فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟|ضرورت رده بندی سنی دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت/ تجربیات کشورهای دنیا چیست؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده حکمرانی فضای مجازی»؛ فضای مجازی علیرغم این که دارای مزایا و فرصت های فراوانی است، رها کردن و عدم مدیریت صحیح آن خسارات و آثار زیان باری را در حوزه کودکان و نوجوانان به دنبال خواهد داشت که مقام معظم رهبری بدان تعبیر قتلگاه کرده اند. رهبر معظم انقلاب در این باره می فرماید:

«فضای مجازی، حقیقتاً قتلگاه نوجوانان و جوانان شده است. منطقه عظیمی از این فضا اکنون در دست دشمن است. باید دشمن را از فضای مجازی برانید و بتارانید.»

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد سالک نماینده سابق مجلس شورای اسلامی آثار مخرب و زیان بار فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان می گوید: «بی‌تردید ما با یک دنیایی از مسائل جدید روبرو هستیم که بخشی از این مسائل مربوط به فضای مجازی است. فضای مجازی حقیقتاً قاتل نسل جوانی است که به محتوای آن توجه جدی نشده است. فضای مجازی به گونه‌ای است که برای شست‌وشوی فکری انسان‌ها قدرت زیادی دارد. بدون شک هدف اصلی دشمنان ما در فضای مجازی، فروپاشی خانواده‌های اسلامی ماست.»

همچنین حجت الاسلام فروهر کارشناس فضای مجازی و رسانه، درباره وضعیت فعلی ولنگاری در فضای مجازی و دسترسی آزادانه کودکان و نوجوانان به فضای مجازی و تحت تأثیر قرارگرفتن آنان در این فضا معتقد است: «الان چندین سال است که ما و دیگر کارشناسان این حوزه به زبان‌های مختلف خطاب به مسئولان وخامت این حوزه را فریاد می‌زنیم و مطالب و نگرانی‌های خودمان را ابراز کرده‌ایم. اما متاسفانه هنوز کسی پاسخگوی این مطالب نبوده است. ما در مشاوره‌هایی که با خانواده‌ها داریم، نمونه‌های عینی زیادی داشتیم و ملاحظه کردیم که فرزندان خانواده‌ها واقعاً متاثر از این فضا هستند و والدین هم بسیار نگرانند. نگرانی از محتوای مستهجنی که متاسفانه در اختیار فرزندان شان است، نگرانی از خشونت گرایی، توهم گرایی و... به چند علت تاکید دارم که اوضاع وخیم، جدی و نگران‌کننده است؛ اول اینکه بچه‌هایی که در فضای مجازی فعالیت دارند، واقعاً یتیم هستند. هیچ نهاد و مرکز و ارگان خاصی مسئولیت این‌ها را به عهده نگرفته است. در این میان یک شکاف نسلی هم بین والدین و کودکان وجود دارد یعنی والدین خیلی از این فضا سر در نمی‌آورند ولی بچه‌ها به شدت با ریزه کاری‌های این فضا آشنا هستند.»

ضرورت رده بندی سنی بازی های رایانه ای برای کودکان و نوجوانان

یکی از حوزه های مهم فضای مجازی که ضرورت اعمال نظام رده بندی برای کودکان و نوجوانان ضروری به نظر می رسد، حوزه برنامه های رایانه ای است؛ در این باره حجت‌الاسلام والمسلمین نصرا... پژمانفر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی می گوید:  «ما امروز بحران‌های شدیدی در حوزه بازی‌های رایانه‌ای داریم که جمعیت قابل توجهی را تحت سیطره خود قرار داده و بخش عمده‌ای از کاربران این بازی‌ها کسانی هستند که در سنین کودکی و نوجوانی قرار دارند. از طرفی هیچگونه برنامه‌ای هم وجود ندارد که نیازهای واقعی این‌ها را بررسی کرده و برایش برنامه داشته باشد.»

عدم اهتمام برای سازماندهی بازی های رایانه ای در ایران در حالی است که کشورهای مختلف دنیا، به روش های مختلف، این فضا را برای کودکان و نوجوانان مدیریت می کنند؛ در این باره سلمان کونانی جرم شناس و استاد دانشگاه می گوید: «فرانسه یکی از کشورهایی است که راهکارهای متعددی را برای اعمال مدیریت بر فضای مجازی (در حوزه کودکان و نوجوانان) خود به کار می‌گیرد، برای مثال "طرح مدیریت بازی‌های رایانه‌ای" یکی از ابزارهای این کشور برای اعمال مدیریت در این فضا است. فعالان فرهنگی کشور فرانسه اگر بخواهند انمیشینی تولید کنند، باید از بالاترین مرجع دولتی کشور مجوز بگیرند.»

طبق گزارش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای،  مجموع بازیکنان ایرانی از رقم 28 میلیون در سال 1396 به 32 میلیون نفر در سال 1398 افزایش پیدا کرده است، به‌عبارتی از جمعیت 83میلیونی ایران در سال 1398، 32 میلیون نفر بازی دیجیتالی انجام می‌دهند. از مجموع 32 میلیون بازیکن، 49 درصدشان جزء کسانی هستند که هر روز بازی‌ می‌کنند و 65 درصد آنها بازیکن آن‌لاین هستند.

تجربیات کشورهای دنیا در رده بندی سنی فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان

کشورهای مختلف دنیا مثل آمریکا،آلمان، استرالیا، کانادا، روسیه، چین و بسیاری دیگر از کشورها برای رده های سنی مختلف به خصوص کودک و نوجوان قوانین متعددی را برای حضور در شبکه های اجتماعی دارند. حتی در قوانین آنها صریحا اعلام شده که والدین موظف هستند استفاده کودک از فضای مجازی را کنترل کنند و نسبت به نوع استفاده فرزندشان از این فضا به مقامات قضایی پاسخگو باشند و اگر کودکی در اثر استفاده از این فضا دچار آسیب شود دادگاه حق سلب حضانت کودک را از خانواده اش دارد.

درباره محدودیت دسترسی کودکان به فضای مجازی در کشورهای پیشرفته با وضع قوانین و مقررات مناسب، حجت الاسلام فروهر می گوید: «در کشورهای دیگر می‌بینیم که برای استفاده کودکان و نوجوانان از فضای مجازی، نظام رده‌بندی سنی لحاظ شده است. یعنی فضا را تفکیک و تعیین کرده‌اند که چه رده سنی از چه فضایی استفاده کند. کشور آمریکا در سال 1998 حتی قانون تصویب کردند که بچه‌های زیر 13 سال نمی‌توانند در شبکه‌های اجتماعی حضور پیدا کنند. اگر کودکی در این رده سنی وارد شبکه‌های اجتماعی بشود، حاکمیت و دولت می‌توانند بچه را از خانواده‌اش جدا کنند به استناد اینکه چنین خانواده‌ای شایستگی فرزندداری ندارد. متاسفانه این رده‌بندی سنی در ایران وجود ندارد.»

همچنین تصویب قوانین جدید در اروپا در راستای افزایش حداقل سن مجاز کودکان برای حضور در شبکه‌های اجتماعی از 13 سال به 16 سال در اواخر سال 2015 ، نشان‌دهنده وجود نگرانی‌هایی در سایر کشور‌ها در مورد استفاده کودکان از شبکه‌های اجتماعی است.براساس این قانون، شبکه هایی چون فیسبوک، توئیتر، اینستاگرام و غیره، بدون رضایت پدر و مادر نوجوانان زیر 16 سال، نمی توانند مشخصات عمومی آنها را نمایش داده و به ارائه سایر خدمات مربوط به پردازش داده های شخصی آنها اقدام کنند.

راهکارهایی برای دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت پاک

به اذعان کارشناسان بسیاری از کارشناسان، علاوه بر رده بندی سنی در دسترسی به اینترنت باید مواردی مثل سیم کارت دانش آموزی،تبلتدانش آموزی و اینترنت پاک (white list) در اختیار دانش آموزان گذاشته شود که فقط برنامه‌های خاصی مثل شاد روی آنها قابل اجرا باشد و هدف از این برنامه‌ها، فراهم کردن زیرساخت های مناسب برای تکالیف اینترنتی بچه ها است.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

انتهای پیام/