجام می‌شد هشدار دادیم.
مدیر سَمَن «دیده‌بان جلگه سبز خوزستان» گفت: فعالین محیط زیست در کشور باید جدی گرفته شوند و حرف آن‌ها شنیده شود. قبلاً فعالیت‌های زیست‌محیطی فانتزی و سرگرمی تلقی می‌شد ولی الآن همه متوجه شدند و به اهمیت محیط زیست پی بردند. مسائل محیط زیست در صورت حل نشدن می‌تواند بستر مشکلات فرهنگی و امنیتی شود و مسائل سیاسی را دامن زند و حل نشدن مسائل زیست‌محیطی ممکن است کل زیست‌بوم کره زمین را دچار خدشه کند.
قنواتی به پدیده آمایش کشاورزی و صنعتی اشاره کرد و گفت: یکی از ایرادهای اساسی در حوزه سیاست آبی، مسئله آمایش و بومی‌سازی است. به طور مثال، به شکل طبیعی پایین‌دست و حاشیه رودخانه همیشه بهترین مکان برای کشاورزی و صنایع آب‌بر است ولی در کشور ما، آب را از این مناطق با کلی هزینه مادی و زیست‌محیطی به کویر منتقل و صنایع را در آنجا ایجاد می‌کنند. بخشی‌نگری در حوزه تصمیم‌سازی آب سبب شده است فقط دغدغه تأمین آب شُرب و کشاورزی فلات مرکزی و مناطق کویری را داشته باشیم؛ این سبب شده است از حوزه آبریزی و جلگه خوزستان غفلت کنیم. در این تصمیم‌گیری غلط هم وزارت نیرو، هم کشاورزی و هم شورای عالی آب مقصر هستند.
این فعال زیست‌محیطی به مسئله انتقال آب از سرچشمه‌ها و سدسازی در بالادست‌ها اشاره کرد و گفت: این سدسازی و انتقال آب سهم بالایی در وضعیت ناگوار خوزستان دارد. کشت نیشکر و توسعه آن در خوزستان یک تصمیم اشتباه و بیشتر سیاسی بود. نگاه نفتی و خشک کردن تالاب در کنار ورود فاضلاب از عوامل اصلی بحران آبی در خوزستان است.
قنواتی ادامه داد: انتقال آب از سرچشمه باید به طور جدی متوقف شود و متأسفانه اعدادی که درباره حجم آب انتقالی از سرچشمه‌ها از سوی وزارت نیرو گفته می‌شود صحت ندارد و اعداد و رقم بیش از این اعداد است. وزارت نیرو اعداد و رقمی هم که درباره میزان آب خوزستان بیان می‌کند، مربوط به مطالعات دهه 70 است.
مدیر انجمن دیده‌بان جلگه سبز خوزستان افزود: مخفی‌کاری در حوزه انتقال آب بسیار است و بسیاری از پروژه‌ها و اسناد در این زمینه محرمانه است و ما فعالان زیست‌محیطی به آن دسترسی نداریم. مثلاً در زمینه سد «سرداب دزفول» اطلاعاتی موجود نیست. سد «کوهرنگ 3» اگر ساخته شود در واقع کارون برای همیشه خشک می‌شود؛ زیرا تونل با میزان خروجی بالا ساخته شده و درصدد هستند که سد نیز برای انتقال آب در کنار این تونل احداث کنند. سد «خرسان» و سد «بهشت‌آباد»، این سدها و تونل‌ها اگر شکل بگیرند، خوزستان برای همیشه خشک می‌شود. تأمین آب شرب اهواز که از کارون است، به خطر می‌افتد و از طرفی اگر کارون خشک شود، چرخه آبی منطقه به هم می‌ریزد و اصولاً آب کارون اگر خشک شود، خلیج فارس ظرف 7 سال دچار مخاطرات زیست‌محیطی جدی می‌شود. کشاورزی مناطق پایین‌دست مثل منطقه اروند نابود می‌شود.
وی ادامه داد: تا آنجا که اطلاع داریم 14 تیر1400 مجوز بهشت‌آباد برای انتقال آب از سوی محیط‌زیست دولت تدبیر و امید صادر شده است و درباره تونل بهشت‌آباد ابهام زیاد وجود دارد و درباره 15 کیلومتر این تونل هیچ اطلاعاتی موجود نیست. در زمینه کوهرنگ 3 دولت مدعی است برای انتقال 250 میلیون مترمکعب ساخته شده است، ولی سدی که برای این تونل در نظر گرفته شده بیش از یک میلیارد مترمکعب گنجایش دارد و این نشان از عدم صداقت مسئولان وزارت نیرو است.
مدیر انجمن دیده‌بان جلگه سبز خوزستان درباره شلتوک‌کاری در خوزستان گفت: در دوران سیل خوزستان مسئولان استان بدون تدبیر مجوز کشت برنج را به شکل گسترده در استان صادر کردند و براساس تز غلطی که ارائه می‌دادند که ترسالی‌ها شروع شده است، که همان موقع ما به این مجوزها معترض شدیم و گفتیم در سال‌های بعد نمی‌توانید جلوی کشت را بگیرید و محیط زیست به مخاطره می‌افتد.
قنواتی در رابطه با نبود برنامه از سوی جهاد کشاورزی خوزستان برای حل مشکل کشاورزی استان گفت: جهاد در این زمینه از زیربار مسئولیت خود شانه خالی کرده و این را به گردن وزارت نیرو انداخته است. در حالی که باید در زمینه بهینه سازی کشاورزی، جهاد وارد شود؛ برای کشاورزان خرده مالک تدبیر کند و اینکه رئیس جهاد کشاورزی ادعا کند باید کشاورزان به مناطق پرآب مثل شوش بروند، درد آور است.
این فعال زیست محیطی ادامه داد: برای حل بلند‌مدت مشکل آب شرب خوزستان، علاوه بر جلوگیری از انتقال آب، باید جلوی سدسازی‌های گسترده که از سوی پیمانکاران تحمیل می‌شود را گرفت. سالانه به اندازه یک رودخانه آب در پشت سدها تبخیر می‌شود و اگر این سد برای مهار سیلاب است که نشان داده شد، فایده ندارد و اگر برای برق است که با هزینه کمتر و با استفاده از انرژی بادی و خورشیدی می‌توانیم این حجم برق را جبران کنیم.
وی درباره اقدامات کوتاه مدت و بلند مدت برای حل مشکل آب خوزستان بیان داشت: مسئولان دولت سیزدهم باید به شکل درست و به دور از تعصبات درباره آب تصمیم‌گیری کنند. یک شورای فراقوّه‌ای درباره آب تشکیل شود. سد «سیمره» موقتاً برای حل آب کرخه رها‌سازی شود.
دیگر فعال زیست‌محیطی خوزستان در این میزگرد بیان داشت: بحران کم آبی فقط یک چالش زیست محیطی نیست بلکه عوارض اجتماعی، فرهنگی و امنیتی دارد. آب اصولاً مایه حیات و شکل‌دهنده تمدن‌ها است و تمدن‌های مهم ایران باستان پیرامون کارون شکل گرفته است. در بحران اخیر در تالاب هورالعظیم بررسی اخیر ما نشان می‌دهد نزدیک به 40 خانوار کشاورز که مرزنشین بودند و سال‌ها در این منطقه زندگی می‌کردند، مجبور به ترک خانه شده و در حاشیه اهواز به شکل نامناسب ساکن شدند.
«مرتضی حزباوی» خاطرنشان کرد: پدیده مهاجرت مرزنشین‌ها و خالی شدن مرزها یک عارضه جدی امنیتی است؛ زیرا این افراد نقش مهمی در حفاظت از مرزها دارند.
وی با انتقاد از مقطعی و سطحی نگاه کردن به تنش کم‌آبی در خوزستان گفت: این بحران ریشه چندین ساله دارد و سال 97 که در خرمشهر این بحران نمود پیدا کرد، باید چاره‌اندیشی می‌شد ولی مثل امروز به تانکر و آب معدنی بسنده شد و بعد در غیزانیه و امروز در هورالعظیم. باید این مسائل ریشه‌ای حل شود.
این فعال زیست محیطی به پدیده خالی شدن خوزستان و مهاجرت از استان اشاره کرد و ادامه داد: خوزستان اکنون مهاجر‌فرست‌ترین استان در کشور است و این به دلیل بحران آب و عوارض آن است. این باعث می‌شود در استان‌های مهاجر‌پذیر مشکلات جدید پیش بیاید. سیاست غلط انتقال آب باعث شده ترکیب جمیعتی در استان‌های کویری به هم بریزد و شاخص‌های اجتماعی و امنیتی به شدت تنزل پیدا کند. باید به بومی‌سازی و آمایش سرزمین در تصمیمات دقت کنیم. چطور می‌شود که شلتوک‌کاری در خوزستان که مستعد این مسئله است و به دلیل بافت خاک خوزستان، آب شلتوک هیچ‌گاه هدر نمی‌رود، مضر است ولی در اصفهان مشکلی ندارد؟ این تصمیمات تبعیض‌آمیز سبب رنجش مردم خوزستان شده است.
انتهای پیام/341/ی/؛
