نوگرایی در تصمیم‌گیری و عملکرد، شاخصه‌ مهم مدیریت فعلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، چهل و نهمین جلسه هیئت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی روز دوشنبه 10 خردادماه با حضور عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، امیرحسین بانکی‌پور، نماینده مردم اصفهان در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی؛ هادی جعفری نژاد رئیس امور فرهنگ، گردشگری و ورزش سازمان برنامه و بودجه کشور؛ هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده؛ مهری پری‌رخ، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد؛ علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و جمعی از معاونان و مدیران نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.

در این جلسه گزارش‌هایی از عملکرد و اهم فعالیت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، صدور احکام و افزایش حقوق و دستمزد پرسنل نهاد، جلسه کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی و روند بازنگری و تدوین اسناد برنامه‌ریزی راهبردی نهاد ارائه شد. همچنین اصلاحات طرح کتابدار افتخاری و تصمیم‌گیری در خصوص واگذاری تعدادی از ساختمان‌های کتابخانه‌های عمومی در اختیار متعلق به وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

در این نشست اعضای هیأت امنا پس از گزارش‌های ارائه شده با تأکید بر پیشرفت‌های صورت گرفته در دوره مدیریت جدید نهاد در حوزه‌های مختلف عمرانی، پژوهشی، فرهنگی و توسعه کتابخانه‌ها به خصوص تکمیل و راه اندازی کتابخانه‌های مرکزی از توسعه چندجانبه و همزمان فعالیت‌های نهاد تقدیر و تشکر کردند.

سیدعباس صالحی در چهل و نهمین نشست هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور ضمن تقدیر از فعالیت‌های نهاد در حوزه توسعه کتابخانه‌ها و ترویج فرهنگ مطالعه گفت: یکی از دغدغه‌های مجموعه نهاد از ابتدا افزایش حقوق و دستمزد کارکنان بود که با توجه به 50 درصد افزایش حقوق در سایر دستگاه‌ها، موجبات گلایه کتابداران از شرایط سخت معیشتی را فراهم کرده بود که گزارش‌های مالی موجود نشان‌دهنده رفع این مشکل است و احکام حقوقی همکاران افزایش قابل توجهی داشته است.

وی افزود: ان شاءالله با تلاش و کمک دوستان در سازمان برنامه و بودجه و سازمان هدفمندی، مسیر آغاز شده در حوزه بودجه سال 1400 ادامه داشته باشد.  

مهری پری‌رخ نیز در این نشست ضمن تقدیر از اعضای هیئت امنا، اظهار داشت: رشد صعودی نهاد از بُعد مدیریتی، خدمات اجتماعی و فعالیت‌ها را به وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و جناب آقای مختارپور شادباش می‌گویم. علم‌گرایی و نوگرایی در تصمیم‌گیری و عملکرد و توجه به معیشت و منزلت کتابدار، از شاخصه‌های مهم این دوره بود. امیدوارم این مسیر ادامه پیدا کند و خدماتی شایسته مردم ایران در کتابخانه‌های عمومی ارائه شود.

همچنین امیرحسین بانکی‌پور و اشرف بروجردی پی‌گیری‌های انجام شده برای افزایش حقوق و دستمزد کتابداران را قابل تقدیر دانسته و همکاری مسئولان نهاد، سازمان برنامه و بودجه و نمایندگان مجلس مخصوصاً اعضای کمیسیون‌های فرهنگی، برنامه و بودجه، و تلفیق را ارزشمند دانستند.  

گزارش عملکرد و اهم فعالیت‌های نهاد

مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد ضمن تشریح فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه فعالیت توسعه‌ای و ترویجی کتابخانه‌های عمومی با اشاره به افتتاح کتابخانه مرکزی شیروان گفت: این کتابخانه مرکزی با 2 هزار و 750 متر مربع در فروردین ماه افتتاح شد که جزء کتابخانه‌های مرکزی شهرستان‌ها محسوب می‌شود. البته الگوی تجهیز آن منطبق بر اساس فرآیند جدیدی است که در نهاد مصوب شده بود. به این صورت این کتابخانه نمونه کوچکی از کتابخانه‌های مرکزی استان محسوب می‌شود که در شهرستان شیروان شکل گرفته است. همچنین افتتاح کتابخانه «مادر و کودک مریم میرزاخانی» را در صومعه‌سرا داشتیم که بنای کتابخانه را وزارت آموزش و پرورش ایجاد کرده بود اما امکان بهره‌برداری از آن را نداشت که به این ترتیب کار بهره‌برداری آن را نهاد بر عهده گرفت.

وی افزود: پس از اینکه اولین پیشخوان کتابخانه‌ای کشور در هفته کتاب سال گذشته در استان چهارمحال و بختیاری افتتاح شد، امسال یک پیشخوان کتابخانه‌ای را در استان خراسان رضوی افتتاح کردیم. این کار که با پیشنهاد و برنامه‌ریزی معاونت محترم برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد انجام شده، به عنوان مدل کتابخانه‌های وابسته مطرح می‌شود که جایگزین و شکل تکمیل شده طرح ایستگاه مطالعه خواهد بود. چراکه ایستگاه مطالعه صرفا یک سازه است که در یک مکان قرار می‌گیرد، اما پیشخوان کتابخانه‌ای با داشتن خدمات مختلف و کتابدار مخصوص، همه ویژگی‌های یک کتابخانه را در مدل کوچک دارد و از آنجا که به یک کتابخانه اصلی مشخص شده وابسته است، کار گردش کتاب در آن صورت می‌گیرد که این مهم‌ترین ویژگی این مدل است. دو مدل پیشخوان کتابخانه‌ای در خدمات نهاد پیش بینی شده؛ پیشخوان کتابخانه‌ای ثابت و سیار که این دو مدل ارائه شده، نمونه ثابت آن است.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد با اشاره به اهمیت و ویژگی‌های خاص خدمت‌رسانی کتابخانه‌های سیار گفت: در حوزه ایجاد کتابخانه سیار خوشبختانه اتفاق خوبی رخ داده و وزارت نفت در محل ارتباط خطوط لوله، به ما قول افتتاح 14 کتابخانه سیار را داده است و تفاهم‌نامه اولیه آن منعقد شده که به امید خدا تا تیر ماه سال جاری محقق خواهد شد. ما در شروع دوره اخیر مدیریتی در نهاد 9 کتابخانه سیار داشته‌ایم که این تعداد امروز به 33 دستگاه رسیده است. پیش بینی ما این است که تا پیش از پایان دولت فعلی حداقل 20 دستگاه دیگر به ناوگان کتابخانه‌های سیار کشور اضافه شود که اتفاق بزرگی است.  

وی درباره تجهیز کتابخانه‌های مرکزی به دستگاه ضدعفونی کردن کتاب نیز گفت: در سال جدید کتابخانه‌های مرکزی به دستگاه ضدعفونی کتاب مجهز شد. این دستگاه که براساس مدل و طرح اولیه‌ای که دوستان ما در معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات ارائه کردند، ساخته شد که البته اختراع جدیدی نیست و پیش از این نیز این دستگاه وجود داشته، اما یک شرکت دانش بنیان داخلی آن را تولید کرده که پس از پایان دوران کرونا برای بخش کودک و وسایل و اسباب بازی‌هایی که در این بخش ارائه می‌شود نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

رمضانی در خصوص اقدامات صورت گرفته در حوزه اصلاح ساختار سازمان گفت: یکی از این اقدامات اساسی، بحث دستورالعمل‌ها بود که در نهاد بازنویسی شد و در همین 3 ماه دستورالعمل‌های کتابخانه‌های عمومی، کتابخانه‌های سیار و کارآموزی نهایی شد. همچنین 12 دستورالعمل نیز در سال گذشته بازنویسی و مجموع این دستورالعمل‌ها به قوانین جاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تبدیل خواهد شد.

وی افزود: تکمیل طرح ارسال کتاب به درب منازل یا همان «پیک کتاب» در 204 شهرستان و 386 کتابخانه نهایی شد. برای روستاهایی که دسترسی به آنها دشوار است، طرح «کوله کتاب» را اجرا کردیم که به این منظور پس از یک سال و نیم کارهای مطالعاتی آن کوله خاصی طراحی شد و امسال به مرحله اجرا رسید. 40 نقطه به عنوان نمونه در نظر گرفته شد که این طرح در این نقاط در حال اجرا است.

وی درباره فعالیت‌های ترویجی نهاد نیز توضیح داد: در بحث فعالیت‌های ترویجی و فرهنگی هم براساس ساختار محافل ادبی جلسات متنوعی با موضوعات مختلف برگزار شده است؛ موضوعاتی چون افغانستان، فلسطین و موضوعات داخلی چون طرح سرود آوای کتابخانه در سطح ملی و بین‌المللی با حضور چهره‌ها و مقاماتی چون وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان که بازخورد بسیار گسترده‌ای داشت. همچنین بحث خدمت‌رسانی به سالمندان در کتابخانه‌های مرکزی، پیگیری تشکیل جلسات انجمن‌ها با وجود موانعی که بیماری کرونا ایجاد کرده و شکل‌گیری محافل قرآنی نهاد در طرح «ربیع القرآن» در ماه مبارک رمضان از دیگر اقداماتی است که در سال جدید صورت گرفته است.

رشد 117 درصدی بودجه نهاد

در ادامه این جلسه هوتن والی‌نژاد، معاون اداری و مالی نهاد با اشاره به تغییرات صورت گرفته در بحث حقوق کارکنان نهاد گفت: بودجه نهاد در سال 1399 حدود 202 میلیارد تومان بود که با رایزنی و مساعدتی که با سازمان مدیریت برنامه و بودجه صورت گرفت حدود 64 درصد رشد کرد و به 282 میلیارد تومان رسید. همچنین با مساعدت و رایزنی‌های دبیرکل نهاد با مجلس شورای اسلامی، این عدد حدود 150 میلیارد تومان رشد کرد که 100 میلیارد تومان از تبصره ماده 14 و حدود 50 میلیارد تومان نیز به ردیف اصلی هزینه‌ای اضافه شد که در مجموع حدود 439 میلیارد تومان بودجه نهاد مصوب شد. بر این اساس مجموعاً بودجه نهاد نسبت به سال گذشته 117 درصد رشد داشته است.

والی نژاد افزود: همچنین بر اساس مصوبه هیئت امنای سال 1395 در بند خدمات کشوری از 7.5 درصد به 35 درصد افزایش یافت و  25 درصد ضریب رشد حقوق سالانه دولت نیز اضافه شد. تقریبا حدود 80 درصد از پرسنل نهاد، در حکم جدید خود بالای 5 میلیون تومان دریافت می‌کنند.

امیرحسین بانکی‌پور فرد، عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در نهاد نیز با ابراز خرسندی از افزایش صورت گرفته در حقوق کارکنان نهاد گفت: تلاش‌های صورت گرفته برای افزایش حقوق کارکنان اتفاق بسیار خوبی بود، اما متأسفانه در هفته‌های اخیر جو نامناسبی در این موضوع ایجاد شد که لازم است با یک اطلاع رسانی مناسب از اقدامات صورت گرفته، این فضا برطرف شود.

علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نیز در پاسخ به سؤال عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در نهاد درباره بازنشستگان نهاد توضیح داد: متأسفانه حق بیمه تعداد زیادی از کتابداران تا پیش از سال 1384 پرداخت نشده بود. ما با رایزنی با سازمان تأمین اجتماعی، با پرداخت مبالغ مشابهی توانستیم سوابق بیمه 1500 نفر از این افراد را احیا کنیم. چراکه این موضوع از جهات مختلف و همچنین از نظر دریافت پاداش برای این عزیزان با اهمیت بود.

وی افزود: از آنجا که نهاد یک دستگاه جوان است و پایین بودن حقوق‌ها در سال‌های 1392 و 1393، باعث می‌شد افرادی که بازنشست می‌شدند چیزی حدود 3 تا 5 میلیون پاداش بازنشستگی دریافت کنند. از هیئت امنای وقت در زمان وزارت جناب آقای جنتی مجوز گرفتیم و با محاسباتی مبالغی را به افرادی که پاداش پایین تری دریافت می‌کردند، پرداخت کردیم و با توجه به افزایش صورت گرفته در سال جدید، افرادی که از این پس بازنشسته شوند، دریافتی بهتری خواهند داشت.

روند بازنگری و تدوین اسناد برنامه ریزی راهبردی نهاد

امین متولیان، معاون برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد، با ارائه گزارشی از مهم‌ترین اقدامات این معاونت، اظهار داشت: سال گذشته سند تعریف کتابخانه شامل تعریف هویت‌های جدید کتابخانه‌ای از جمله پیشخوان، شعب کتابخانه‌ای و ... تدوین شد. همچنین کار آمایش سرزمینی کتابخانه‌های عمومی در استان‌ها با مشارکت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در حال انجام و در 12 استان به پایان رسیده است. آمایش سرزمینی کتابخانه‌های عمومی مبنا و تعیین کننده مسیر برای توسعه کتابخانه‌های عمومی در کشور خواهد بود.

وی بازنگری و به روز رسانی سند برنامه ریزی راهبردی نهاد را از دیگر اقدامات در حال انجام این معاونت دانست و گفت: سند برنامه‌ریزی راهبردی نهاد در سال 90-91 تدوین و ابلاغ شد؛ سال 96-97 طی فراخوانی ذیل بودجه‌های پژوهشی برای اصلاح این سند اقدام کردیم. با این حال اشکالات موجود در این سند که حاصل عدم پیوند بین دانشگاه‌هایی که الگوهای مدیریتی را برای دستگاه‌های مختلف اجرا می‌کنند و حوزه فرهنگ و نیز نیازهای جدید کتابخانه‌ها در بخش سازمانی، تکنولوژیک و همچنین مطالبات مردمی، ما را بر آن داشت که به بازنگری و به روزرسانی این سند اقدام کنیم. به این منظور با استفاده از ظرفیت همکاران نهاد که در حال حاضر بیش از 120 دانشجوی دکترا در این مجموعه وجود دارد، شبکه‌ای ایجاد کردیم و طی فراخوانی از ایده‌ها و تجارب آن‌ها و نیز مراکز پیرامونی که می‌توانند به ما مشورت دهند، استفاده کردیم تا بازنگری درون سازمانی در سند برنامه راهبری داشته باشیم. در حال حاضر سه بخش از این سند بازنگری شده است.

وی در خاتمه سخنان خود گفت: به تجربه ثابت شده است که باید برای طراحی و اجرای خدمات و برنامه‌ها به کتابخانه‌ها آزادی عمل داد تا هر کتابخانه بر اساس اقتضائات و نیازهای محلی و اجتماعی جامعه خدمت گیر خود، خدمات را تعریف کند. تعریف دستورالعمل‌ها و برنامه‌های واحد از تهران و ملزم کردن کتابدار به اجرای آن‌ها، تنها رفع تکلیف است؛ چرا که نیاز جامعه خدمت‌گیر در نقاط مختلف کشور را نمی‌دانیم. در عین حال لازم به یادآوری است که همه کتابداران کشور جزئی از شبکه‌ای بزرگ هستند و اقدامات مشترک و هماهنگ هم لازم است؛ اما امروز در مسیری حرکت می‌کنیم که بر اساس سند برنامه‌ریزی راهبردی و طرح آزمایشی «مأموریت کتابخانه من»، کتابدار بتواند بر اساس اقتضائات جامعه خدمت‌گیر، نیازهای اجتماعی، فرهنگی و آموزشی محل خدمت، برنامه‌ای راهبردی برای کتابخانه تدوین کند و او را در جهت اجرای موفق این برنامه حمایت کنیم. امید است با توجه به تغییر سیاست‌های نهاد و حرکت به سمت اجتماعی و فرهنگی شدن کتابخانه به عنوان مرکزی خدمت رسان، در دهه آینده کارایی کتابخانه‌ها و اقبال جمعیت خدمت‌گیر افزایش یابد.

در ادامه سند تدوین شده مورد بررسی اعضای هیئت امنا قرار گرفت. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به محدودیت منابع و اهداف آرمانی سازمان‌ها در تدوین برنامه‌های راهبردی، ضرورت تعریف ضریب اهمیت برای اولویت‌بندی راهبردها را یادآور شد.

تعیین بازه زمانی برنامه راهبردی، برگزاری دوره‌های آموزشی برای آشنایی کتابداران با برنامه راهبردی و امکان استفاده از مشاوران محلی شامل استادان دانشگاه در قالب امضای تفاهم نامه با دانشگاه‌ها، لزوم تقسیم‌بندی زمانی و استفاده از شاخص‌های ارزیابی و ارجاع سند به چند ارگان برای نقد و بررسی از پیشنهادات اعضای هیئت امنای نهاد در خصوص بازنگری و به روز‌رسانی سند برنامه‌ریزی راهبردی نهاد بود.

تدوین سند هویت بصری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اقدامی متفاوت و کم نظیر در نهادهای فرهنگی

در ادامه مهدی توکلیان، مدیرکل روابط عمومی و امور بین الملل نهاد با اشاره به تدوین سند هویت بصری نهاد اظهار داشت: نشان (لوگو) نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که توسط استاد مسعود نجابتی طراحی شده بود مجدداً بررسی شد و طی مذاکرات انجام شده، طراحی سند هویت نشان نهاد توسط تیم کارشناس و حرفه‌ای زیر نظر ایشان بازنگری شد. تدوین سند هویت نشان کتابخانه‌های عمومی کشور به عنوان یک مرکز فرهنگی در مجموعه دولتی و حتی در مقایسه با سایر زیرمجموعه‌های فرهنگی همسو با نهاد در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدامی متفاوت و کم سابقه است. حُسن این اتفاق این است که با توجه به تنوع فضاهای فیزیکی و ساختمانی نهاد در کشور از سلیقه محوری افراد و مدیران جلوگیری شده و وحدت رویه‌ای در تابلوها، سربرگ‌ها و همه امور تبلیغاتی و اطلاع رسانی براساس این سند هویت انجام می‌شود.  

واگذاری تعدادی از کتابخانه‌های عمومی متعلق به وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی

علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به بند ششم دستور جلسه مبنی بر تصمیم‌گیری در خصوص تعدادی از ساختمان‌های کتابخانه‌های عمومی متعلق به موسسات دولتی اظهار داشت: بر اساس قانون مصوب مجلس، کتابخانه‌هایی که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سایر دستگاه‌های دولتی به نهاد واگذار شده، در صورت عدم نیاز با تصویب هیئت امنا می‌تواند برگشت داده شود. در حال حاضر تعدادی از ساختمان‌ها به دلایل مختلف از جمله جانمایی نامناسب، نشست ساختمان و مشکلات عمرانی، قابل استفاده نیست و از آنجا که کتابخانه در آن محدوده در حال ساخت است، تعمیر مکان قبلی به صرفه و صلاح نبوده و مورد نیاز نیست.

سپس با رأی اعضای هیئت امنای نهاد بازگرداندن این ساختمان ها به دستگاه های مربوطه به تصویب رسید.

در ادامه این جلسه اصلاحات طرح کتابدار افتخاری با تصویب اعضای هیأت امنا انجام شد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این خصوص اظهار داشت: اهمیت طرح‌ها جدای از ساختار اداری، این است که ارزش ایجاد کنند؛ همانطور که خادمی افتخاری امام رضا(ع) شأنی دارد، کتابدار افتخاری هم منزلتی دارد. این منزلت ایجاب می‌کند ادبیات نگارشی مطلب به گونه‌ای باشد که نگاه افراد را تغییر دهد. باید بتوانیم کتابداری افتخاری را به یک ارزش تبدیل کنیم تا متقاضیان این عنوان افزایش پیدا کنند به گونه‌ای که حضور آن‌ها در کتابخانه شیفتی شود، همانطور که خادمی امام رضا(ع) حتی برای دو ساعت، ارزشمند است.

انتهای پیام/