روایت یک سال همدلی و ایثار در سایه کرونا / از خلاقیت‌های فرهنگی تا رویدادهایی که روی نداد
مجازی‌شدن هیئت‌ها و محافل قرآنی و لغو بسیاری از برنامه‌های از پیش طراحی‌شده و تعویق چندباره رویدادهای فرهنگی و مذهبی بخشی از اتفاقاتی بود که ویروس کرونا در سال جاری از خود به جای گذاشت.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بی‌شک شیوع ویروس کرونا، مهم‌ترین پدیده‌ای بود که در سال 1399 با آن مواجه بودیم. بنابر اعلام رسمی وزارت بهداشت از اولین روز فروردین سال 1399 تاکنون حدود یک میلیون و و 731 هزار نفر از هموطنان به این بیماری مبتلا شده‌اند و بیش از 61 هزار نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند.
در سالی که گذشت، بسیاری از مناسبت‌ها و آیین‌های فرهنگی و مذهبی تحت‌الشعاع همه‌گیری این ویروس منحوس قرار گرفتند. ارتباطات مجازی، جایگزین دیدارهای حضوری شد. مجازی‌شدن هیئت‌ها و محافل قرآنی و لغو بسیاری از برنامه‌های از پیش طراحی‌شده و تعویق چندباره رویدادهای فرهنگی و مذهبی بخشی از اتفاقاتی بود که ویروس کرونا در سال جاری از خود به جای گذاشت.
تعطیلی اجباری برخی از مشاغل به دلیل شیوع ویروس کرونا و از رونق افتادن بسیاری دیگر از مشاغل در پی قرنطینه‌هایی که صورت گرفت نیز آسیب‌های اقتصادی زیادی را به خانواده‌ها وارد کرد.
در کنار این تلخی‌ها و سختی‌ها، اما کرونا جلوه‌های زیبایی نیز داشت. ایثار و ازخودگذشتگی‌های کادر درمان که در خط مقدم مبارزه با بیماری بودند و هستند و زحمات و تلاش‌های جهادگران که وظیفه پشتیبانی از این جنگ نابرابر را به عهده دارند، از جلوه‌های فراموش‌‌ناشدنی سال 1399 بود.
چند مرحله رزمایش‌های کمک مؤمنانه که به پیشنهاد مقام معظم رهبری ساماندهی شده بود و کمک‌های بی‌دریغ هموطنان در رفع محرومیت از آسیب‌دیدگان ویروس کرونا و فعالیت‌های جمعی و انفرادی هموطنان در تأمین نیاز کشور به ماسک، رساندن خدمات پشتیبانی به بیمارستان‌ها، ضدعفونی معابر و طرح‌هایی مانند طرح شهید حاج قاسم سلیمانی نیز از جلوه‌های بی‌نظیر دیگری بود که در این سال به نمایش گذاشته شد.
به یاد درگذشتگان
در این سال، عده زیادی از هموطنانمان را به خصوص در پی ابتلا به بیماری کرونا از دست دادیم. در این میان شخصیت‌های برجسته‌ای در عرصه‌های مذهبی، سیاسی، فرهنگی و علمی نیز از دنیا رفتند. تلخ‌ترین این موارد، فقدان حضرت آیت‌الله مصباح یزدی در دی‌‌ماه سال جاری و در سالگرد شهادت سردار دل‌ها حاج قاسم سلیمانی بود.
درگذشت آیت‌الله یزدی، آیت‌الله ضیاء‌آبادی، یونس حبیبی مداح و جانباز هشت سال دفاع مقدس، علیرضا فتحی پور مدیر گروه علوم قرآنی رادیو قرآن، حجت‌الاسلام سید مهدی سید محمدی معاون امور قرآنی سازمان بهزیستی کشور، هوشنگ یاری قاری بین‌المللی قرآن و حجت الاسلام راستگو در این سال رقم خورد.
نهضت همدلی ایرانی
رهبر حکیم انقلاب اسلامی در نیمه شعبان و میلاد حضرت ولی‌عصر (عج) در سخنان زنده و تلویزیونی خطاب به ملت شریف ایران، احساس نیاز عمیق و گسترده بشریت امروز به منجی را در طول تاریخ کم‌سابقه خواندند و با تأکید بر معنای حقیقی و سازنده انتظار یعنی «امید و اعتقاد به گشایش و فرج و تحرک و اقدام برای دستیابی به آینده روشن» افزودند: ملت ایران در آزمون بیماری اخیر خوش درخشید و رفتار و نظم عمومی آن در به‌کار بستن توصیه‌ها خوب است البته زندگی برای برخی قشرهای ضعیف با سختی در حال گذران است که مسؤولان باید برنامه‌های کمک به آنها را هر چه سریع‌تر و بهتر اجرا و مردم نیز ماه رمضان امسال را به رزمایش گسترده کمک به نیازمندان تبدیل کنند.
تلاش گروه‌های جهادی برای تأمین مایحتاج کادر درمانی کشور
همگام با فعالیت کادر درمان در نقاط مختلف کشور، گروه‌های جهادی نیز اقدام به راه‌اندازی کارگاه تولید و دوخت «ماسک و لباس‌های ویژه کادر درمان» کردند.
گروه‌های جهادی با هدف تأمین مایحتاج پرستاران و کادردرمانی بیماران کرونایی کشور برای کمک به شکست ویروس کرونا، از ساعات صبح تا ساعات بامدادی در دو شیفت به طور رایگان مشغول این کارخداپسندانه بودند.
جهاد در ماه خدا
ماه مبارک رمضان هر ساله با مهربانی و یاری‌گری شهروندان و خیران همراه بود، اما تفاوت امسال با گذشته در این بود که بسیاری از افراد به سبب از دست‌دادن شغل و درآمد خود، حتی نمی‌توانستند از پس هزینه و مخارج خانواده خود برآیند چه رسد به کمک به دیگری. اما این روزها طعم شیرینی به خود گرفت وقتی دست همدلی شهروندان به سوی همدیگر دراز شد تا شاید قدری از تلخی روزهای کرونایی کشور کم شود و این مهربانی باری از مشکلات مردم بکاهد.
مردم این روزها در قالب گروه‌های جهادی، خیریه‌ها و زیر نظر دستگاه‌های مختلف مشغول یاری‌رسانی بودند. همه این عوامل سبب شد تا گروه‌ها و کمپین‌های مختلفی با رویکردها و نمودهای مختلف شکل بگیرد. یکی از این کمپین‌ها "ضیافت همدلی" بود. این کمپین به مردم توصیه می‌کرد تا هزینه‌ای که در سال‌های قبل برای افطاری دادن از جیب‌شان می‌دادند امسال صرف کمک به مردم نیازمند کنند.
نمایشگاه بین‌المللی قرآن تعطیل شد
لغو کنفرانس‌ها و جلسات پرتجمع در ابتدای سال جاری، این احتمال را می‌داد که زمان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن هم همانند مسابقات بین‌المللی قرآن در سال آینده به تعویق بیفتد.
زمان برگزاری نمایشگاه قرآن از سوی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تعویق افتاد و سپس زمان برگزاری مسابقات بین المللی قرآن نیز تغییر کرد و در نهایت، نمایشگاه بین المللی قرآن در سال 1399 برگزار نشد.
قرآن به سر، پای رادیو و تلویزیون
با نزدیک شدن به لیالی قدر و ایام ضربت خوردن و شهادت حضرت علی (ع) شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی برنامه‌های ویژه‌ای را ترتیب دادند که قرار شد از رسانه ملی روی آنتن برود. امسال این برنامه‌ها نسبت به گذشته حال و هوای دیگری داشت، چرا که کرونا و توصیه به در خانه ماندن باعث می‌شد خانواده‌ها مراسم مذهبی این روزها را در خانه و پای صدا و تصویر رادیو و تلویزیون برگزار کنند.
شبکه‌های رادیویی ویژه برنامه‌ها و نمایش‌هایی را تدارک دیدند و شبکه‌های تلویزیونی هم مداحی، سخنرانی و مراسم احیا را از اماکن متبرکه و زیارتی همچون حرم امام رضا (ع)، حرم حضرت معصومه (س)، حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، حسینیه همدانی‌ها و... را پوشش دادند.
تشکیلات منسجم طلاب برای کمک به کادر درمان و تغسیل اموات کرونایی
روحانیت و حوزه‌های علمیه همواره در روزهای سخت مردم و کشور نشان دادند که دوشادوش مردم و تا پای جان از خدمت و کمک به آنها دریغ نمی‌کنند. جانفشانی در جبهه‌های دفاع از دین و میهن و انجام خالصانه‌ترین کارها برای کمک به محرومان و نیازمندان و آسیب‌دیدگان حوادث و بلایا و... زیباترین تابلوهای ایثار و مردمی بودن روحانیون و طلاب را در بحران‌های گوناگون به تصویر کشیده است. در روزهای شیوع کرونا و درگیر بودن کشور با این بیماری سخت این‌بار هم روحانیون و طلاب جهادی در خدمت به بیماران و کادر پزشکی و کمک به آسیب دیدگان از کرونا پیش‌قدم بودند.
منبرهای لایو و روضه‌های مجازی / تغییر سبک جلسه‌داری
ماه رمضان امسال متفاوت از دیگر سال‌ها در کشورمان در جریان افتاد. سفره‌های افطار کریمانه که هر سال از سوی نهادها و سازمان‌هایی چون شهرداری تهران و هیئت‌های مذهبی بر پا می‌شد، به دلیل شیوع ویروس کرونا برچیده شدند و خبری از افطاری‌های خیابانی هم که مردم بانی‌اش بودند، نبود.
خانواده‌ها هم که هر سال از قبل از ماه رمضان برای مراسم افطار، مهمان دعوت می‌کردند امسال این سنت و رویه را کنار گذاشتند و هزینه‌های مربوط به این کار را به خیریه‌ها، مؤسسه‌های عام‌المنفعه یا هیئت‌ها و مساجد بخشیدند تا برای تهیه بسته‌های معیشتی و افطاری برای خانواده‌های نیازمند صرف شود.
مقام معظم رهبری نیز مطابق با ابلاغیه ستاد ملی مقابله با کرونا، همه مراسمات شب‌های قدر، فاطمیه و محرم را بدون حضور جمعیت در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار کرد.
بسته‌شدن درب حرم‌ها و اماکن مذهبی
با توصیه‌های مسئولان وزارت بهداشت، مراکز مذهبی و زیارتگاه‌ها به منظور کنترل ویروس کرونا بسته است. بیشتر مراسم مذهبی هیئت‌ها و مساجد یا تعطیل شدند یا از طریق شبکه‌های مجازی برای علاقه‌مندان برنامه پخش می‌کردند. صداوسیما هم که هر ساله برنامه‌های برخی هیات‌ها را به صورت زنده پخش می‌کرد امسال برنامه‌های مناسبتی مذهبی را بدون حضور مردم ضبط کرد و روی آنتن برد.
برنامه دیدار رهبر انقلاب با جامعه قرآنی بصورت مجازی
برنامه‌های ماه رمضان مقام معظم رهبری ازجمله محفل انس با قرآن هم بدون حضور مردم برگزار شد و نشان از سمت‌وسوی متفاوت اجرای برنامه‌ها در زمان شیوع کرونا داشت.
هیئت‌ها تعطیل نشدند
در شرایطی که به علت شیوع کرونا بسیاری از فعالیت‌ها و مراسمات معمول و روزمره از جمله برنامه‌های مذهبی تعطیل شدند، اما فعالیت نیروهای مذهبی و بچه‌هیئتی‌ها در مبارزه با کرونا با قدرت ادامه داشت تا آنجا که پویش "هیئت تعطیل نیست" رونق زیادی پیدا کرد.
در آن روزها و شب‌ها گروه‌های زیادی در سراسر کشور مشغول اقدامات جهادی از جمله تولید و توزیع رایگان اقلام بهداشتی، ضدعفونی کردن اماکن و معابر عمومی، تهیه و توزیع اقلام مورد نیاز خانواده‌های نیازمند و آسیب‌دیده از شرایط اقتصادی کرونا و بسیاری از فعالیت‌های مبتکرانه و موثر دیگر بودند. یکی از این نمونه‌ها، هیئتی‌های امامزاده علی‌اکبر(ع) چیذر بودند که هر روز با تهیه هزاران بسته آب پرتقال و آب هویج و همچنین دوخت ماسک و گان برای بیمارستان‌ها مشغول خدمت بودند تا مشخص شود در این روزهای کرونایی "هیئت تعطیل نیست".
مؤسسات قرآنی، چشم‌انتظار کمک
با شیوع گسترده ویروس کرونا در کشورمان، اوضاع کسب وکار به شدت کساد شد و رکود فراگیر، بخش‌های مختلف اقتصادی را دچار بحران کرد. بسیاری از اصناف در دوران اوج فعالیت‌هایشان درگیر بحران کرونا شدند و بدترین وضع خود را گذراندند.
با فراگیر شدن ویروس کرونا که روال عادی زندگی و کسب وکار مردم را تحت تاثیر قرار داد، مؤسسات قرآنی نیازمند حمایت‌های دولت بودند.
پیشنهاد حمایت مالی دولت از موسسات و مشاغل آسیب‌دیده مطرح شد تا این که اعلام شد بسته‌های حمایتی برای جبران آسیب ناشی از کرونا پیش‌بینی شده اما شامل موسساتی می‌شود که کد کارگاهی دارند. البته برخی از نهادهای قرآنی حمایت اندکی از موسسات قرآنی داشتند که البته برای جبران خسارت‌های ناشی از کرونا کافی نبود.
ضبط نماهنگ‌های مذهبی و استقبال مردم
همزمان با شب‌های قدر نماهنگی روی آنتن شبکه‌های مختلف رفت که نگاه‌های زیادی را به خود جلب کرد و در فضای مجازی هم دست به دست چرخید. نماهنگ "شاه نجف" عبدالرضا هلالی، اثری تلفیقی از سبک مداحی و سرود که با حضور نوجوانان ضبط شده بود. این نماآهنگ که حدود 4 دقیقه است در شب‌های قدر در چند شبکه از جمله یک، سه، پنج، آموزش و افق روی آنتن رفت.
پس از آن نماهنگ‌های زیادی در ایام ماه محرم توسط مداحان ضبط و تولید شد. یکی از مشهورترین آنها نماهنگ "فراق" محمدحسین پویانفر بود که در ایام اربعین پخش شد و مورد استقبال عموم مردم قرار گرفت.
کارآفرینی با تولید ماسک / زنان سرپرست خانوار شاغل شدند
از اوایل اسفند 98 بسیاری از شرکت‌های نوپا، دانش‌بنیان و نوآور و خلاق با بحران‌های بزرگی روبه رو شدند. سرعت غافلگیرکننده طوفان این همه‌گیری کمتر زمانی را برای آماده‌سازی به شرکت‌ها داد و بسیاری از مجموعه‌های کوچکی را که هنوز تاب بحران‌های بزرگ را نداشتند با شکست کامل روبه رو کرد.
جالب است که در میان شرکت‌های نوپا و دانش‌بنیان برخی توانستند تهدید کرونا را به فرصتی برای توسعه کسب وکار خود تبدیل کنند و برخی نیز به شدت از شیوع این ویروس آسیب‌دیدند. این که شرکت‌های مختلف با چه ترفندی این دوران را پشت سر گذاشتند و خود را مهیای مواجهه با امواج شیوع کرونا در آغاز فصل سرما کردند.
شاید مهم‌ترین بخش از وظایف برخی نهادها همچون کمیته امداد و سازمان اوقاف آنجایی است که مددجویان و افراد تحت تکفل بعد از مدتی و در قالب طرح های‌اشتغال و خودکفایی، صاحب شغل و حرفه شده و به تدریج از افراد مستمری‌بگیر تبدیل به افرادی مستقل و خودکفا و بعضا کارآفرین شوند. این کار با حمایت کمیته امداد و ایجاد فضای شغلی در بقاع متبرکه توسط سازمان اوقاف و امور خیریه بوجود آمد.
اهل هیئت پای کار دستورالعمل‌‌های ستاد ملی مقابله با کرونا
محرم امسال متفاوت‌ترین محرمی بود که شاید تا به امروز در تاریخ وجود داشته است. درحالی‌که ویروس منحوس کرونا تمامی فعالیت‌های زندگی بشر امروز را تحت تأثیر خود قرار داده بود هیچ‌کس گمان نمی‌کرد محرم، این ماه عزیز هم تحت تأثیر کرونا قرار بگیرد و برای برگزاری آن دستورالعمل و پروتکل نوشته شود.
بااینکه در ابتدایی‌ترین روزهای شیوع کرونا تصور این بود که کووید 19 تنها در فصل سرما جولان خواهد داد و گرمای تابستان حسابش را خواهد رسید اما نشد آنچه باید می‌شد و تابستان 99 در داغ‌ترین روزهایش همچنان شاهد جولان این ویروس در اقصی نقاط جهان بود.
محرم امسال با همه ویژگی‌هایی که داشت، نشان داد که اهالی هیئت پای کار دستورالعمل‌ها و قوانین وضع شده کشورند. آنها با اینکه سختی‌های زیادی را برای برگزاری مراسم دهه اول محرم در فضای باز متحمل شدند اما نگذاشتند تا بهانه‌ای به دست دشمنان و سودجویان قرار گیرد و حماسه بزرگی را رقم زدند که مورد توجه رهبر انقلاب نیز قرار گرفت.
اقدامات نو‌آورانه هیئتی‌ها، جایگزین پیاده‌روی اربعین
حال و هوای روزهای منتهی به مراسم پیاده‌روی اربعینِ امسال با سال‌های قبل فرق می‌کرد. سال‌های گذشته بسیاری از عاشقان اباعبدالله (ع) با آغاز ماه صفر به فکر فراهم‌سازی مقدمات سفر اربعین می‌افتادند اما گویا قرار بود امسال مراسم پیاده‌روی اربعین به دلیل شیوع ویروس کرونا و تصمیم‌گیری مقامات ایرانی و عراقی برگزار نشود.
ویروس کرونا در چند ماه گذشته اخبار بدِ زیادی برای مردم جهان داشته و خیلی‌ها را ناراحت و ناامید کرده است. جانِ خیلی از هموطنانمان را گرفته و اشک خیلی‌ها را درآورده است اما به گمان خیلی‌ها بدترین اتفاقی که برای مسلمانان جهان می‌شد با کرونا رقم بخورد، در شرف قوع بود. خبرها در خصوص لغو شدن مراسم پیاده‌روی اربعین قوت گرفته بود تا این اتفاق بزرگ از حالت شایعه به ماجرای بزرگ‌تری مبدل شود. در نهایت با قوت گرفتن خبر لغو پیاده‌روی اربعین امسال، بغضی عجیب در گلوی همه عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) لانه کرد.
برگزاری مانور بزرگ جهانی مسلمانان که بیانگر بسیاری از مفاهیم بنیادین اسلام عزیز است و هرساله بسیاری از انسان‌ها را از سایر ادیان پای سفره حسین بن علی (ع) می‌کشاند. گویا دیگر قرار نبود موج‌موج عاشق غیرعراقی از مسیر نجف، خودشان را به کربلا برسانند اما با این وجود برخی به این فکر افتادند تا اقدامات دیگر را جایگزین مراسم اربعین کنند. از طبخ غذا برای محرومان تا توزیع بسته‌های حمایتی توسط هیئتی‌ها توانست برخی از آلام فراق این سفر معنوی را از میان بردارد.
مسابقات بین‌المللی قرآن بدون حضور جمعیت
اسفندماه سال گذشته بود که در پی انتشار ویروس کرونا در کشورمان تمامی فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی به تعلیق درآمد. به دنبال این دستور، بسیاری از رویدادهای قرآنی نیز همچون نمایشگاه بین‌المللی قرآن و مسابقات بین‌المللی قرآن به تعویق افتاد. نمایشگاه بین‌المللی قرآن‌کریم به‌طور کلی تعطیل شد اما اعضای ستاد عالی مسابقات قرآن در سازمان اوقاف و امور خیریه به دنبال این بودند که مسابقات بین‌المللی قرآن را حتی با شیوه آنلاین و غیرحضوری برگزار کنند.
سی و هفتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن‌کریم در حالی 16 اسفندماه 1399 کار خود را در سالن حوزه هنری انقلاب اسلامی آغاز کرد که جای خالی عموم مردم در صحن مسابقات بیش از پیش به چشم می‌خورد. سازمان اوقاف و امور خیریه با تکیه بر ظرفیت رسانه ملی (شبکه قرآن و رادیو قرآن) و شبکه‌های اجتماعی سعی در پوشش رسانه‌ای مسابقات داشت. ستاد عالی مسابقات حتی برای بهره‌مندی از ظرفیت مخاطبان از شبکه شاد وزارت آموزش و پرورش نیز برای پوشش زنده مسابقات استفاده و بیشترین مخاطبان مجازی خود را از این پلتفرم دریافت کرد.
جهادی‌ها پای کار سی‌سخت
در روزهایی که تمام مردم دنیا از مهمان ناخوانده‌‌ای به نام کرونا در هراس بودند اما مردم زلزله‌زده سی‌سخت نمی‌دانستند هراس ابتلا به کرونا را داشته باشند یا برف و سرما و خانه‌‌ای که سقف ندارد. در روزهای تلخ تعداد زیادی از مسوولان نظام با سفر به سی‌سخت و بازید از مناطق زلزله‌زده قول‌هایی برای کمک دادند که موجب دلگرمی مردم شد.
مردم رنج‌دیده این مناطق امید داشتند که با کمک مردم و مسوولان خانه‌هایشان خیلی زود باز‌‌سازی شود تا از سرما و ترس از کرونا لرزه بر جان‌شان نیفتد. تعداد نیروهای عملیاتی که آن روزها برای کمک به مردم سی‌سخت راهی شداند، کم نبود اما حضور گروه‌های جهادی و جهادگران در منطقه سی‌سخت سبب شد تا مردم جان دوباره بگیرند و زندگی‌شان را دوباره بسازند.
به هرحال سال 1399 با همه تلخی‌ها و شیرینی‌هایی که داشت، به ساعات پایانی‌اش نزدیک می‌شود. ملت ایران در این سال با وجود همه دشمنی‌ها و سختی‌ها، به راه خود ادامه دادند و تسلیم نشدند و در زمینه‌های مختلف علمی، افتخارات متعددی آفریدند. امید که در سال 1400، عزت و سربلندی نصیب ملت ایران شود و امید که روح گذشتگان‌مان شاد و قرین رحمت الهی باشد.
انتهای پیام/
