برگزیدگان نوزدهمین دوره جایزه قلم زرین معرفی شدند/ پیشنهاد فرهنگی حداد عادل به دولت آینده

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم اختتامیه نوزدهمین دوره جایزه قلم زرین عصر امروز، 14 تیرماه، همزمان با بزرگداشت روز قلم در کتابخانه مرکزی پارک شهر با حضور جمعی از اهالی قلم و ادب برگزار شد. 

پدرام پاک‌آیین، نایب رئیس انجمن قلم ایران، در این مراسم با بیان اینکه روز قلم یکی از مناسبت‌های مهم فرهنگی در کشور است که در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، گفت: جا دارد از تمام کسانی که به زنده شدن و تداعی این نام اهتمام داشته‌اند، تشکر کنم. درباره این روز سخن‌ها بسیار زیاد است، اگر چیزی ارزشمندتر و گران‌قدرتر از کلام و کلمه بود، خداوند آن را بر بشر نازل می‌کرد. قدر این گوهر آنچنان که باید در جامعه ما شناخته نیست، ما با تکریم اهل قلم فارغ از تعارفات و شعارها فاصله بسیاری داریم. نگاه کلان دستگاه‌های اجرایی و دولت‌ها به فرهنگ نیازمند تغییر اساسی است. 

وی با بیان اینکه فرهنگ جوهر همه حوزه‌ها است، ادامه دارد: اگر امروز مسئله معیشت و اقتصاد، مسئله اصلی کشور است، بخش مهمی از آن به فرهنگ عمومی ما و فرهنگ تولید و صرفه‌جویی در منابع ملی و همکاری جمعی بازمی‌گردد. انتظار نداریم آثار ادبی و هنری این مسائل را حل کند، اما آثار ادبی می‌تواند در اعتلای روح جمعی ما مؤثر باشد. اولین پیام روز قلم، پیام رویکرد و گرایش فرهنگی داشتن در همه تصمیمات در کشور است؛ یعنی جهت‌گیری کلی و کلان دستگاه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر باید فرهنگی باشد؛ چرا که فرهنگ زیرساخت نظام جمهوری اسلامی است. لازم است حوزه‌هایی از کار فرهنگی که در نقطه شکست بازار بوده است و برای کسی سود و صرفه نداشته که در بخش خصوصی آن را انجام دهد و به همین خاطر دولت‌ها تولیت آن را برعهده داشتند، احیا شود؛ چرا که در سال‌های گذشته این دست از فعالیت‌ها کم و بیش تعطیل شده است.

پاک‌آیین با تأکید بر اینکه باید چرایی برگزاری جشنواره‌ها تبیین شود، یادآور شد: تنها هدف گرد هم آمدن و تجلیل از آثار نیست. جشنواره‌ها هر کدام دستگاه سنجشی هستند، ترازویی هستند برای معیار قرار دادن ارزش‌های هنری و ادبی و انطباق آنها با وضع موجود جامعه.

غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دیگر سخنران این مراسم بود. حدادعادل در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه من مصر هستم که نسل جوان با کتاب انس داشته باشند و همیشه در صدد پیدا کردن راه‌های ایجاد این انس هستم، گفت: علاوه بر خانواده‌ها که فرهنگ ارتباط با کتاب را می‌توانند در میان اعضای خانواده منتقل کنند، نقش مدرسه را در این امر بسیار اساسی می‌دانم. روش آموزش ما باید به گونه‌ای باشد که مراجعه دانش‌آموز به کتابی غیر درسی را ایجاب کند.

وی ادامه داد: در بسیاری از شهرهای ایران دانش‌آموز وقتی وارد کلاس اول ابتدایی می‌شود تا پایان دوره ابتدایی، غیر از کتاب‌های درسی هیچ کتاب دیگری نمی‌خواند. اشکال از اینجاست؛ یعنی نه در شهر کتابفروشی در دسترسی وجود دارد، نه امکان خرید کتاب برای همه فراهم است، نه در مدرسه احتمالاً کتابخانه فعالی حضور دارد و نه درس‌ها به گونه‌ای تنظیم شده است که دانش‌آموز ناچار به مطالعه کتاب غیر درسی باشد؛ بنابراین ارتباط بین کودک و نوجوان با کتاب برقرار نمی‌شود. بعد از دوران ابتدایی زمانی که دیگر شخصیت او شکل می‌گیرد، تغییر این شخصیت دشوار خواهد شد؛ بنابراین باید تغییرات ساختاری در شیوه آموزش در کتاب‌ها به وجود بیاید و معلم‌ها خودشان اهل مطالعه باشند، وقتی دانش‌آموز را به کتاب ارجاع می‌دهند، خود نیز اهل مطالعه و کتاب باشند.   

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه بعضی از مدارس کلاس فوق برنامه مخصوص مطالعه دارند، ادامه افزود: در این کلاس‌ها همه دانش‌آموزان یک کتاب را می‌خوانند و درباره آن بحث می‌کنند و گاه نویسنده و مترجم را دعوت می‌کنند. این فرهنگ باید گسترش پیدا کند؛ البته در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها و وابستگی ما در بحث کاغذ به خارج، روز به روز قیمت کتاب بیشتر می‌شود؛ به طوری که دیگر الان کتاب جزو کالاهای تجملی درآمده است و در سبد خانوار جایی ندارد.

حدادعادل اضافه کرد: صنعت نشر در ایران با توجه به مشکلات معیشتی، با دشواری‌های گوناگونی روبرو است. امیدواریم دولت آینده با سیاست‌گذاری‌هایی لااقل منابع مربوط به خرید کتاب را به سمت تقویت و توسعه کتابخانه‌های عمومی سوق دهد تا یکی از مشغولیت‌های اوقات فراغت جوانان، مراجعه به کتابخانه‌ها باشد. 

وی با اشاره به تأثیر فضای مجازی بر فرهنگ گفت: همه چیز با فضای مجازی عوض شده است. شاهدیم که فضای مجازی چطور مطبوعات را از صحنه بیرون کرد. 20 سال پیش شمارگان برخی از روزنامه‌ها تا یک میلیون نسخه در روز هم رسید، اما امروز همان مطبوعات انتشار نمادینی دارند؛ فقط گویی برای حفظ یادگاری از گذشته دو سه هزار نسخه منتشر می‌کنند و دیگر نقشی به عنوان روزنامه مکتوب در عرصه جامعه نمی‌توان قائل شد. در مقابل، هر کس با یک تلفن همراه می‌تواند به ده‌ها روزنامه دسترسی پیدا کند.

حدادعادل اضافه کرد: یکی از تفاوت‌هایی که با ظهور فضای مجازی رخ داده است، قداست قلم است که شکل سنتی و عرفی خود را از دست داده است. در طول تاریخ همیشه آدم‌های برجسته یک جامعه اهل قلم بودند، مثلاً در گذشته تصور جامعه از فردی که روزنامه‌ای منتشر می‌کرد و سردبیر یا مدیر مسئول بود، فردی بود درس‌خوانده‌. در گذشته نوشته اعتبار و سندیتی داشت، اما با فضای مجازی همه همانطور که حرف می‌زنند، می‌نویسند. یعنی این فضا امتیاز میان حرف زدن معمولی را با نویسندگی از بین برده است. دیگر در این فضا نمی‌توان گفت که فلانی نویسنده است. کاش انجمن قلم ایران فضای هم‌اندیشی به منظور بررسی حسن و عیب فضای مجازی برگزار کند. ببینیم فضای مجازی چه داده و چه گرفته است.

سهیلا عبدالحسینی، دبیر این دوره جایزه، ضمن قرائت بیانیه هیئت داوران گفت: نوزدهمین دوره جشنواره قلم زرین را در شرایطی به کار می‌بریم که جامعه همچنان با مشکل بیماری دست و پنجه نرم می‌کند؛ با این حال خدا را شاکریم که با وجود بروز دشواری‌ها و تحمیل رنج‌ها جامعه ادبی همچنان به آفرینش خود ادامه می‌دهد. جشنواره قلم زرین همواره محملی برای پرواز ذهنی هنرمندان صاحب‌ذوق و متعهد بوده است. در این جشنواره با اهتمام به کارشناسان خبره در عرصه شعر و داستان و نقد، استعدادهای ناب و اندیشه‌های والا که در واقع امیدهای ادبیات ایران اسلامی هستند، شناسایی و به جامعه معرفی می‌شوند.

به گفته این نویسنده؛ انجمن  قلم ایران افتخار دارد میزبان قلم‌هایی باشد که به منظور تولید آثار فاخر و اثرگذار به حرکت درآمده‌اند؛ چرا که هنر محمل مناسبی برای انباشتن بار فرهنگی و ادبی و انتقال آن به نسل‌های آینده است. 

وی در  ادامه با بیان اینکه در بخش داستان بزرگسال، آثار از نظر جنبه ساختاری و استحکام نظام درونی نشانی از رشد داشت و از نظر محتوایی دارای بن‌مایه‌های اخلاقی و ارزشی بود، افزود: توجه به بومی‌گرایی و زندگی مردم عادی از جمله ویژگی‌های آثار این دوره بود. همچنین ترسیم واقعیت‌های دوران پهلوی در برخی از آثار به چشم می‌خورد. در بخش شعر بزرگسال آثار ارزشمندی به دبیرخانه رسید که هم در قالب شعر کهن و آزاد بود که در دو حوزه، آثار در خور توجهی سروده شده بود. در بخش داستان کودک و نوجوان، نظر کارشناسان بر رشد نسبی در محتوای آثار بود، اما مشکل عمده آثار این رده سنی را می‌توان به نگارگری و تصاویر روی جلد نسبت داد. گاه تصاویر اشکالاتی در رساندن مفهوم و عاری از هنر ارزشمدار بود. در بخش شعر کودک و نوجوان باید گفت که سال به سال از توجه ناشران به شعر نوجوان کاسته شده و رویکردی افراطی به نشر کتاب‌های کارتونی فاقد ارزشمند برای خردسالان شده است. 

عبدالحسینی ضمن تأکید بر اینکه در بخش نقد و پژوهش ادبی متأسفانه رشد چشمگیری در کیفیت یا کمیت آثار به چشم نمی‌خورد، یادآور شد: نبودن جایگاه هویتی و ریشه‌ای در نقد و پژوهش و جدایی میان آفرینش ادبی و نقد ادبی موجب خسارت‌های قابل ملاحظه در درازمدت به ادبیات خواهد بود. 

معرفی برگزیدگان این دوره جایزه پایان‌بخش مراسم اختتامیه نوزدهمین دوره بود. بنا بر اعلام هیئت داوران، در بخش داستان بزرگسال از میان آثار داوری شده دو عنوان کتاب «بی‌نام پدر» از سید میثم موسویان و «بر شکن» از حمید علی‌دوستی  به صورت مشترک به عنوان برگزیده اعلام و تجلیل شدند. 

همچنین در بخش داستان کودک و نوجوان نیز از ««یولبارس و شهر زیرزمینی» به قلم عبدالرحمان اونق و «راز دانه کوچولو» از راضیه خادم‌الحسینی به صورت مشترک تجلیل شدند. در بخش شعر بزرگسالان نیز  از هادی خورشاهیان برای اثر «سلول آزادی» و سعیده هاشمی برای کتاب «النگوهای دختر نمرود» تجلیل شد. 

در بخش شعر کودک و نوجوان نیز هیئت داوران محمود پوروهاب را برای اثر «ماهی رود توام» به عنوان برگزیده اعلام کردند. همچنین در بخش نقد و پژوهش نیز از سید مهدی طباطبایی برای کتاب «غربالی در دست» به عنوان اثر شایسته تقدیر، تجلیل شد.

انتهای پیام/